Dokazano je, krivi ste, krali ste i šaljemo vas u zatvor. Ne morate platiti troškove suđenja, građani će to umjesto vas.

Tako se mogu tumačiti česti primjeri kada naši sudovi optužene šalju iza rešetaka, gdje će ležati i jesti na teret budžetskih korisnika, a pritom ih, da paradoks bude još veći, oslobađaju i plaćanja troškova sudskog postupka, koji su uglavnom poprilično visoki.

Jedan od skorašnjih dokaza ove tvrdnje stiže iz Zenice, čiji je Opštinski sud objavio presudu kojom je Denis Šišić iz ovog grada osuđen na jedinstvenu kaznu zatvora od tri godine i tri mjeseca zbog trgovine drogom, a njemu nije naređeno da plati troškove suđenja, iako je on već osuđivan.

“Utvrđena mu je kazna od dvije i po godine te je opozvana uslovna osuda koja mu je izrečena presudom Opštinskog suda u Zenici, pa mu je sud kaznu zatvora u trajanju od deset mjeseci iz opozvane uslovne osude uzeo kao utvrđenu i osudio ga na jedinstvenu kaznu zatvora od tri godine i tri mjeseca”, pojasnili su iz Kantonalnog tužilaštva ZDK i dodali da se optuženi oslobađa obaveze da sudu naknadi troškove krivičnog postupka.

Svega nekoliko dana kasnije je u Banjaluci Dario Mirjanić (36), zvani Bljuzgo, iz ovog grada osuđen u Okružnom sudu na tri godine zatvora za pljačku sportske kladionice u naselju Obilićevo, iz koje je, prema presudi, prijeteći šipkom od radnika uzeo 4.400 KM.

Mirjaniću je nakon izricanja presude produžen pritvor, a oslobođen je plaćanja troškova iako je on, prema objavljenim informacijama, poznat i odranije po krivičnim djelima i osuđivan je za ubistvo, nanošenje teških povreda i falsifikovanje novca.

Istina, oba entitetska zakona o krivičnom postupku daju sudovima mogućnost da optužene oslobodi troškova krivičnog postupka, ali novinari, koji godinama prate ovakva suđenja, poručuju da je to apsurdno.

“Apsurdno je da građani moraju plaćati sudske troškove kriminalaca koji su osuđeni na zatvorske kazne. Do sada su bile desetine slučajeva gdje neko ko je osuđen zbog najgorih krivičnih djela bude oslobođen sudskih troškova i da ih onda moraju plaćati građani. Te odluke treba pod hitno promijeniti i naći način da oni to plate”, kaže Goran Obradović, novinar iz Banjaluke.

Osim toga, kako je dodao, sudije treba da se pitaju kako se građani osjećaju kada saznaju “da su platili sudske troškove nekom pedofilu, nasilniku ili nekom kao što je Mirjanić, a koji iza sebe ima veliki broj krivičnih djela”.

Novinar Nebojša Tomašević kaže da odluke sudova da oslobode troškova osuđene za razbojništva, ubistva ili druga teža krivična djela, kao i da to pada na teret građana, djeluju u najmanju ruku nelogično, ali treba gledati širu sliku.

“Građani imaju pravo da se pitaju zašto bi oni plaćali troškove suđenja okorjelim kriminalcima koji su u svojim nedjelima zaradili ogromne pare. Tu su u pravu, ali problem nastaje jer većina tih kriminalaca nema imovinu i na kraju troškovi samo padnu opet na teret budžeta koji pune građani, a budu još povećani za troškove pokretanja izvršnog postupka radi naplate”, kaže Tomašević za “Nezavisne novine”.

Prema njegovim riječima, u svakom slučaju prije odluke o troškovima tužioci koji zastupaju optužnice bi trebalo da pribave podatke o imovini kriminalca i da ona bude blokirana i prije presude i da služi za naplatu troškova.

“Oni koji zastupaju optužnice trebalo bi da još tokom istrage obezbijede da se od osumnjičenih privremeno oduzme sva moguća imovina kako bi se kasnije mogli platiti troškovi i obeštetiti žrtve njihovih nedjela”, smatra Tomašević.

Stav smo pokušali dobiti i od Okružnog suda u Banjaluci, čije sudsko vijeće je prije nekoliko dana donijelo presudu Mirjaniću, ali odgovor nismo dobili.

U Zakonu o krivičnom postupku Republike Srpske navodi se da, kada sud optuženog proglasi krivim, izreći će u presudi da je dužan da nadoknadi troškove krivičnog postupka. Međutim…

“Sud može osloboditi optuženog dužnosti da nadoknadi u cijelosti ili djelimično troškove krivičnog postupka, ako bi njihovim plaćanjem bilo dovedeno u pitanje izdržavanje optuženog ili lica koja je dužan da izdržava”, navodi se u zakonu.