Šengenski sporazum je jedan od stubova evropske politike i omogućava slobodu kretanja ljudi i robe u Evropi. Potpisali su ga prije 40 godina Njemačka, Francuska, Belgija, Luksemburg i Holandija, a u međuvremenu je čak 27 zemalja postalo deo Šengenskog prostora. Primjena Šengenskog sporazuma, koji omogućava slobodno kretanje unutar Evrope, sve više gubi na funkcionalnosti zbog sve češćih kontrola na granicama. Odluka Poljske da uvede granične provjere pokrenula je pitanje da li se sistem raspada?

Sporazum o slobodnom kretanju unutar Evropske unije (EU), poznat i kao Šengen, trenutno je ozbiljno doveden u pitanje jer mnoge evropske zemlje ponovo uvode privremene kontrole na unutrašnjim granicama.

Najnoviji primjer je Poljska, koja je najavila da će ponovo uvesti granične provjere na granici sa Njemačkom i Litvanijom. Ovom odlukom, broj zemalja u Šengenskoj zoni koje primenjuju privremene kontrole porašće na 12.

Premijer Poljske Donald Tusk saopštio je da će od 7. jula biti uvedene provjere na kopnenim granicama sa Njemačkom i Litvanijom. – Cilj je da se kontroliše i svede na minimum priliv iregularnih migranata – izjavio je Tusk. On je dodao da je ovaj korak postao neizbježan nakon što je Njemačka odlučila da pooštri kontrole na svojim granicama.

– Njemačka odbija ulazak migranata, što stvara napetosti – istakao je poljski premijer.

Šengenski sistem pod pritiskom Prema pravilima Evropske komisije (EK), kontrole na unutrašnjim granicama unutar Šengenske zone dozvoljene su samo pod određenim uslovima i na ograničen vremenski period.

Portparol EK Markus Lamer izjavio je da Poljska još nije zvanično obavijestila Komisiju o svojoj odluci, ali da su u kontaktu s vlastima u Varšavi, piše Dojče vele.

– U bliskom smo kontaktu sa državama članicama. Ove kontrole su moguće samo privremeno i pod određenim uslovima – rekao je on. Neki poslanici Evropskog parlamenta smatraju da bi trenutna dešavanja mogla predstavljati početak kraja Šengenskog sistema.

– Svaka kontrola koju Njemačka uvede, zbog svog centralnog položaja u Evropi, izaziva lančanu reakciju – rekla je poslanica iz redova Socijaldemokratske partije Njemačke (SPD), Birgit Zipel.

Ona je dodala da se Šengen polako raspada iznutra, što, kako kaže, ne ugrožava samo privredu, već i povjerenje građana Evrope u samu Evropsku uniju.

Privremene unutrašnje granične kontrole
Trenutno 11 od 29 zemalja u Šengenu primjenjuje privremene unutrašnje granične kontrole:

Njemačka – kontrole na svim kopnenim granicama, uključujući granice sa Poljskom, Austrijom, Francuskom i Češkom

Francuska – provjere na granicama sa Belgijom, Njemačkom, Španijom i Italijom

Austrija – kontrole na granicama sa Slovenijom, Mađarskom, Slovačkom i Češkom

Holandija – kontrole na kopnenim, vazdušnim i pomorskim granicama sa Belgijom i Nemačkom

Danska – kontrole na kopnenoj granici sa Nemačkom i u trajektnim lukama

Švedska – provjere u važnim lukama i prelazima ka Norveškoj i Danskoj

Norveška – kontrole na trajektnim pristaništima i kopnenim prelazima

Italija – kontrole na granicama sa Slovenijom i delovima granice sa Austrijom i Francuskom

Bugarska – selektivne unutrašnje kontrole, posebno duž granice sa Rumunijom

Slovenija – kontrole na granicama sa Hrvatskom i Mađarskom

Slovačka – kontrole na granicama sa Mađarskom i Austrijom

Sa potezom Poljske, broj zemalja koje primenjuju kontrole porašće na 12. Takođe, Belgija je najavila da će uvesti granične provjere kasnije ovog ljeta. Kritičari tvrde da povećana ograničenja ukazuju na šire povlačenje iz principa otvorenosti i jedinstva koje Šengen predstavlja. Osim toga, kontrole ne samo da ometaju svakodnevni život zajednica koje žive uz granice i narušavaju unutrašnje tržište, već šalju i zabrinjavajuću političku poruku: da se Evropa zatvara u samu sebe.

Iako Evropska komisija nema ovlašćenja da blokira ove nacionalne mjere, može da izdaje neobavezujuća mišljenja o njihovoj neophodnosti i proporcionalnosti. Ostaje da se vidi da li će to biti dovoljno da se zaustavi postepeno, ali stalno narušavanje šengenskog modela.

Za sada je jedno jasno: putovanje bez granica unutar Evrope više se ne može uzimati zdravo za gotovo. Svi turisti koji budu išli kopnenim putem u zemlje EU ovo ljeto, spremite se za granične kontrole, prenosi Blic.
Srpskainfo

Svjetska banka odobrila je 71 milion evra za unapređenje zdravstvene zaštite u BiH, od čega 28,4 miliona evra za Republiku Srpsku, a 42,6 miliona evra za Federaciju BiH /FBiH/, izjavio je Srni šef Kancelarije Svetske banke za BiH i Crnu Goru Kristofer Šeldon.

Šeldon je pojasnio da je riječ o drugom programskom zajamu za razvojnu politiku zdravstvenih sektora koji je Odbor izvršnih direktora Svjetske banke odobrio u januaru, te dodao da se to nadovezuje na tekući projekat unapređenja zdravstvenih sistema koji finansira ova banka.

“Ovo je druga od dvije operacije osmišljene kao podrška naporima u BiH da ojača finansijsku održivost sistema zdravstvene zaštite, uz unapređenje okvira za upravljanje životnom sredinom u Republici Srpskoj i FBiH”, istakao je Šeldon.

Prema njegovim riječima, isplata sredstava svakom entitetu vrši se nakon uspješne primjene dogovorenih reformskih mjera.

Podrška u tri reformske oblasti

Šeldon je ukazao da ovaj program pruža podršku za donošenje politika u tri ključne reformske oblasti.

On je naveo da prvi prvac reformi ima za cilj jačanje finansijske održivosti i upravljanja sanacijom neizmirenih obaveza u zdravstvenom sektoru, uvođenje mehanizama odgovornosti da bi se spriječilo stvaranje novih neizmirenih obaveza i jačanje finansijskog upravljanja u javnim zdravstvenim ustanovama.

“Druga oblast se odnosi na unapređenje pružanja zdravstvenih usluga i prevencije bolesti kroz poboljšanje pristupa primarnoj zdravstvenoj zaštiti, promociju preventivnih mjera kao što su HPV vakcinacija i ograničenje upotrebe duvanskih proizvoda, te unapređenje digitalne infrastrukture u zdravstvu, kroz inicijative kao što su e-recepti i integrisani zdravstveni informacioni sistem”, pojasnio je Šeldon.

On je napomenuo da u trećoj oblasti program pruža podršku za reforme na planu zaštite životne sredine i javnog zdravlja, uključujući bolje upravljanje uticajima životne sredine na zdravlje, veće oporezivanje duvanskih proizvoda i politike za ograničenje njihove upotrebe, te usklađivanje sa širim ciljevima javnog zdravlja i održivog razvoja.

KVALITET I PRISTUP ZDRAVSTVENIM USLUGAMA NEUJEDNAČENI

“BiH se i dalje suočava sa nezaraznim bolestima u vezi sa stilom života i faktorimma rizika iz životnu sredinu, kao što su rasprostranjena upotreba duvanskih proizvoda, nepravilna ishrana i nedovoljna prevencija”, istakao je Šeldon.

On je rekao da povećanje zdravstvenih rizika uzrokovanih klimatskim faktorima, kao što su sve učestaliji toplotni talasi, dodatno ugrožava osjetljive grupe stanovništva, naročito hronične bolesnike.

Osim toga, kaže Šeldon, kvalitet i pristup zdravstvenim uslugama su i dalje neujednačeni, naročito u ruralnim i zanemarenim područjima.

Prema njegovim riječima, infrastruktura za primarnu zdravstvenu zaštitu često je zastarjela, a korištenje digitalnih alata u zdravstvu je nedovoljno, što umanjuje sposobnost sistema za pružanje efikasne i moderne zdravstvene zaštite.

Šef Kancelarije Svjetske banke za BiH i Crnu Goru rekao je da se reformski program koji trenutno podržava ova banka direktno bavi ovim pitanjima kroz prilagođen, partnerski pristup koji uvažava specifične potrebe Republike Srpske i FBiH.

“Ulaganjem u fiskalnu održivost, digitalno zdravstvo i prevenciju, uz istovremeno usklađivanje s ciljevima javnog zdravlja i prilagođavanja na klimatske promjene, ovaj program ima za cilj uspostavljanje otpornijeg, inkluzivnijeg i efikasnijih sistema zdravstvene zaštite”, poručio je Šeldon.

Ministarstvo unutrašnjih poslova Republike Srpske uputilo je jedan helikopter i pilote Uprave za vazduhoplovstvo kako bi pomogli u gašenju požara koji je izbio nadomak Trebinja.

Helikopter će se na terenu zadržati dok se vatrena stihija, koja se trenutno širi u dva pravca, ne stavi pod kontrolu, a po potrebi biće angažovan i još jedan helikopter.

– Helikopter Uprave za vazduhoplovstvo Republike Srpske trebalo bi da u toku večeri bude angažovan na gašenju požara u selu Trebijovi kod Trebinja. Požar na području Trebinja odbijen je od kuća i stanovništvo nije ugroženo, ali je aktivan na nepristupačnom terenu, zbog čega je razgovarao sa direktorom Uprave za vazduhoplovstvo Bobanom Kusturićem i dogovoreno je angažovanje helikoptera. Vatrogasci su na terenu, gori nisko rastinje i trava – izjavio je zamjenik direktora Republičke uprave civilne zaštite Nenad Nešić.

Ministarstvo i Uprava za vazduhoplovstvo aktivno sarađuju sa Gradom Trebinjem, Republičkom upravom civilne zaštite i ostalim nadležnim službama kako bi požar bio lokalizovan bez posljedica po ljude i materijalna dobra.

Podsjećamo, u posljepodnevnim časovima izbio je požar u mjestu Trebinjska brda.

Za sada požar ne prijeti kućama. Gašenje otežavaju jak vjetar, koji širi vatru, i nepristupačan teren. Požarna linija duga je oko kilometar i po i širi se u dva pravca, više prema planini Leotar.