Novim Ustavom Republike Srpske predviđeno je ukidanje Vijeća naroda Republike Srpske, potpredsjednika, uvođenje Vojske Republike Srpske, regulisanje pitanja Brčko distrikta, te glavnog grada i prijestonice Republike Srpske.

Kako je predviđeno novim Ustavom, Banjaluka će biti glavni grad Republike Srpske, dok će status prijestonice dobiti Istočno Sarajevo/Pale, piše u radnoj verziji Ustava.

Preambula

Preambula Ustava kaže da se ustavno uređenje Republike Srpske temelji na pravnom kontinuitetu od 9. januara 1992. godine kao dana proglašenja Republike i 28. februara 1992. kada je donesen prvi Ustav Republike Srpske; na istorijskom kontinuitetu srednjovjekovne državnosti zemalja kjima su vladale dinastije Nemanjića, Kontromanića i druge; na Dogovorenim osnovnim principima (Ženevski principi od 8. septembra 1995.) i nastavku dogovorenih principa (Njujorški principi od 26. septembra 1995.), kao i porodičnim vrijednostima koje uživaju najviši stepen zaštite Republike.

Naglašavajući posvećenosti poštovanju ljudskog dostojanstva, sloboda, demokratskih vrijednosti, vladavine prava, uvažavajući tradiciju srpskog i drugih naroda u borbi protiv fašizma i nacizma, izražavajući opredjeljenost za potpuno poštovanje i primjenjivanje Opšteg okvirnog sporazuma za mir, koji Aneksom 4 nedvosmisleno prihvata, potvrđuje i garantuje ustavno-pravni položaj Republike Srpske, Narodna skupština Republike Srpske kao ustavotvorni organ donosi Ustav Republike Srpske.

Osnovne odredbe

Osnovne odredbe definišu Republiku Srpsku kao suveren, jedinstven i nedjeljiv ustavopravni entitet (suverenitet), potvrđen voljom naroda i Opštim okvirnim sporazumom za mir BiH, te Ustavom BiH.

Republika Srpska je država srpskog naroda i svih naroda i građana koji u njoj žive.

U članu 4 definisano je da Republika Srpska samostalno obavlja svoje ustavotvorne, zakonodavne, izvršne i sudske funkcije, te da joj pripadaju sve državne funkcije i nadležnosti osim onih koji su članom 3. Ustava BiH izričito predviđene kao nadležnosti institucija BiH.

Članom 5 kaže se da Srpska suvereno odlučuje o ovlašćenjima Republike zadržavajući pravo da svojom slobodnom voljom istupa iz sporazuma (na nivou BiH). Dalje je definisano da se sporazum iz ovog stava može potvrditi referendumom u Republici, te da se Sporazum o promjeni granične linije između Republike Srpske i FBiH može takođe potvrditi referenduom.

Član 6 propisuje da Narodna skupština i Vlada Srpske mogu obustaviti primjenu bilo kojeg akta, mjere ili aktivnosti organa na nivou BiH, a koji nemaju Ustavu BiH. Zakoni koji nisu u isključivoj nadležnosti BiH ili koji nisu proistekli iz sporazuma entiteta ne proizvode pravno dejstvo u Srpskoj.

Takođe, propisano je da će se zakoni koje donosi Parlamentarna skupština BiH primjenjivaće se na teritoriji Srpske tek nakon što ih potvrdi Narodna skupština Republike Srpske.

Brčko distrikt

Članom 7 regulisano je pitanje teritorije koja je jedinstvena, nedjeljiva i neotuđiva u skladu sa Sporazumom o graničnoj liniji između entiteta.

Ovo pitanje bavi se i Brčko distriktom za koji je propisano da je u zajedničnoj svojini Republike Srpske i FBiH i taj status se ne može mijenjati bez njihove saglasnosti.

Samoopredjeljenje

Članom 9 je propisano da Republika Srpska ima pravo na samoopredjeljenje. Takođe, kaže se da Srpska može uspostavljati specijalne paralelne veze, udruživati se u složene državne zajednice federalnog ili konfederalnog uređenja sa susjednim i drugim državama ili grupom država.

Simboli

Službeni jezici su srpski, te jezici bošnjačkog i hrvatskog naroda, a službena pisma ćirilica i latinica. Republika Srpska ima zastavu, grb i himnu, te se njihov izgled uređuje ustavnim zakonom.

Ono što je izvjesno je da himna neće biti “Bože pravde”, jer se navodi da će se “nakon himne Republike izvoditi svečana pjesma “Bože pravde”.

Glavni grad je Banjaluka, a prijestonica Republike je Istočno Sarajevo/Pale.

Ljudska prava i slobode

Norme koje garantuju ljudska prava i slobode manje-više su isti kao u prethodnom ustavu. Tako se garantuje sloboda misli, opredjeljenja, savjesti i uvjerenja, kao i javnog iznošenja mišljenja, primanja i saopštavanja informacija i ideja bez miješanja javne vlasti.

Članom 34 jamči se sloboda vjeroispovijesti, a vjerske zajednice su jednake pred zakonom i slobodne u izvršavanju vjerskih poslova i obreda.

Srpska pravoslavna crkva je crkva srpskog naroda i drugih naroda pravoslavne vjere i ima zaštitu Republike

U članu 37. je propisana sloboda političkog organizovanja i djelovanja, a djelovanje organizacija i pojedinaca koji se finansiraju iz inostranstva dozvoljeno je samo pod uslovima utvrđenim zakonom.

Imovina

U glavi koja tretira ekonomsko i socijalno uređenje, u članu 59. propisano je da Republika samostalno i bez ograničenja upravlja i raspolaže imovinom, i ista se ne može otuđiti osim u slučaju propisanim zakonom.

Prirodna bogatstva Republike koriste se pod uslovima i na način predviđen zakonom.

Odbrana i međunarodna saradnja

Među prava i dužnosti Republike uvršteni su i odbrana i međunarodna saradnja. Odbrana je propisana u glavi VII, članom 116.

Njim je propisano da Republika Srpska može proglasiti vojnu neutralnost ili odlučivati o vojnom savezu sa drugim državama.

Članom 116a propisano je da Republika Srpska ima svoju vojsku i da se o Vojsci Republike Srpske donosi poseban zakon.

Vlast

Organizacijom Republike predviđeno je, kao i do sada, da ustavotvornu i zakonodavnu vlast obavlja Narodna skupština Republike Srpske, da Srpsku predstavlja predsjednik Republike, dok izvršnu vlast vrši Vlada, a sudska pripada sudovima.

Članom 80. propisano je da Narodna skupština raspisuje republički referendum, ali i referendum o statusu Republike. U stavu 7 istog člana predviđeno je da Narodna skupština raspisuje izbore za narodne poslanike i predsjednika Republike.

Stav 16 člana 80. predviđa da Skupština, kao i do sada ratifikuje sporazume o specijalnim paralelnim vezama, ali i sporazume o udruživanju u složene državne zajednice federalnog ili konfederalnog uređenja.

Novim ustavom nije predviđeno postojanje Vijeća naroda.

Kada je riječ o funkciji predsjednika, najznačajnija promjena je da više nema potpredsjednika i da se potpredsjednici više ni ne biraju na izborima.

Kao nova nadležnost, uvršteno je komandovanje Vojskom i postavljanje i unapređivanje oficira Republike Srpske.

U članu 98. propisano je da predsjednik Republike neće biti krivično ili građanski odgovoran za bilo koji postupak izvršen u okviru njegove dužnosti.

Sudska vlast

Kada je riječ o sudskoj vlasti, nadležnosti pretežno ostaju iste, s tim što Ustavni sud Republike Srpske sada odlučuje o primjeni zakona i akata organa BiH na teritoriji Republike Srpske.

Kada je riječ o sudovima i tužilaštvima, propisano je da se zakonom osniva Visoki sudski i tužilački savjet Republike Srpske. A on je nadležan za imenovanje, vođenje disciplinskog postupka i prestanka mandata sudijama i tužiocima u Srpskoj.

(RTRS)

Igor Crnadak, potpredsjednik PDP-a i poslanik u Narodnoj skupštini RS, objavio je da je podnio ostavku na mjesto člana Odbora za ustavna pitanja Narodne skupštine Republike Srpske.

Kako je naveo, “ne želi učestvovati u procesima koji RS i njegov narod vode u propast”.

Takođe, naveo je da ne želi biti dio sumanutih akcija aktuelne vlasti koje ugrožavaju mir i sigurnost i donose neizvjesnost RS.
Crnadak je napisao da ne želi biti za istim stolom s Nenadom Stevandićem, osim ako ne mora, zbog, kako kaže, “njegovog bahatog i siledžijskog odnosa prema poslanicima opozicije”.

Hitna sjednica Doma naroda Parlamentarne skupštine BiH zakazana je za 2. april, a na dnevnom redu, između ostalog, nalaze se i smjene Nikole Špirića, predsjedavajućeg Doma naroda, Srđana Amidžića, ministra finansija i trezora te Staše Košarca, ministra spoljne trgovine i ekonomskih odnosa.

Takođe, na dnvnom redu su i izmjene Zakona o PDV-u koje podrazumijevaju ukidanje PDV-a na kupovinu prve nekretnine, te izmjene Zakona o platama i naknadama u institucijama Bosne i Hercegovine.

Inače, ranije sjednice, odnosno 9. i 10. hitna sjednica Doma naroda Parlamentarne skupštine BiH su prekinute zbog nedostatka kvoruma. Devetu sjednicu prekinunuli su delegati HDZ-a iz Kluba Hrvata u Domu naroda koji se nisu vratili nakon pauze, dok su desetu sjednicu prekinuli delegati SNSD-a koji se takođe, nakon pauze nisu vratili na zasijedanje.

Na 9. i 10. sjednici Doma naroda delegati iz opozicionih partija insistirali su na smjeni Špirića, koji to nije želio staviti na dnevni red, pozivajući se na proceduru i Poslovnik.

Inače, jedini način da se spriječe smjene Špirića, Košarca i Amidžića je da delegati koji dolaze iz SNSD-a ne dođu na sjednicu. U tom slučaju Dom naroda neće imati kvoruma za rad, a takav scenario već su najavili iz SNSD-a.