Dionice najvećih evropskih kompanija u odbrambenoj industriji pale su u ponedjeljak, produžujući gubitke, nakon što su se pojavile informacije o postignutom napretku u mirovnim predlozima za okončanje rata u Ukrajini.

Indeks evropskih kompanija u sektoru avijacije i odbrane (Stoxx Europe Aerospace and Defense) preliminarno je zatvorio sesiju sa padom od 2,2 odsto, nakon što je u petak takođe zabilježio pad od preko 3,4 odsto, pokazuju podaci LSEG-a. Vrijednost indeksa pala je na najniži nivo od jula.

Gubici ključnih proizvođača oružja
Pad je snažno pogodio najveće aktere u vojnoj industriji. Njemački Rheinmetall, Hensoldt i Renk zabilježili su pad od preko 4 odsto, nalazeći se pri dnu panevropskog indeksa Stoxx 600. Švedska kompanija Saab pala je za 5,5 odsto.

Istovremeno, evropske referentne cijene prirodnog gasa pale su ispod 30 evra po megavat-satu (34,59 dolara), dostižući najnižu vrijednost u posljednjih 18 mjeseci, prenosi CNBC.

Kontekst pregovora i neslaganja oko uslova
Pad dionica uslijedio je nakon što su SAD u nedjelju saopštile da je ostvaren napredak u mirovnim razgovorima, uprkos tome što nije postignut dogovor o bezbjednosnim garancijama za Ukrajinu. SAD i Ukrajina su u zajedničkom saopštenju razgovore ocijenile kao “veoma produktivne”.

Međutim, Evropska unija je izložila svoje ključne uslove za održiv mir, naglašavajući da granice ne smiju biti mijenjane silom i da ne mogu postojati ograničenja za ukrajinske oružane snage. Ovi uslovi dovode u pitanje navodne prijedloge iz široko procurelog američkog nacrta plana za mir.

Prema tom nacrtu, koji je dobio i Associated Press, Vašington je navodno predložio da Kijev preda teritorije (uključujući Krim, Lugansk i Donjeck) i da se obaveže da nikada neće pristupiti NATO-u, dok bi veličina Oružanih snaga Ukrajine bila ograničena na 600.000 ljudi.

Analitičari: Pad je preuveličan
Analitičari su izrazili određeno iznenađenje reakcijom tržišta.

Loredana Muharemi, analitičar kapitala u “Morningstaru”, izjavila je da je “reakcija tržišta na potencijalne mirovne sporazume do sada bila preuveličana”.

“Čak i ako se postigne dogovor, sektor ne bi trebalo da doživi tržišni šok, jer su evropske odbrambene procjene podržane strukturnim povećanjem odbrambenih budžeta širom Evrope, a ne kratkoročnim prihodima iz Ukrajine”, objasnila je Muharremi.

Ben Gateridž, strateg za uvide na tržištu u Invesco-u, složio se da “strukturna priča” za kupovinu odbrambenih dionica i dalje važi, jer su sfere uticaja “sve napetije”.

“Kratkoročno, geopolitički izgledi djeluju malo ohrabrujuće, ali za srednji i dugi rok i dalje izgledaju neizvjesno”, zaključio je on.

Bankomati u Bugarskoj biće privremeno van funkcije u noći između 31. decembra i 1. januara zbog prelaska zemlje na evro, saopštio je generalni sekretar Udruženja banaka, Džejms Jolovski.

Prekid rada bankomata trajaće oko dva do tri sata, a u tom periodu plaćanja karticama i podizanje gotovine neće biti moguće, piše portal “Novinite”.

Tokom tranzicije, bankomati će izdavati novčanice u evrima, dok će depoziti u levima biti prihvaćeni u posebnim kasetama – sistem osmišljen kako bi se izbJegli problemi koji su se javili u nekim drugim zemljama, poput Hrvatske.

Građani se pozivaju da ne paniče i da ne žure sa zamjenskim transakcijama, jer komercijalni objekti i dalje mogu prihvatati lijeve tokom januara 2026. Banke će besplatno zamjenjivati leve do kraja juna 2026. godine, po fiksnom kursu konverzije, piše “Kamatica”.

Svi bankovni računi u levima automatski će biti konvertovani u evre bez dodatnih troškova, a postojeće bankovne kartice ostaju važeće.

Jolovski je naglasio da tranzicija ne ugrožava stabilnost finansijskog sistema. Banke se za prelazak pripremaju još od 2020. godine i sprovedene su opsežne provjere kako bi promjena protekla bez problema.

Njemački kancelar Fridrih Merc rekao je da ove sedmice ne očekuje nikakav pomak u pregovorima o ukrajinskom rješenju.

“Ovo je težak proces”, rekao je Merc nakon neformalnog samita EU o Ukrajini u Angoli.

Prema njegovim riječima, mir u Ukrajini se ne može uspostaviti preko noći, a sljedeći korak bi trebao da bude uključivanje Rusije u pregovore, prenosi DPA.

“Početni mirovni plan SAD od 28 tačaka ozbiljno je modifikovan tokom pregovora u Ženevi i sada se dogovara novi dokument. Jedinstveni smo u želji da što prije postignemo mir u Ukrajini i želimo bezbjednost za Evropu”, istakao je Merc.

On je ukazao da mirovni plan za Ukrajinu ne može biti usvojen bez saglasnosti Evropljana o pitanjima koja ih zanimaju.

“EU vjeruje da Kijevu trebaju jake oružane snage i pouzdane bezbjednosne garancije”, rekao je Merc.