​Facebook i Instagram biće predmet istrage zbog mogućih kršenja propisa EU o onlajn sadržaju koji se odnose na bezbjednost djece, saopštila je u četvrtak Evropska komisija.

Društvene mreže kompanije Meta Platforms su dužne da učine više u borbi protiv nelegalnog i štetnog sadržaja na svojim platformama u skladu sa Zakonom o digitalnim uslugama (DSA) Evropske unije, koji se primjenjuje od prošle godine.

Evropska komisija je saopštila da je odlučila da otvori detaljnu istragu o Facebooku i Instagramu zbog zabrinutosti da nisu adekvatno odgovorili na rizike za djecu. Meta je u septembru podnijela izvještaj o procjeni rizika.

“Komisija je zabrinuta da sistemi Facebooka i Instagrama, uključujući njihove algoritme, mogu da stimulišu zavisnička ponašanja kod djece, kao i da stvore takozvane “efekte zečje rupe”, navodi se u saopštenju Evropske komisije.

Pored toga, Komisija je takođe zabrinuta zbog metoda verifikacije uzrasta korisnika koje je uvela Meta.

Sa druge strane, Meta tvrdi da već ima brojne onlajn alate za zaštitu djece.

“Želimo da mladi ljudi imaju bezbjedna iskustva na mreži koja odgovaraju uzrastu”, rekao je portparol kompanije ističući da su potrošili deceniju radeći na više od 50 alata i pravila sa ciljem da zaštite djecu. Ovo je izazov sa kojim se suočava cijela industrija i radujemo se što ćemo podijeliti detalje našeg rada sa Evropskom komisijom”.

Meta se već nalazi pod lupom EU zbog izbornih dezinformacija, uoči važnih izbora za Evropski parlament sljedećeg mjeseca. Kršenja DSA mogu dovesti do kazni od čak 6 odsto godišnjeg globalnog prometa kompanije, prenosi “b92”.

Ukoliko roditelj koji nema starateljstvo nad djetetom, uprkos sudskoj odluci, ne plaća alimentaciju, njemu prijeti čak i kazna zatvora, no to se u praksi skoro nikad ne realizuje u Srpskoj.

Iako se godinama zagovara alimentacioni fond, ni tu nema pomaka, smatraju roditelji, koji kažu da se ništa nije promijenilo u zadnje vrijeme te da i dalje oko 70 odsto roditelja ne plaća alimentaciju.

Osim zatvorske kazne, onome ko ne isplaćuje alimentaciju ili izdržavanje može se naplatiti i novčana kazna, ali mu se mogu oduzeti i lični dokumenti.

Dijana Miljatović, predsjednica Udruženja samohranih roditelja “Ponos”, za “Nezavisne” kaže da bi bilo dobro da imamo bilo kakav alimentacioni fond, ali da uopšte nije zadovoljna načinom na koji je taj fond predložen.

“Ima dosta grešaka u koracima, ali bolje ikakav nego nikakav. Ja sam izgubila nadu da ćemo imati kvalitetan mehanizam zaštite djece. Kod nas se toleriše neplaćanje alimentacije, a oni koji je ne plaćaju taj novac ne vide kao novac koji daju djeci već koji daju bivšem partneru”, rekla je Miljatovićeva.

Kako kaže, još davno su napravili istraživanje i došli do informacije da manje od 10 odsto roditelja plaća redovno alimentaciju, oko 20 odsto plaća povremeno, dok 70 odsto ne plaća uopšte, s tim da je i 70 odsto nezaposlenih roditelja kod kojih su djeca.

“Vjerovatno se tu nešto promijenilo, ali nismo dobili informaciju da se plaćanje alimentacije nešto mnogo povećalo, možda za nijansu”, ističe ona.

O tome šta zakon propisuje te da li je došlo do nekih poboljšanja u vezi sa isplatom alimentacije provjerili smo sa Vladimirom Dragičevićevim, banjalučkim advokatom.

Kako kaže, postupci pred sudom u kojima se određuje obaveza izdržavanja maloljetne djece po pravilu su postupci hitne prirode, što znači da traju kraće od ostalih, te da se odluka u ovim postupcima donosi brže nego u ostalim postupcima. “I to jer se nastoji da postupci završe u najboljem interesu maloljetne djece, i u što kraćem roku. Međutim, brže završavanje ovih postupaka ide u korist i roditelju koji je obavezan da isplaćuje svoj doprinos izdržavanju, jer u ovim presudama taj roditelj biva obavezan da sve dospjele iznose izdržavanja od dana podnošenja tužbe isplati odjednom. Dakle, što duže traje postupak to se više nagomilavaju iznosi koje je roditelj dužan da plati odjednom, pa njemu nikako nije u interesu odugovlačenje postupka”, pojašnjava Dragičević.

On navodi da je u Srpskoj od 1. septembra 2023. godine stupio na snagu novi Porodični zakon, koji propisuje da se iznos izdržavanja sada određuje u fiksnom novčanom iznosu na mjesečnom nivou.

“Ovaj iznos ne može biti manji od 15 odsto od prosječne neto plate u Republici Srpskoj za svako izdržavano lice, niti veći od 50 odsto od ukupnih mjesečnih prihoda davaoca izdržavanja za sva lica koja traže izdržavanje. Dakle, osobe koje primaju izdržavanje sada su u povoljnijem položaju jer se minimalan iznos određuje od prosječne, a ne minimalne neto plate u RS. Prilikom utvrđivanja mogućnosti lica koje je dužno da daje izdržavanje sud će uzeti u obzir sva njegova primanja i stvarne mogućnosti da stiče povećanu zaradu, dakle ne uzima se u obzir samo novčano primanje koje ima na osnovu zaposlenja, već i njegova primanja po drugim osnovima i naročito njegova mogućnost da stiče zaradu”, dodaje on.

Navodi da Krivični zakonik RS propisuje krivično djelo izbjegavanje davanja izdržavanja za koje je propisana novčana kazna ili kazna zatvora do godinu dana.

“U praksi se rijetko dešava da ovim licima zaista bude određena kazna zatvora, vodeći se logikom da ako je lice koje je dužno da daje izdržavanje u zatvoru tek tad ne može da zaradi novac i plati izdržavanje na koje je obavezan, pa ni to ne ide u korist osobi koja prima izdržavanje. U našem zakonodavstvu i praksi najefikasnije se pokazala mjera oduzimanja putnih isprava licu koje je obavezano da daje izdržavanje. Ova lica često, pod izgovorom dodatne zarade, odlaze van granica BiH. Nakon što napuste državu jako je teško, skoro nemoguće, od njih prinudno naplatiti iznos na koji su obavezani, pa se tada može predložiti da policija oduzme putne isprave – pasoš i ličnu kartu, te da odbije zahtjev za izdavanje novih putnih isprava, sve dok imenovani u potpunosti ne izmiri novčano potraživanje na ime izdržavanja, a ovom mjerom je prinuđen da izmiri dug u kratkom roku”, zaključuje on.

Unastavku pročitajte pod kojim uslovima radnici mogu raditi skraćeno, odnosno kako je to propisano zakonom.

Šta propisuje zakon?
Zakonom o radu Republike Srpske propisano je sljedeće:

1. Radno vrijeme radnika koji rade na radnim mjestima i poslovima na kojima, i pored primjene odgovarajućih mjera i sredstava zaštite na radu, postoji povećano štetno dejstvo uslova rada na zdravlje radnika skraćuje se srazmjerno tom štetnom dejstvu, a najviše do deset časova sedmično (poslovi sa povećanim rizikom).

2. O skraćenju radnog vremena u smislu stava 1. ovog člana odlučuje ministarstvo nadležno za poslove rada na zahtjev poslodavca, zainteresovanog radnika, inspektora rada ili sindikata, a na osnovu stručne analize sačinjene od ovlašćene naučne ili stručne organizacije.

3. Radno vrijeme iz stava 2. ovog člana i člana 110. stav 1. ovog zakona, u pogledu prava radnika, smatra se punim radnim vremenom.

Inače, član 110, stav 1. podrazumijeva da nakon isteka porodiljskog odsustva, jedan od zaposlenih roditelja ima pravo da radi sa polovinom punog radnog vremena za vrijeme dok dijete ne navrši tri godine života, ukoliko je djetetu, prema nalazu ovlašćenog doktora medicine, potrebna pojačana njega.

Šta podrazumijeva puno, a šta nepuno radno vrijeme?
Kao što vjerovatno i znate, puno radno vrijeme radnika iznosi 40 časova sedmično, s tim da opštim aktom može da se utvrdi i kraće radno vrijeme, ali ne kraće od 36 časova sedmično.

Prema već pomenutom Zakonu o radu RS, radnik može zaključiti ugovor o radu s punim radnim vremenom samo sa jednim poslodavcem.

S druge strane, nepunim radnim vremenom se smatra radno vrijeme kraće od već gore pomenutog, tj. koje traje kraće od 40 časova sedmično. To znači da, ako je kod poslodavca puno radno vrijeme 40 časova nedjeljno, onda se svaki rad kraći od tog smatra radom sa nepunim radnim vremenom.

U skladu s tim, radnik koji radi sa nepunim radnim vremenom kod jednog poslodavca, za ostatak radnog vremena može zasnovati radni odnos kod drugog poslodavca i na taj način ostvariti puno radno vrijeme.

Takođe, bitno je znati i da radnik koji radi sa nepunim radnim vremenom ima sva prava iz radnog odnosa srazmjerno vremenu provedenom na radu, osim ako za pojedina prava zakonom, opštim aktom i ugovorom o radu nije drugačije određeno.

Poslodavac je dužan da radniku koji radi sa nepunim radnim vremenom obezbijedi iste uslove rada kao i radniku sa punim radnim vremenom koji radi na istim ili sličnim poslovima.

Osim toga, poslodavac je dužan da blagovremeno obavijesti radnike o dostupnosti poslova sa punim i nepunim radnim vremenom, na način i u rokovima utvrđenim opštim aktom. Takođe, on je dužan da razmotri zahtjev radnika sa nepunim radnim vremenom za prelazak na puno radno vrijeme, kao i radnika sa punim radnim vremenom za prelazak na nepuno radno vrijeme, pišu Nezavisne.