Istoričarka i profesor na Ludwig-Maximilian Univerzitetu u Minhenu, Marie-Janine Calic, u najnovijem tekstu za istorijski magazin Zeit Geschichte osvrnula se na višeslojnu, nekada prepoznatljivo multireligijsku i multietničku tradiciju Sarajeva, prenosi Deutsche Welle. U opširnoj analizi ona prati razvoj vjerskih zajednica na prostoru današnje Bosne i Hercegovine, ali i njihove odnose, ulogu u društvu i odnos prema državi.

Calic naglašava da je Sarajevo, po kojem je nekada prepoznata posebna kultura zajedničkog života, sve dalje od te tradicije, koja danas ostaje vidljiva gotovo isključivo kroz historijske spomenike i sjećanja.

„U Jugoslaviji se žene nisu smjele pokrivati”

U tekstu pod naslovom „Jugoslovensko slomljeno srce”, Calic se osvrće i na položaj islama u nekadašnjoj Jugoslaviji. Ona podsjeća da je u državi postojala vjerska sloboda, ali je prekrivanje žena – kao i u tadašnjoj Turskoj – bilo zabranjeno.

Navodi da je islamska zajednica imala slobodu djelovanja sve dok je ostajala lojalna državi, što je važilo i za druge vjerske zajednice. Međutim, rat devedesetih godina donio je duboke promjene, a autorica podsjeća da su naglašene proislamske političke tendencije postojale i ranije.

Posebno se ističe Alija Izetbegović, koji je 1970. napisao tajnu Islamsku deklaraciju, u kojoj je zagovarao politički objedinjenu panislamsku zajednicu od Maroka do Indonezije. Jugoslovenski sud ga je 1983. godine osudio na višegodišnju zatvorsku kaznu, ocjenjujući njegove stavove – poput traženja šerijatskog poretka, zabrane „mješovitih brakova” i zahtjeva da se žene pokrivaju – kao direktan napad na ideju „bratstva i jedinstva“. Calic navodi i njegove tadašnje kontakte sa iranskim režimom ajatolaha Homeinija.

Uloga SDA

Početkom devedesetih, Izetbegović osniva Stranku demokratske akcije, koja pobjeđuje na prvim višestranačkim izborima i, prema Calic, snažno doprinosi jačanju uloge islama u društvu. Ona ističe tesnu vezu između SDA i Islamske zajednice, koje su zajednički radile na „reislamizaciji“ bošnjačkog naroda.

Navodi da su vjerski službenici sve češće pozivali na strogo poštovanje vjerskih propisa, zabrane alkohola, pokrivanje žena, kao i izbjegavanje mješovitih brakova. Kao simbol promjene ističe se posvećenje Ajvatovice 1990. godine, gdje su bile prisutne zelene zastave s arapskim natpisima i potpuno pokrivene žene. Danas je Ajvatovica najveće muslimansko svetište u Evropi.

Sarajevo gubi svoju raznolikost

Calic zaključuje da je Sarajevo tokom rata izgubilo značajan dio svoje etničke i vjerske raznolikosti. Većina Srba i Hrvata napustila je grad tokom sukoba, a on se, piše, postepeno „nacionalizuje“ u bošnjačko-muslimanskom pravcu. U takvom okruženju ljudi se sve češće kreću isključivo unutar vlastite etničke zajednice, dok se nekadašnji običaj međusobnog obilaska za vjerske praznike zadržao tek u manjim sredinama.

Autorica naglašava i porast javnog isticanja islamskog identiteta, činjenicu da je Islamska deklaracija ponovo objavljena uz podršku javnih sredstava, ali i nezadovoljstvo sekularno nastrojenih Bošnjaka zbog takvih procesa. U isto vrijeme, jačanje vjerskog identiteta privlači investitore iz muslimanskih zemalja, koji u takvom ambijentu vide prostor za nove poslovne modele, poput sajma Halal Expo Sarajevo.

Završna ocjena

Calic zaključuje da je Sarajevo na putu da postane pretežno bošnjačko-muslimanski grad s izraženim panislamskim uticajem. Nekadašnji multireligijski karakter, po kojem je bio poznat širom svijeta, uskoro će se, prema njenim riječima, moći prepoznati tek na bogatoj kulturnoj baštini i preostalim spomenicima grada.

Buka

Kada Dodik sa imanja krene prema centru Banje Luke u brigu o njegovoj bezbjednosti uključuje se veliki broj policajaca koji obustavljaju saobraćaj na svim raskrsnicama

Evidentno je da se o bezbjednosti Milorada Dodika, bivšeg predsjednika Republike Srpske i dalje brine MUP, ali je nemoguće izračunati koliko policajaca dnevno čuva Dodika i njegovu imovinu.

U svakom slučaju ta brojka nije mala. Osim njegove lične pratnje, mještani Bakinaca kažu da jedna cijela policijska stanica čuva njegovo imanje i voćnjake. Upućeni izvori potvrđuju ovu informaciju i dodaju da su u pitanju desetine policijskih službenika.

Kada Dodik sa imanja krene prema centru Banje Luke u brigu o njegovoj bezbjednosti uključuje se veliki broj policajaca koji obustavljaju saobraćaj na svim raskrsnicama kako bi sa svojom pratnjom stigao na odredište bez zaustavljanja.

Ministarstvo unutrašnjih poslova Republike Srpske potvrdilo je za Srpskainfo da i dalje preduzima mjere posebnog obezbjeđenja Milorada Dodika, predsjednika SNSD.

Na pitanja po kom osnovu je nastavljeno obezbjeđivanje Dodika, iako više nije predsjednik Republike Srpske iz MUP RS su nam odgovorili da se mjere preduzimaju u skladu sa Zakonom o policiji i unutrašnjim poslovima, Uredbom o određivanju ličnosti i objekata koji se posebno obezbjeđuju i na osnovu Rješenja ministra koji je u skladu sa ovom Uredbom i izvršenom bezbjednosnom procjenom.

Radislav Jovičić, bivši ministar unutrašnjih poslova Republike Srpske pojasnio je da se na osnovu procjene ugroženosti neke štićene ličnosti izdaje posebno rješenje kojim se određuju mjere obezbjeđenja.

– U toj procjeni šta su inspektori koji su radili bezbjednosnu procjenu za štićenu ličnosti napisali i to na osnovu toga oni određuju nivo mjera i broj policijskih službenika i materijalno-tehničkih sredstava koje će koristiti za taj nivo obezbjeđenja, istakao je Jovičić.

Dodao je da je Dodik zasigurno zbog svog političkog i javnog angažmana u visokorizičnoj procjeni.

– Zbog toga pretpostavljam da su preuzeli onu klauzulu za najveći stepen obezbjeđenja i zbog toga imate veći broj pripadnika MUP i tehničkih sredstava koji se koriste za njegovo obezbjeđenje, rekao je on.

Podsjetio je da predsjednik Republike Srpske ima zaštitu do 6 mjeseci od prestanka mandata, a nakon toga se radi periodična procjena i obezbjeđenje može da traje onoliko koliko se procjenjuje da je štićena ličnost ugrožena.

– Koliko znam, Dragan Lukač koji već dugo nije ministar unutrašnjih poslova i dalje koristi obezbeđenje MUP RS, rekao je Jovičić.

Naglasio je da sve zavisi od bezbjednosne procjene.

– Da li je ta procjena validna, ili nije, ne mogu tvrditi jer ne daj Bože da se desi nekoj ličnosti nešto, onda preuzimate na sebe odgovornost da ste dali procjenu da ličnost nije ugrožena i ako dođe do nekog ugrožavanja te ličnosti, vi snosite odgovornost. Vjerovatno se neko ko radi tu procjenu, rukovodi i tim detaljem da je bolje dati obezbjeđenje, pa čak i veće, nego rizikovati da dođe do ugrožavanja ličnosti, pa da nosite odgovornost zašto niste preduzeli obezbjeđenje, kazao je.

Oslobođenje

Lider SNSD-a Milorad Dodik rekao je da je pjevač Aca Lukas duboko povrijedio sve u Republici Srpskoj družeći se s Naserom Orićem zbog čega je izgubio kredibilitet za svaki budući nastup u Srpskoj, pogotovo na otvaranju zimske sezone na Jahorini.

Dodik je na Iksu istakao da su zločini koje su Naser Orić i njegovi vojnici počinili nad srpskim narodom na području Srebrenice i Bratunca bili monstruozni i zato je Lukas fotografišući se s njim duboko povrijedio potomke žrtava i srpski narod.

“Poslije ovog čina, Aca Lukas je izgubio kredibilitet za svaki budući nastup u Republici Srpskoj, pogotovo na otvaranju zimske sezone na Jahorini”, zaključio je Dodik. Na društvenim mrežama objavljena je fotografija na kojoj su, između ostalih, zločinac Naser Orić i pjevač Lukas.

Bijesan i Stevandić

Predsjednik Narodne skupštine Republike Srpske Nenad Stevandić rekao je da se iz društva u Srpskoj ispisao onaj ko odabere Nasera Orića za svoje društvo.

“Čast svakome, ali ko u Republici Srpskoj odabere Nasera Orića za svoje društvo iz našeg se društva ispisao. Opravdanja su suvišna”, naveo je Stevandić na Iksu.

Na društvenim mrežama objavljena je fotografija na kojoj su, između ostalih, zločinac Naser Orić i pjevač Lukas, koji je rekao kako ne zna ko je osoba.