U Republici Srpskoj se daleko od javnosti dešava još jedan skandal. Institucije Republike Srpske dobile su zahtjev da pripreme informaciju i popune upitnik o mogućnostima zaobilaženja evropskih sankcija, a sve za potrebe ruskih investitora, izvoza robe alternativnim rutama i plaćanja u kripto valutama. Da li zbog ovog upitnika Republika Srpska rizikuje da završi pod sankcijama Evropske unije? Upitnik se odnosi na provjeru uslova za saradnju sa Nižnjenovgorodskom oblasti u Rusiji. Novinari portala Kapital koji su imali uvid u sporni upitnik kažu da se radi o raspitivanju ruskih privrednika kako de se zaobiđu evropske sankcije – odnosno da u Republici Srpskoj otvore kompanije i plasiraju proizvode i usluge u treće zemlje.

“U kojem se oni raspituju da li je moguće zaobići sankcije EU preko nas. Da mi budemo ta karika preko koje bi oni izbjegli evropske sankcije, raspituju se da li je moguće plaćati kripto valutama jer tu pretpostavljamo da je radi toga jer tu nema traga, da je lakše nego klasičnim bankarskim računima. Pitaju da li imamo nezavisan platni sistem od EU i da li postoje banke koje nisu u platnom sistemu sa Evropskom unijom”, kaže novinar i urednik portala Kapital Siniša Vukelić.

Ovaj upitnik, kaže Vukelić, je institucijama upućen sa službene imejl adrese Agencije za informaciono-komunikacione tehnologije Republike Srpske.

“Mi bi mogli doći i RS i BiH pod sankcije Evropske unije, mogu nam biti uskraćeni brojni fondovi EU do međunarodnih finansijskih institucija koje finansiraju ozbiljne projekte u Republici Srpskoj poput izgradnje autoputeva”, smatra Vukelić.

Iz Agencije za informaciono-komunikacione tehnologije Republike Srpske su reagovali na ove informacije.

“Bosna i Hercegovina, zahvaljujući Republici Srpskoj, nije uvela sankcije Rusiji i ima poseban status u saradnji. Ruski naučni, tehnološki i privredni subjekti bez ikakvih prepreka mogu poslovati u BiH i Republici Srpskoj i za takav tretman im nisu potrebni dodatni mehanizmi. Saradnja Republike Srpske sa naučnim institucijama Ruske Federacije odnosi se direktno na bilateralnu saradnju bez uključenja i razmatranja trećih strana u našoj zajedničkoj saradnji”, saopšteno je iz Agencije.

Agencija u odgovoru nije negirala postojanje upitnika o zaobilaženju evropskih sankcija, kaže Vukelić, nego su samo pokušali da skinu odgovornost sa sebe i sve to ublaže potenciranjem dobrih odosa sa Rusijom.

“Agencija zapravo nije ništa demantovala. Ona je maltene potvrdila postojanje tog upitnika, oni su više komentarisali zašto je on objavljen i rekli da Kapital radi na tome da se naruše odnosi između Republike Srpske i Ruske Federacije. Mislim da su čak i u tome pogriješili jer ovo može da naruši odnose RS i Evropske unije”, smatra Vukelić.

Pregovori i dogovori, posebno država koje su pod sankcijama su se uvijek događali, kažu naši sagovornici dobro upućeni u ova pitanja, međutim to se nikad ne šalje institucijama pogotovo ne u pisanoj formi i nikada ne treba da ih šalje država.

“Osnovna stvar je da je to neozbiljno i neodgovorno takve upite slati institucijama. To je u biti nelegalan posao koji se u određenim momentima radi čak i od strane država, ali se nikada ne radi transparentno i javno”, kaže ekonomista Zoran Pavlović.

Sporni upitnik, sadrži i pitanja o dostupnosti ne-evropskih finansijskih kanala, kao što su arapske i kineske banke, što prema pisanju Kapitala, jasno dokazuje da je u pitanju opasna igra koja bi mogla da košta Republiku Srpsku i ekonomski i politički.

(BN) Foto

Stejt department izdao je redovni godišnji izvještaj o stanju ljudskih prava u BiH, što je prvi izvještaj koji je izašao tokom mandata Donalda Trampa, predsjednika Amerike.

Za razliku od ranijih izvještaja, izbačena su poglavlja koja se odnose na raznolikost, jednakost i inkluziju, što predstavlja jedno od predizbornih obećanja koje je dao Tramp. S tim u vezi, u izvještaju se ne spominju prava žena, uključivost u lokalne zajednice, prava homoseksualnih i transrodnih osoba, kao i ostalih tema koje se generalno uključuju u pozitivnu diskriminaciju marginalizovanih društvenih grupa. Iako se izvještaj odnosi na prošlu godinu, on je napisan tokom ove, što je uobičajena praksa američke administracije.

Takođe, u izvještaju se ne spominju HDZ i Dragan Čović, a najlošije ocjene usmjerene su na Milorada Dodika, predsjednika Republike Srpske, ali i Elmedina Konakovića, ministra spoljnih poslova BiH. Inače, prethodna administracija Džoa Bajdena, bivšeg predsjednika SAD, smatra se inicijatorom ideje da se iz vlasti na državnom nivou isključi SDA i ubaci prvo “osmorka”, pa poslije nje “trojka”, a HDZ i Čović su bili pod konstantnim pritiskom zbog Južne interkonekcije i problema u vezi sa legitimnim predstavljanjem Hrvata u državnim institucijama.
Što se tiče Dodika, najviše mu u Vašingtonu zamjeraju “eskalirajuće verbalne i pravne napade” na ustavni poredak BiH, kao i “zapaljivu retoriku podjela”, koja, kako je naglašeno, dovodi do pojačanih etničkih i političkih tenzija u BiH.

Kada je u pitanju stanje ljudskih prava i medijskih sloboda, naglašeno je da u oba entiteta formalno postoji sloboda izražavanja, ali da je vlasti slabo poštuju.

“Tokom godine građani su se suočavali s kontinuiranim naporima da se ograniči sloboda izražavanja i medija. U Republici Srpskoj novinari su nastavili protestovati protiv amandmana na zakon iz oktobra 2023. godine kojim je kriminalizovana kleveta, a za koji su nevladine organizacije i novinari izjavili da nije u skladu s evropskim i međunarodnim standardima slobode medija”, navedeno je u ovom dokumentu.
Linker
Kada je u pitanju govor mržnje, naglašeno je da zakon zabranjuje provociranje rasne, etničke ili druge forme netolerancije, ali da vlasti odredbe iz ovog zakona primjenjuju samo povremeno, a za onlajn medije nikada.

Konakoviću su zamjerili što je izjavio da bi javni emiteri na nivou BiH i FBiH mogli riješiti svoje finansijske probleme kada bi radili kako im se kaže u vladinoj koaliciji.

“Nevladine organizacije koje prate slobodu medija okarakterisale su izjavu kao priznanje namjere političkog uticaja na medijsko okruženje. Linija za pomoć medijima registrovala je ovo kao slučaj političkog pritiska na medije”, naglašeno je.

Vlastima na svim nivoima zamjereno je što odbijaju da otkriju informacije o ugovorima i sporazumima sa stranim investitorima koji dolaze iz Kine. “‘Transparency International BiH’ je preduzeo pravne mjere u nekoliko slučajeva, ali je izvijestio da su vlasti odbile u potpunosti otkriti sadržaj određenih ugovora, čak i kada im je to naložio sud”, istaknuto je.

Već tradicionalno, u izvještaju je posebno ukazana pažnja na probleme Jevrejske zajednice, za koju je naglašeno da je u BiH čini manje od 900 članova.

“Jevrejska zajednica prijavila je antisemitski incident 6. juna, kada je nepoznati počinilac nacrtao svastiku na zidu pored ulaznih vrata stana u kojem je živjela jevrejska porodica u opštini Novo Sarajevo. Policija je istražila incident, ali do oktobra nije identifikovala počinioca. Jevrejska zajednica je takođe prijavila onlajn antisemitsko uznemiravanje”, naglasili su, pišu “Nezavisne novine“.

Gradonačelnik Banjaluke Draško Stanivuković izrazio je ozbiljnu zabrinutost zbog trenutne političke situacije u Republici Srpskoj, upozoravajući na posljedice nametanja zakona od strane međunarodne zajednice i rizike koje nose prevremeni izbori.

Stanivuković je u gostovanju na televiziji Euronjuz Srbija kritikovao političke procese koji, prema njegovom mišljenju, ugrožavaju suverenitet Republike Srpske i njenih institucija, posebno institucije predsjednika Republike Srpske. On je istakao da je politička kriza eskalirala nakon što je visoki predstavnik Kristijan Šmit, za koga smatra da nema legitimitet jer nije prošao procedure Savjeta bezbjednosti, nametnuo zakon koji ima prioritet nad zakonima u Srpskoj, Federaciji BiH i cijeloj Bosni i Hercegovini.

Ovaj zakon, prema njegovim riječima, doveo je do presude instituciji predsjednika Republike Srpske, što je izazvalo šire posljedice po suverenitet i samostalnost Republike Srpske.

“Ako neko spolja nameće zakone, vi niste suverena zemlja nego kolonija. Cijela borba srpskog naroda vijekovima – od Kosovskog boja do danas je za suverenitet, za slobodu i ništa drugo ne tražimo puno, samo da mi odlučujemo na našoj teritoriji za pitanja koja su za nas važna”, izjavio je Stanivuković, naglašavajući značaj očuvanja institucija.

Gradonačelnik je podsjetio da je, prema Ustavu, predsjednik Republike Srpske dužan da proglasi zakon koji donese Narodna skupština, ali da su spoljni faktori, kroz nametnute procese, ugrozili ovu instituciju. On je izrazio stav da se političkim i pravnim nasiljem, kroz montirane procese, sudi ne samo pojedincima, poput aktuelnog predsjednika Milorada Dodika, već i samoj instituciji koju bira preko 300.000 građana.

“Dešava se da se presudi instituciji predsjednika Republike Srpske od strane osobe koja nema legitimitet spolja koji treba da ima, niti naroda Republike Srpske i vi onda gubite institucije”, rekao je Stanivuković.

Govoreći o stavu Partije demokratskog progresa (PDP), čiji je član, Stanivuković je naglasio da stranka ne podržava učešće na prevremenim izborima ukoliko do njih dođe, smatrajući da bi to značilo prihvatanje nelegitimnih procesa.

“PDP ne bojkotuje, mi smo demokratska stranka koja je parlamentarna i pozvali smo sve političke organizacije da zajedno i jedinstveno nijedna politička stranka ne učestvuje na izborima da tu pokažemo jedno nacionalno jedinstvo”, izjavio je gradonačelnik Banjaluke.

On je dodao da je PDP doneo ovu odluku pre nego što je presuda Apelacionog veća bila poznata, ističući da stranka ne čeka političke ishode da bi zauzela stav.

Stanivuković je pozvao na jedinstvo svih političkih aktera u Republici Srpskoj kako bi se očuvao mandat institucija izabran na četiri godine.