Gornji Vakuf je uoči Nove godine posjetio “neobičan” gost. Naime, kako je objavljeno na Facebook stranici vrbas-info.ba, medvjed je prošetao centrom grada.

Popularni medo izazvao je mnoštvo pozitivnih reakcija, pa je jedan komentator napisao kako je “došao kod svojih za Novu”.

Bilo je i onih koji tvrde da je medvjed sišao u grad po namirnice, a usput je “svratio i do bankomata”, prenosi “N1”.
“Došao da digne kredit, jedino još oni nisu u kreditu”, stoji u jednom komentaru, a mnogi su zaključili da je medo došao da traži Mašu, kao u popularnom animiranom filmu.
Kako god, dolazak nenajavljenog gosta očigledno nije zabrinuo stanovnike Gornjeg Vakufa, nego im je priredio nezaboravnu zabavu u posljednjim satima 2024.

Godinu iza nas, u političkom smislu, obilježili su lokalni izbori i suđenje Miloradu Dodiku, predsjedniku Republike Srpske, i Milošu Lukiću, v.d. direktora “Službenog glasnika Republike Srpske”, dok su poplave i tragedija koji su pogodili Hercegovačko-neretvanski kanton obilježili cijelu godinu.

Poplave su odnijele 27 života, a najviše je pogođena Donja Jablanica, koja je praktično zatrpana kamenom i blatom.

Na lokalnim izborima prvi put korištene su nove tehnologije, skeneri za glasačke listiće i uređaji koji su “čitali” otisak prsta. Te izbore obilježilo je i to što su održani po nametnutom zakonu Kristijana Šmita, a što se tiče rezultata, manje-više stanje u Republici Srpskoj i Federaciji BiH ostalo je nepromijenjeno.

Kada je riječ o suđenju Dodiku i Lukiću, očigledno ubrzanje postupka od strane Suda BiH ipak nije dovelo do presude u ovoj godini, jer su brojna suđenja odgađana, i u ovom trenutku, niko ne može prognozirati kada bi to moglo biti završeno.

Januar

Pao IZIS

Međunarodna hakerska grupa napala Integrisani zdravstveni informacioni sistem Republike Srpske (IZIS), što je stvorilo gužve u domovima zdravlja širom Republike Srpske, ali i otežalo i usporilo posao zdravstvenim radnicima. Spekulisalo se da su se podaci pacijenata prodavali na dark webu.

Dogovor iz Laktaša kratko trajao

Lideri političkih partija u Bosni i Hercegovini postigli dogovor o nekoliko značajnih pitanja za BiH, između ostalog u vezi sa Izbornim zakonom BiH i implementacijom presuda Suda u Strazburu. Taj dogovor je kratko trajao nakon što su se “pobunili” pojedini ambasadori i međunarodni zvaničnici.

Februar

Pročitana optužnica protiv Dodika

U Sudu Bosne i Hercegovine pročitana optužnica protiv Milorada Dodika, predsjednika Republike Srpske, zbog nepoštovanja odluke visokog predstavnika. Odbrana zatražila izuzeće sudije Sene Uzunović.

Mart

BiH dobila zeleno svjetlo za otvaranje pregovora

Bosna i Hercegovina dobila je saglasnost Evropskog savjeta za otvaranje pristupnih pregovora na putu BiH ka Evropskoj uniji, ali ne i zvaničan datum početka pregovora. EU je određivanje datuma uslovila ispunjavanjem reformi dobijenih još 2022. godine.

Šmit nametnuo izmjene Izbornog zakona

Kristijan Šmit nametnuo je tehničke izmjene Izbornog zakona BiH koje se odnose na integritet izbornog procesa. Ovo nametanje izazvalo je političku krizu u Bosni i Hercegovini.

April

Gdje je Sara?

Objavljen dokumentarni film Centra za istraživačko novinarstvo “Gdje je Sara”, o djevojčici Sari, kojoj se, nakon što je rođena u Univerzitetskom kliničkom centru Republike Srpske, gubi svaki trag.

Okružno javno tužilaštvo Banjaluka formiralo je predmet povodom smrti Sare, kćerkice Aleksandre Blagojević, te muškog novorođenčeta majke Nataše Stijak, ali ni devet mjeseci kasnije nisu saopšteni konkretni rezultati rada postupajućeg tužioca.

Usvojen Izborni zakon Republike Srpske

Narodna skupština Republike Srpske nakon što je Kristijan Šmit nametnuo izmjene Izbornog zakona BiH donijela je svoj Izborni zakon. Ovaj potez Narodne skupštine Republike Srpske izazvao je brojne polemike u Bosni i Hercegovini, međutim na kraju ga je van snage stavio Ustavni sud BiH i nikada nije zaživio u praksi.

Maj

CIK raspisao izbore

Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine raspisala je lokalne izbore za 6. oktobar. Izbori su raspisani za 58 opštinskih vijeća u FBiH, 53 skupštine opština u Republici Srpskoj, 111 načelnika opština u BiH, 21 gradsko vijeće u Federaciji BiH, 10 skupština gradova u Republici Srpskoj, 32 gradonačelnika u BiH i Skupštinu Brčko distrikta.

UN usvojio Rezoluciju o Srebrenici

Generalna skupština Ujedinjenih nacija usvojila Rezoluciju o Srebrenici, koja je produbila podjele u Bosni i Hercegovini, ali i regionu. Za rezoluciju su glasale 84 države, 19 ih je bilo protiv, dok ih je 68 bilo uzdržano. Ipak, s obzirom na to da u UN imaju 193 zemlje članice glasanje je pokazalo da je manje od polovine članica glasalo za tu rezoluciju.

CIK priznao sporni listić

Gotovo dvije godine nakon završetka opštih izbora Centralna izborna komisija BiH, a nakon odluke Ustavnog suda BiH, donijela je odluku da je važeći listić liste PDP-a, zahvaljujući kojem je kasnije održano žrebanje i umjesto Snježane Novaković Bursać iz SNSD-a u Dom naroda Parlamentarne skupštine BiH imenovan je Nenad Vuković iz PDP-a. To je dovelo do toga da je SNSD izgubio apsolutnu kontrolu zakonodavnog procesa u Bosni i Hercegovini.

Jun

Raspao se elektroenergetski sistem regiona

Totalni raspad elektroenergetskog sistema nezabilježen u modernoj istoriji doveo je do toga da su milioni ljudi u BiH, Hrvatskoj i Albaniji ostali bez struje. Kvar se prvobitno desio u Crnoj Gori, a to je imalo za posljedicu i ispad dalekovoda između Albanije i Grčke. Nestanak struje izazvao je kolaps širom Balkana, saobraćaj je bio u zastoju, kao i brojna industrijska postrojenja.

Usvojena Deklaracija o zaštiti srpskog naroda

U Beogradu održan Svesrpski sabor koji je okupio zvaničnike Republike Srpske, Srbije, a na kojem je usvojena Deklaracija o zaštiti nacionalnih i političkih prava srpskog naroda. Ova deklaracija kasnije je usvojena i u skupštinama Republike Srpske i Srbije, što je izazvalo brojne kritike prije svega iz Federacije BiH, ali i iz susjedne Hrvatske.

Jul

Galić pobjegao u Hrvatsku

U akciji “Kings” usmjerenoj na šverc cigareta i akciznu robu uhapšeni su Blagoje Milović i Ivica Bago, a akcijom je obuhvaćen i Zoran Galić, zamjenik direktora SIPA, koji je nakon dojave o istrazi ilegalno prešao granicu i pobjegao u Hrvatsku. Do danas Galić nije došao u BiH, a u međuvremenu je smijenjen sa funkcije zamjenika direktora SIPA.

Pao plan rasta

Kantonalni premijeri koji dolaze iz SDA srušili dokument neophodan za povlačenje novca iz EU. Zbog toga je BiH ostala bez najmanje 70 miliona evra, a upitna je čak milijarda evra namijenjena za reforme. Do danas još BiH nije usaglasila ovaj dokument.

Avgust

Domar Gimnazije ubio troje ljudi

Domar Gimnazije u Sanskom Mostu Mehemed Vukalić naoružan automatskom puškom ušao je u školu i ubio Nijaza Halilovića, direktora Gimnazije, Gordanu Midžan, profesoricu engleskog, i Nisvetu Kljunić, sekretaricu. Nakon toga Vukalić je sebi pucao u prsa, ali je preživio. Prvobitno se izjasnio da je počinio ta ubistva, međutim kasnije je pred sudijama rekao da nije kriv.

Helikopter završio na dnu Jablaničkog jezera

Helikopter Oružanih snaga BiH srušio se tokom obavljanja planiranih vježbi na području Buturović polja, kada se elisa uplela u dalekovod i tom prilikom letjelica je završila na dnu Jablaničkog jezera. U trenutku pada u helikopteru su bili pilot, kopilot, tehničar letač i specijaliste službe potrage i spasavanja, a, na svu sreću, niko od njih nije stradao.

Septembar

Počela kampanja

U BiH počela kampanja za lokalne izbore koji su se održali u oktobru. Kampanju obilježile drastične kazne Centralne izborne komisije prema političkim partijama koje su počele ranije. Tokom nekoliko mjeseci CIK je izrekao više od 800.000 KM kazni, što je izazvalo ogorčenost političkih partija. U kampanju je ušlo 26.089 kandidata, koji su se borili za 3.342 pozicije.

Ustavni sud BiH srušio Izborni zakon Republike Srpske

Ustavni sud BiH stavio je van snage Izborni zakon Republike Srpske jer, kako su naveli iz ove pravosudne institucije, ovaj zakon nije u skladu s Ustavom BiH i njime se preuzimaju nadležnosti institucija Bosne i Hercegovine. Ovo je izazvalo oštru reakciju predstavnika Republike Srpske, koji su rekli da se odluka Ustavnog suda BiH neće poštovati. Ipak, na kraju su pristali da na izbore izađu po zakonu koji je nametnuo Kristijan Šmit.

Oktobar

Održani lokalni izbori

U Bosni i Hercegovini održani lokalni izbori, na kojima su izabrane vlasti lokalnih zajednica širom Bosne i Hercegovine. Na izbore je izašlo malo više od 47 odsto građana BiH, što je manje nego četiri godine ranije. Prvi put na lokalnim izborima, održanim 6. oktobra 2024. godine, u nekim lokalnim zajednicama primijenjene su nove tehnologije, odnosno skeneri glasačkih listića, autentifikacija birača, itd.

Poplave odnijele živote

Katastrofalne poplave pogodile su Kiseljak, Kreševo, Busovaču i Fojnicu, a najviše Donju Jablanicu, koja je bukvalno bila zatrpana kamenjem i blatom. U ovim poplavama život je izgubilo 27 ljudi, najviše u Donjoj Jablanici, a poplavama je bilo pogođeno ukupno 1.148 domaćinstava. Preliminarne procjene govore da je šteta od poplava veća od 179,6 miliona KM.

Dječak ubio policajca, drugog ranio

Maloljetnik (15) u Bosanskoj Krupi ubio jednog i ranio drugog policajca, što je okarakterisano kao terorizam. Motiv za ovaj zločin, prema pisanju medija koji su se pozivali na njegove poruke na društvenim mrežama, bio je islamski radikalizam.

Novembar

Ministrima veće plate

Savjet ministara je, na prijedlog Ministarstva finansija i trezora, donio odluku o visini osnovice za obračun plate za narednu godinu koja će iznositi 631,50 KM i veća je za 31,5 KM u odnosu na osnovicu za ovu godinu. Na taj način plate za predsjedavajućeg i ministre u Savjetu ministara BiH u idućoj godini biće povećane između 230 i 280 KM.

Šmit rješavao problem institucija kulture

Kristijan Šmit donio odluke kojima je “odblokirao” problem finansiranja i funkcionisanja Nacionalne i univerzitetske biblioteke BiH (NUB BiH), kao i još šest institucija kulture. Dao je rok Savjetu ministara BiH da se to pitanje zakonski uredi, međutim od toga do sada nije bilo ništa jer se tome protive ministri iz Republike Srpske i gotovo je sigurno da o tom pitanju Savjet ministara BiH neće ni odlučivati.

Decembar

Operisan Milorad Dodik

Milorad Dodik, predsjednik Republike Srpske, operisan u Beogradu. Zbog operacije odgođena su suđenja koja su bila planirana pred Sudom BiH, koji je angažovao i vještaka po ovom pitanju. Prvobitno je vještak Haris Vranić rekao da je Dodik sposoban za suđenje, međutim tim ljekara, kasnije, kao vještaci utvrdili su da on ipak ne može prisustvovati ročištima.

Protesti zbog zakona

Zbog Prijedloga zakona o budžetskom sistemu Draško Stanivuković, gradonačelnik Banjaluke, i Ljubiša Petrović, gradonačelnik Bijeljine, organizovali proteste. Ovim zakonom Bijeljina i Banjaluka ostaju bez devet miliona KM koje će biti raspodijeljene nerazvijenim lokalnim zajednicama.

Snijeg zatrpao BiH

Velike snježne padavine dovele su do problema u brojnim dijelovima Bosne i Hercegovine, najviše u zapadnom dijelu. Pojedine lokalne zajednice bile su danima blokirane, a gotovo pola BiH nije imalo struju.

Uhapšen ministar bezbjednosti

Pripadnici Ministarstva unutrašnjih poslova Republike Srpske, između ostalih, uhapsili su Nenada Nešića, ministra bezbjednosti BiH, i Milana Dakića, v.d. direktora JP “Puteva Republike Srpske”. Dakiću i Nešiću određen je pritvor, a sumnjiče se za malverzacije i korupciju u Javnom preduzeću “Putevi Republike Srpske”. Nešić je ranije obavljao funkciju direktora JP “Putevi Republike Srpske”.

Iako su dani potrage za zlatnim žilama kroz nepristupačne planinske staze prošlost, svijet se ponovo nalazi u svojevrsnoj zlatnoj groznici. S podjelama uzrokovanim ratovima, ideologijama i protekcionizmom, mnoge zemlje, posebno one u razvoju, ubrzano gomilaju zlatne rezerve. Cilj je priprema za potencijalni kolaps globalnog finansijskog sistema kojim dominiraju Sjedinjene Američke Države i Europa, te izgradnja novog sistema.

Ovaj trend, koji traje već deset godina, dodatno je pojačan padom globalnih kamatnih stopa tokom 2024. Cijena zlata je prošle sedmice po prvi put premašila 2.800 dolara po unci, a od početka godine porasla je za čak 35%. Analitičari, poput Line Thomas iz Goldman Sachsa, predviđaju da bi zlato moglo doseći 3.000 dolara po unci do kraja sljedeće godine.

Centralne banke na čelu potražnje

Glavni kupci zlata su centralne banke, posebno one koje su podložne ili se boje budućih sankcija Sjedinjenih Država. Kina je od početka rata u Ukrajini kupila 316 tona zlata, dok su Rusija, zemlje Bliskog istoka, Centralne Azije i Indije također značajno povećale svoje rezerve.

Poljska i Mađarska su nedavno prednjačile u kupovini zlata. Mađarska je, nakon tri godine pauze, obnovila kupovinu zlata, naglašavajući njegov značaj kao “sigurne imovine” koja jača povjerenje i podržava finansijsku stabilnost. Poljska, s ciljem povećanja udjela zlata na 20% svojih rezervi, također intenzivno ulaže u ovaj plemeniti metal.

Zlatni standard kao alternativa

Kupovina zlata nije samo zaštita od sukoba i sankcija, već i odgovor na nesigurnost u pouzdanost država koje su izgradile poslijeratni globalni finansijski poredak. Sjedinjene Države i Europa se suočavaju s rastućim dugovima, što izaziva zabrinutost među državama u razvoju koje već dugo negoduju zbog, kako kažu, “finansijskog maltretiranja”.

Mohamed El-Erian, bivši direktor Pimca, objašnjava da mnoge zemlje postepeno diverzificiraju svoje međunarodne rezerve, udaljavajući se od dolara i prelazeći na zlato. Dolar, iako još uvijek dominira sa 58% udjela u svjetskim deviznim rezervama, polako gubi primat.

Zlato, sa svojom neutralnošću i postojanošću, postaje ključna komponenta paralelnog finansijskog sistema koji Sjedinjene Države neće moći kontrolirati.

Reakcije Zapada

Zapadni lideri postaju svjesni rizika. Predsjednica Evropske centralne banke, Christine Lagarde, upozorila je na “nezapamćenu kupovinu zlata” od strane Kine, dok je nedavno izjavila kako dolar neće izgubiti dominaciju tokom njenog života. Ipak, summit BRICS+ zemalja fokusirao se na reformu postojećih institucija poput MMF-a, umjesto na otvorenu borbu protiv dolara.

Dok centralne banke nastavljaju sa zlatnom kupovinom, privatni investitori također prate trend. Podaci američke Komisije za trgovinu robama pokazuju da su neto pozicije u zlatnim futures ugovorima više nego utrostručene u posljednjih 12 mjeseci, prenosi N1.

Zlato: simbol povjerenja u krizi

Zlato je kroz historiju bilo utočište u kriznim vremenima. “U krizama ljudi se okreću zlatu,” kaže Krishan Gopaul iz Svjetskog savjeta za zlato. “To je globalna imovina koja zadržava svoju vrijednost”.

Kako nepovjerenje u tradicionalne finansijske sisteme raste, zlato postaje “posljednji resurs”, kako ga naziva Salvatore Rossi, bivši zamjenik guvernera Banke Italije. “Zlatne poluge za centralne banke su poput starog djedovog sata za porodice – resurs koji se ne prodaje, ali svi znaju da ga imate”, prenosi Politico.