Connect with us

Društvo

NAJPOZNATIJI BIH METEOROLOG! Nedim Sladić dao vremensku prognozu za predstojeću zimu

Poznati meteorolog Nedim Sladić oglasio se na svom Fejsbuk profilu objavom koju prenosimo u cijelosti.
– Uopšte neću žuriti sa zimskom prognozom prije novembra te ću ista pitanja ubuduće ignorisati budući da imamo dosta faktora koje otprilike sada znamo relativno rezonovati, ali istovremeno i onih koje (u potpunosti) ne znamo u ovom trenutku. Od onih relativno poznatijih: Relativno znamo da El Ninjo kroz prošlost je imao više lica te se svaka faza reflektovala drugačije, kao i to da je utjecaj ENSO oscilacije na Europu relativno malen, ali ne i zanemariv.

Slabije faze El Ninjo oscilacije su kroz prošlost imale najviše vjerovatnoće za slabiji polarni vrtlog, kao i povoljnu okolnost za naglo zagrijavanje stratosfere (SSW), odnosno povećavale su vjerovatnoću hladnijih valova.
Energetski trgovci i meteorolozi koji se bave energentima uočili su da jače faze El Ninja, kao i tzv. super faze u prošlosti znale su imati implikaciju da su potrebe gasa bile manje za oko 10 do 15 % u odnosu na uobičajene godine u Europi (primjer sa zimom 2015/2016 koja je bila obilježena sa NAO+ oscilacijom, odnosno vrlo izraženim zapadnim visinskim tokom). Trenutno, prema NOAA-inom briefingu, 95 % su vjerovatnoće za umjeren do jak El Nino tokom zimske sezone 2023/2024. godine, te trenutne površinske temperature mora odgovaraju El Ninjo obrascu. Međutim, MEI obrazac, ili multivarirajuća faza ENSO-a, koja uzima u razmatranje morske i atmosferske varijable, pokazuje zakašnjelu reakciju, te je prema posljednjim podacima i dalje unutar ENSO neutralne kategorije (0.4 °C). Ovo može značiti da, iako površinske temperature mora pokazuju obrazac El Ninja, atmosferski faktori još ne idu u tom smjeru.

Indijski dipol (IOD) je pozitivan, i u sličnoj je teritoriji kao 2019. godine kada je bio jedan od najjačih zabilježenih u novijoj historiji. Takođe, pozitivna faza IOD-a je posljedica toplijih površinskih temperatura mora zapadnog dijela Indijskog okeana gdje dolazi do pojačane konvekcije i čestih pljuskovitih padavina, dok je istočni dio prema Indoneziji i hladniji, a samim tim i sušniji zahvaljujući supresivnom faktoru.

El Ninjo i IOD+ u kombinaciji kroz prošlost Australiji su donosili rekordno vrela i suha ljeta, često praćena ogromnim šumskim požarima. Sibirski pokrivač tokom oktobra mjeseca igra važnu ulogu u određivanju snage semipermanentne (tj. traje duže vremena, ali ne za stalno) sibirske anticiklone i njenog utjecaja zimi na istočnu i jugoistočnu Europu. Ove godine, zahvaljujući nizu faktora, površina je još uvijek niska te je za očekivati uskoro širenje snježnog pokrivača od Laptevskog mora prema jugu, duž evroazijske ploče. To je normalan proces koji se javlja svake godine u ovo doba godine, kada se polako oformljava i tzv. polarni vrtlog. Veća pokrivenost snijegom iznad Euroazije tokom oktobra mjeseca povećavala je vjerovatnoću hladnije zime nad Starim kontinentnom, budući da studije pokazuju kako ranije formiranje snježnog pokrivača povećava osjetni meridionalni tok, odnosno širenje hladne zračne mase od sjevera prema jugu zahvaljujući nakupljenoj i zarobljenoj jezgri hladnog zraka. Imajući pritom u vidu kako smo došli do dijela godine gdje je ugao Sunca i insolacija manja, Sunčeva iradijacija je znatno manja te je utrošak energije za zagrijavanje podloge nizak.

Samim tim, pri podlozi akumulirana hladnoća, fizikalno teža od toplijeg vazduha, se kompresuje, odnosno sabija i potom širi, uzrokujući vrlo snažan zračni pritisak blizu tla. Ako gledamo na tzv. utjicaj “leptirovih krila”, onda ćemo posegnuti i za obalama sjevernog Pacifika. Primijetićemo kako modeli oko januara 2024. godine žele obrnuti sjevernopacifičku oscilaciju (PNA) iz negativne u pozitivnu u septembarskim izračunima. PNA- faza ima posljedicu Aleutskog minimuma, što se odražava na mlaznu struju preko Sjedinjenih Američkih Država. Mlazna struja je ta koja diriguje premještanje vremenskih sistema od zapada prema istoku kontinenta. PNA- faza korelira gotovo sa svim telekonekcijama, ali je uočeno da ima korelaciju sa hladnom fazom ENSO cirkulacije, odnosno La Ninja (što bi po MEI broju odgovaralo trenutnom stanju).

Međutim, od 2013. godine sjeverni Pacifik ima tzv. marinski toplotni val (marine heatwave) koji se odrazio indirektno i na evropsko tlo. Smanjen salinitet kao i temperaturni gradijent gurao je mlaznu struju sjevernije, što je u konačnici smanjilo jače penetracije hladnog vazduha prema jugu. Zahvaljujući tome, polarni vrtlog se održavao jačim i kompaktnijim usljed snažnije mlazne struje. QBO, ili kvazibijenalna oscilacija – oscilacija koja se mijenja na svakih 25 do 28 mjeseci (zato i bienalle, od bi – dva, annual – godišnje). Istočna faza je imala tendenciju usporavanja zapadnog toka i povećan transport u smjeru sjever-jug, što bi remetilo kompaktnost polarnog vrtloga. Drugim riječima, ako zamislimo polarni vrtlog kao hobotnicu koja drži svoje pipke uvučene, ivični prsten oko nje je naša snažna mlazna struja, držeći hladan polarni zrak kao pod poklopcem. Međutim, pipke koje hobotnica u jednom trenutku će htjeti protegnuti će destabilizovati i našu mlaznu struju, povećavajući protok hladnijeg vazduha zahvaljujući slabljenju kompaktnosti vrtloga.

Faktori koje ne znamo: Erupcija vulkana Hunga Tonga 15. januara 2022. godine dovela je do ispuštanja ogromnih količina vodene pare u slobodnu atmosferu. Iako vulkanske erupcije, poput Pinatubo i Popokatepetla iz 1991. godine su imale za posljedicu promjenu energetskog fluksa (radiative forcing) koje su dovele do privremenog smanjenja temperature zraka na globalnom nivou, tzv. energetski ekvilibrijum (radiative equilibrium), sadašnje studije pokazuju da je Hunga Tonga uradila suprotno. Izbacivši veću količinu vodene pare sve do skoro 50 kilometara visine, sadržaj vode u atmosferskom stubu je nikad veći.

Međutim, sa stanovišta energetskog budžeta dobili smo iduću konsekvencu – ispuštanjem velike količine vodene pare u atmosferi dio energije je emitovan u atmosferu gdje se hladi, širi i kondenzuje, dok je drugi dio ostao pohranjen u nižim dijelovima atmosfere koji je rezultirao zagrijavanjem zahvaljujući koncentracijama stakleničkih plinova, u prvom redu ugljen-dioksida (CO2), a sve kao posljedica smanjenja emitovanja dugovalnog zračenja koji teže “bježi” iz atmosfere, djelujući na neki način poput izolatora. Net rezultat je zagrijano prizemlje i ohlađena visina, što prema novim studijama implicira posljedicu snažnijeg polarnog vrtloga nego je to uobičajeno – tj. jaču mlaznu struju.

Površinske temperature mora širom svijeta su toplije nego inače. Ovakav obrazac je teško pronaći u analogijama unazad 20 godina, te i to ulijeva dozu nesigurnosti u samu prognozu. Ne znamo kako će se odraziti posljednja tropska oluja. Obično, relaksacija tropske sezone rezultira stabiliziranjem vremena nad sjeverozapadom Europe. No, ti detalji su sada na ovoj distanci upitni.

Djeluje ovo sve komplikovano. Zato, iako je razumljivo da planirate već sada energente na vrijeme, nije zgoreg znati da sezonska prognoza je sklona ogromnim promjenama i da nije prognoza koja je pouzdana kao ona za dan ili pet dana unaprijed. Jedan veći, neočekivni poremećaj, i stvari u idućem izračunu mijenjaju cjelokupni kurs.”

(Bosna info)

Related Topics:

Društvo

BANKARSKI SEKTOR SRPSKE CVJETA: Profit od 247,2 miliona KM u prošloj godini

Profitabilnost bankarskog sektora Republike Srpske u prošloj godini bilježila je rast i banke su ostvarile neto dobit 247,2 miliona KM ili 57,9 miliona KM više u odnosu na 2023. godinu, navodi se u izvještaju o stanju u bankarskom sistemu Agencije za bankarstvo RS

Bruto bilansna aktiva u prošloj godini iznosila je 11,2 milijarde KM i veća je za 835,2 miliona KM ili za osam odsto u odnosu na kraj 2023. godine.

U izvještaju kojeg će razmatrati poslanici Narodne skupštine Srpske na 15. redovnoj sjednici, navodi se da su sve banke zabilježile rast bruto bilansne aktive u rasponu od 2,1 do 12,8 odsto.

Ukupna bilansna pasiva iznosila je 10,9 milijardi KM i veća je za 825,2 miliona KM ili osam odsto u odnosu na kraj 2023. godine.

Najveće učešće od 77 odsto u pasivi imali su depoziti, koji su iznosili 8,4 milijardi KM i imali su rast za 614,1 milion KM.

Kapital je činio 13,7 odsto ukupne bilansne pasive.

Ukupni krediti su porasli za 638,6 miliona KM, gdje je rast uglavnom generisan porastom kredita stanovništva.

U ukupnoj strukturi kredita, krediti stanovništva učestvovali su sa 49,3 osto i ostvarili su rast od 285,3 miliona KM, dok su krediti privatnih preduzeća i društava sa učešćem od 33,9 odsto, ostvarili rast od 168,1 milion KM.

U prošloj godini prosječna zaduženost stanovništva kod bankarskog sektora bila je 3.718 KM.

Štednja stanovništva, uključujući i tekuće račune, u prošloj godini bila je veća za 440,6 miliona KM u odnosu na kraj 2023. godine.

Oročena štednja činila je 76,8 odsto ukupne štednje stanovništva i veća je za 118,3 miliona KM u odnosu na kraj 2023. godine.

Depoziti po viđenju na tekućim računima građana su povećani za 381,1 milion KM.

Mikrokreditne organizacije sa sjedištem u Republici Srpskoj su na kraju prošle godine iskazale pozitivan finansijski rezultat u ukupnom iznosu od 51,7 miliona KM, sa rastom od 10,6 miliona KM.

Ukupni bruto krediti mikrokreditnih organizacija sa sjedištem u Republici Srpskoj, su na dan 31. decembra prošle godine iznosili 661 miliona KM.

Prema ročnoj strukturi kredita, dominantno je bilo učešće dugoročnih kredita koji čine 91,6 odsto, a iznosili su 605,4 miliona KM.

Kratkoročni krediti /sa dospjelim potraživanjima/ iznosili su 55,6 miliona KM.

Prema izvještaju mikrokreditnih organizacija sa sjedištem u Republici Srpskoj, u prošloj godini je 411 jemaca/sudužnika otplatio 719.000 KM za 395 korisnika kredita fizičkih lica.

Petnaesta redovna sjednica Narodne skupštine Srpske počeće nakon završetka posebne sjednice zakazane 1. jula.

Nastavi čitati

Društvo

OZBILJNE CIFRE, A TU NIJE KRAJ: Zaduženost po stanovniku u Srpskoj veća od 3.700 KM

Zaduženost po stanovniku zaključno sa krajem prošle godine u Republici Srpskoj je 3.718 KM, navodi se u izvještaju o stanju u bankarskom sektoru za prethodnu godinu Agencije za bankarstvo RS, koji će biti razmatran na narednoj sjednici Narodne skupštine RS.

U izvještaju se navodi da je, prema posljednjoj objavi Zavoda za statistiku RS, broj stanovnika u Srpskoj 1.114.819, a ukupan iznos kredita datih stanovništvu 4,14 milijardi KM, što daje kreditnu zaduženost po stanovniku u RS u iznosu od 3.718 KM.

Tokom 2023. godine zaduženost po stanovniku u Srpskoj je iznosila 3.340 KM, što znači da je za godinu dana zaduženost po stanovniku porasla za oko 378 KM.

– Ukupni krediti dati stanovništvu koje su plasirale banke iz Republike Srpske i organizacioni dijelovi banaka sa sjedištem u FBiH koji posluju na području Republike Srpske na kraju prošle godine iznose 4,4 milijarde KM i veći su za 407,9 miliona KM ili 10% u odnosu na kraj 2023. godine.

Od ukupnih kredita stanovništvu, banke iz Republike Srpske plasirale su 3,3 milijarde KM ili 74,6% ukupnih kredita stanovništva, dok su poslovne jedinice banaka čije je sjedište u FBiH plasirale 1,1 milijardu KM ili 25,4% ukupnih kredita stanovništva – piše u izvještaju.

Dodaje se da su kratkoročni krediti dati stanovništvu veći za 3,6 miliona KM ili 1% u odnosu na kraj 2023. godine i čine 6,4% ukupnih kredita datih stanovništvu.

– Dugoročni krediti dati stanovništvu veći su za 404,3 miliona KM ili 11% u odnosu na kraj 2023. godine i čine 93,6% ukupnih kredita datih stanovništvu. U strukturi ukupnih kredita stanovništvu, kratkoročni krediti za opštu potrošnju čine 5,2% ukupnih kredita datih stanovništvu i veći su za 1,7 miliona KM ili 1% u odnosu na kraj 2023. godine. U strukturi ukupnih kredita stanovništvu, dugoročni krediti za opštu potrošnju čine 62,8% ukupnih kredita datih stanovništvu i veći su za 265,7 miliona KM ili 11%. Krediti za stambene potrebe (kratkoročni i dugoročni) čine 28% ukupnih kredita datih stanovništvu i veći su za 155 miliona KM ili 14,3% u odnosu na kraj 2023. godine. Krediti za obavljanje djelatnosti (kratkoročni i dugoročni) čine 4,1% ukupnih kredita datih stanovništvu i manji su za 14,3 miliona KM ili 7,3% u odnosu na kraj 2023. Godine – stoji u izvještaju.

Ukupni prihodi banaka iznosili su 744,2 miliona KM i veći su za 94 miliona KM ili 14% u odnosu na isti period 2023. godine.

Kada su u pitanju ukupni rashodi bankarskog sektora, oni su iznosili 474,5 miliona KM i veći su za 33,3 miliona KM ili 8%, u odnosu na isti period 2023. godine.

– Sve banke su iskazale neto dobit u ukupnom iznosu od 247,2 miliona KM koja je veća za 57,9 miliona KM ili 31%, u odnosu na isti period 2023. Godine – navodi se u izvještaju Agencije za bankarstvo RS.

Ekonomista Milenko Stanić kaže za “Nezavisne novine” da je tek u prethodne dvije godine došlo do situacije da su depoziti stanovništva veći u odnosu na kredite.

– To se ranije nije dešavalo. Stanovništvo tim depozitima jednim dijelom finansira privredu i javni sektor. Međutim, situacija se promijenila i mnogo je veći broj kredita u odnosu na depozite jer stanovništvo manje štedi, preživljava i uzima sve više kredite za opštu potrošnju. Banke osnovni izvor prihoda ostvaruju od aktivnih i pasivnih kamatnih stopa. Za kredite je od sedam pa do 10,12 odsto, dok je za depozite do tri odsto. E ta razlika je glavni prihod banaka. Takođe, nema velike konkurencije i taj nedostatak konkurencije je doveo do toga da te banke imaju veliku dobitv – naglasio je Stanić.

Nastavi čitati

Društvo

CIJENE KIRIJA OTIŠLE U NEBO: Iznajmljivanje stanova u Sarajevu nikad skuplje, ZA GARSONJERU I DO 800 KM

Cijene nekretnina u Sarajevu su skočile na rekordne nivoe u posljednjih nekoliko mjeseci, a ono o čemu se ipak dosta manje govori su cijene iznajmljivanja nekretnina koje su također na rekordnim razinama.

Baš kao i kod kupovine, kada je u pitanju iznajmljivanje nekretnina takođe su u Kantonu Sarajevo najtraženije lokacije Novo Sarajevo i Novi Grad.

Ako pogledamo kretanje cijena na tim lokacijama, vidjećemo da je za dvosoban stan od 50-ak kvadrata potrebno izdvojiti između 700 i 800 KM.

To se najviše odnosi na naselja kao što su Čengić Vila, Dolac Malta, Hrasno ili Grbavica koja su i inače najtraženija. Cijenu diktira lokacija, kvadratura i stanje nekretnine.

Garsonjere idu i do 800 KM
Ako govorimo isključivo o novogradnji, jedna od lokacija koja nudi najviše stanova na platformama za iznajmljivanje je Nova Otoka.

Cijene su, ipak, nešto veće od uobičajnih pa je tako za svaku nekretninu koja ima više od 50 kvadrata potrebno izdvojiti više od 800 KM. Bilježe se i slučajevi gdje se traži četverocifren iznos za stanove koji imaju 50 kvadrata, a za garsonjere 800 KM. Dakle, lokacije poput Nove Otoke ili novoizgrađenog naselja Avenija su ipak za one sa nešto dubljim džepom.

Slična je situacija kada govorimo o cijenama i u Opštini Novi Grad, u naseljima kao što su Alipašino Polje ili Buća Potok. Ako pogledamo oglase, pronaći ćemo nekoliko nekretnina u Buća Potoku od 55 do 60 kvadrata za koje se traži cijena između 800 i 850 KM, piše Klix.

Visoke cifre i u ostalim opštinama
Jedno od naselja koje nude najviše nekretnina za iznajmljivanje je Stup (Opština Ilidža). Ipak, ni na Stupu cijene nisu ništa manje u odnosu na lokacije poput Čengić Vile ili Dolac Malte. U jednom oglasu, za nekretninu od 53 kvadrata na Stupu, traži se 800 KM, dok se u istom naselju za garsonjeru od 34 kvadrata traži 600 KM.

U novoizgrađenom naselju Bulevar su cijene još više pa tako možemo vidjeti da se za nekretninu od 39 kvadrata traži 700 KM, baš kao i za još dvije od 40 i 43 kvadrata. Ipak, s obzirom na daleko bogatiju ponudu, u ovom naselju se, uz malo sreće, može pronaći i nešto jeftinija nekretnina.

Slične su cijene i u opštini Centar. Ipak, ta opština podrazumijeva dosta različitih lokacija. One koje su atraktivnije i traženije, prije svega koje se nalaze u blizini tramvajske pruge, iziskuju i za nijansu više cijene od ostalih općina.

Kada govorimo generalno o Kantonu Sarajevo, cijene su nešto jeftinije u opštinama kao što su Vogošća ili Hadžići, ali takve lokacije ipak nude i daleko manju ponudu.

Nastavi čitati

Aktuelno