Connect with us

Politika

JAVNOST U DILEMI: Da li MUP i SIPA “ratuju” ili sarađuju?

Pripadnici Državne agencije za istrage i zaštitu (SIPA) i pripadnici Ministarstva unutrašnjih poslova Republike Srpske su u četvrtak, 10. aprila, na području Banjaluke izvršili pretrese na više lokacije, te uhapsili osam osoba zbog krijumčarenja ljudi.

Međutim, svako ko je pratio dešavanja nije mogao da zaključi da li su hapšenja zajedno sproveli pripadnici MUP-a Srpske i SIPA, ili se radi o dvije odvojene, ali potpuno identične akcije, jer ni jedni ni drugi nisu željeli da potvrde međusobnu saradnju.

Naime, prvo su u jutarnjim satima federalni mediji objavili vijest da SIPA pretresa i hapsi po Banjaluci, a da im u akciji pomaže Ministarstvo unutrašnjih poslova Republike Srpske.

Ubrzo nakon toga pojedini mediji u Republici Srpskoj, pozivajući se na MUP, prenijeli su vijest da je u akciji MUP-a uhapšeno osam osoba u Banjaluci, ali tom prilikom nisu naveli da li sarađuju sa nekim drugim policijskim i bezbjednosnim agencijama.

Zato smo se odmah obratili i SIPA i MUP-u, ali smo od njih samo dobili potvrdu da je akcija u Banjaluci, ali ne i to da li sarađuju jedni sa drugima i da li se radi o istom predmetu.

Ovakvo ponašanje dvije bezbjednosne agencije iz BiH u najmanju ruku potpuno je sludilo javnost, pogotovo ako se u obzir uzme aktuelni odnos SIPA i MUP-a Republike Srpske.

Prvo, postavlja se pitanje da li je zaista na snazi Zakon o neprimjenjivanju zakona i zabrani djelovanja vanustavnih institucija BiH, koji je nedavno usvojen u Narodnoj skupštini RS, a kojim se, između ostalog, zabranjuje rad SIPA na teritoriji Republike Srpske?

Ovo pominjemo iz razloga jer je ovo već treća akcija SIPA na teritoriji Srpske od kada je pomenuti zakon stupio na snagu.

Međutim, ako bismo sada pitali republičko rukovodstvo o ovom pitanju, vjerovatno bismo dobili odgovor kao i prethodnih dana – SIPA je u Srpskoj zabranjen rad i djelovanje.

Stvar su dodatno zakuvali pojedini mediji, kako u Srpskoj, tako i u FBiH.

Dok federalni više fokus stavljaju na to da SIPA djeluje uprkos zakonu iz Narodne skupštine RS, a ne konkretno na hapšenja, određeni mediji iz Srpske pečat stavljaju na to da MUP uspješno realizuje akcije, dok SIPA i njeno djelovanje u Srpskoj gotovo da i ne spominju.

Vrijedi podsjetiti i na to da je prilikom prve akcija SIPA u Srpskoj nakon usvajanja zakona predsjednik NS RS Nenad Stevandić poručio za “Nezavisne novine” da takve akcije treba potpuno razdvojiti od onoga što je Srpska usvojila kao odgovor na političku krizu u BiH i napad na tri njene najvažnije institucije, odnosno eventualnih političkih akcija SIPA.

Možda je u ovom slučaju najadekvatnija definicija – jedno se priča, drugo se radi, jer kako objasniti običnim ljudima koji zakon je u primjeni, kako neko radi, a nije mu dozvoljeno, ili možda ono ključno pitanje: Da li MUP Srpske i SIPA zaista “ratuju” ili sarađuju?

“Sluđivanje je ovdje nekako konstanta, samo je postalo još gore nakon usvajanja ovih zakona u NS RS, odnosno nakon prvostepene presude predsjedniku Republike Srpske. Čuli smo i neka pojašnjenja kako je riječ o ranije započetim akcijama, kako je zabranjeno samo neustavno djelovanje tih institucija. Sve i svašta smo čuli, samo ne konkretne informacije, što sve institucije duguju javnosti”, poručuje Ljiljana Smiljanić, novinarka.

Očigledno je, dodaje, da se ništa nije promijenilo, od ponašanja institucija, pa do medija.

“Na to sve jedan portal objavi da SIPA hapsi po Banjaluci uz asistenciju MUP-a RS, svi to prenesu, pa tek onda pojedini mediji u Republici Srpskoj, uključujući i javni servis, objave da je riječ o akciji MUP-a RS. Ljudima su danas dostupne informacije iz različitih medija, preko društvenih mreža i ne znam zaista kome može ovakav način plasiranja informacija da bude prihvatljiv. Posao medija je da rade u interesu javnosti, profesionalno, i da prenose tačne informacije. Sve drugo šteti i samoj profesiji i mediju koji radi za interes pojedinaca”, poručuje Smiljanićeva za “Nezavisne novine”.

Za novinara Gorana Dakića stvari su ovdje više nego jasne.

“Narodna skupština Republike Srpske je donijela set zakona kojima se suspenduje djelovanje Suda BiH, Tužilaštva BiH i SIPA na teritoriji Srpske.  Nakon toga je predsjednik Republike Srpske rekao kako je spreman da razgovara o tim ustanovama u okvirima ustava, valjda novog. Prije i poslije toga bilo je jasno da SIPA nesmetano radi u Republici Srpskoj. Stoga su stvari više nego jasne: svi mogu da rade sve dok ne diraju Dodika i Stevandića. Viškovića ionako niko ne pominje”, kaže Dakić za “Nezavisne”.

U priči su, dodaje, neizostavni i mediji.

“Odani mediji i još odaniji novinari sada ne znaju šta će od sebe. Do juče su pisali ‘vanustavna SIPA’, a SIPA im hapsi i privodi pred nosom”, kategoričan je Dakić.

Komentarišući sve navedeno, novinar Darko Momić ističe da bi javnost oprostila i MUP-u i SIPA to što je sluđuju i što se ne zna ko od njih hapsi po Republici Srpskoj, kada bi oni “hapsile po redu, a ne po podobnosti”.

“I kada ne bi bili pod političkim uticajem, posebno MUP RS. Nije javnost ogorčena zato što je sluđuju u posljednjih mjesec i po dana, već zato što se sve policijske agencije godinama unazad prema kriminalcima ponašaju kao pecaroši prema svom ulovu koji ribu uhvate, poljube i puste. Razlika je što pecaroši krupnije ribe ne puštaju, a policajci u BiH najkrupnije ribe ne love”, navodi Momić za “Nezavisne novine”.

Related Topics:

Politika

18 GODINA SRAMOTE: Budžet porastao pet puta, a stipendije ostale iste! Da li Vlada RS zaista vjeruje u obrazovanje?

Dok se Gradski odbor SNSD-a hvali da je „obrazovanje temelj budućnosti“, iz redova opozicije stiže oštro i bolno podsjećanje na realnost – stipendije za studente u Republici Srpskoj nisu povećane skoro dvije decenije!

Na to je ukazao poslanik PDP-a u Narodnoj skupštini Republike Srpske, Bojan Kresojević, koji je javno upitao:

– Hoće li Vlada Republike Srpske konačno povećati stipendije nakon 18 godina?

Kresojević ističe da su od 2007. godine do danas prošla tri premijera i četiri ministra obrazovanja, ali da nijedan od njih nije znao – niti pokušao – da se izbori za veće stipendije za najbolje studente.

– Fotelja i pečat se nasljeđuju, ali povećanje stipendija se očigledno ne prenosi ‘s koljena na koljeno’. Ako SNSD već vjeruje da je obrazovanje temelj budućnosti, zašto o tome ne obavijeste i Vladu RS, koja očigledno nije u toku? – poručio je Kresojević.

On podsjeća da je stipendija Fonda „Dr Milan Jelić“ 2007. godine iznosila 400 KM, a da – uprkos gotovo petostruko većem budžetu danas – studenti i dalje dobijaju istu sumu.

– U 18 godina, vlast u Srpskoj nije sazrela da pronađe sredstva za budućnost ove zemlje. Kada Vlada ne vjeruje u svoju omladinu, tada ni omladina više ne vjeruje u ovu zemlju. Tako se, polako ali sigurno, gubi budućnost svih nas, zaključio je Kresojević.

Dok vladajući redovno poziraju sa diplomcima, donose besmislene strategije i pune medije frazama, studenti čekaju stvarnu podršku. A ona – i dalje ne dolazi.

Nastavi čitati

Politika

NEVOLJA STIŽE NEVOLJU! BiH prijeti višemilionska arbitraža zbog ulaganja iz vremena bivše Jugoslavije

Bosna i Hercegovina bi mogla da se suoči s najvećim međunarodnim arbitražnim sporom u svojoj istoriji zbog spora koji vodi jedan Republika Srpska.
Naime, državna kompanija Elektrogospodarstvo Slovenije od 2014. vodi arbitražu protiv BiH pred Međunarodnim centrom za rješavanje investicionih sporova (ICSID) u Vašingtonu, tvrdeći da je oštećena zbog nepoštovanja ugovora o isporuci električne energije iz Rudnika i termoelektrane (RiTE) Ugljevik, na istoku BiH.

Slovenačka firma traži da joj termoelektrana isplati novac na osnovu ulaganja do početka devedesetih godina prošlog vijeka, odnosno u vrijeme kada je postojala bivša Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija (SFRJ).
Termoelektrana Ugljevik, izgrađena 1985. godine, bila je zajednički projekat više republika bivše Jugoslavije.

Tada je Elektroprivreda iz Slovenije uložila novac u zamjenu za trećinu proizvedene struje, koja se isporučivala do 1992.

Slovenci su 2014. godine, nakon višegodišnjih pokušaja da ostvare svoja prava pred domaćim sudovima, koji su se proglasili nenadležnim, pokrenuli međunarodni spor.

Istovremeno, zatražili su i arbitražu u Beogradu, gdje je 2023. donesena presuda kojom je RiTE Ugljevik obavezana da plati 67 miliona evra odštete za neisporučenu struju, te da omogući ponovno preuzimanje trećine proizvodnje.

Presuda je djelimično sprovedena, Ugljevik je obnovio isporuku električne energije Sloveniji, ali dugovanja su ostala.

Zbog kamata koje su narasle na gotovo isti iznos kao i glavnica, slovenačka kompanija traži dodatnih 67 miliona evra.

Rok za dogovor o plaćanju potraživanja je 31. maj, istakli su ranije u upravi Elektroprivrede Republike Srpske.

Ni u Elektroprivredi Republike Srpske, ni u slovenačkom Holdingu, nisu odgovorili na upit da li je i koliko sredstava do sada uplaćeno na ime dugovanja RiTE Ugljevik.

Iz Holdinga Slovenske elektrane, unutar koga posluje i Elektrogospodarstvo Slovenije, poručili su da, zbog pravnog procesa, ne žele komentarisati konkretne poteze dok traje spor.

“Svakako očekujemo brz napredak u pregovorima oko preostalih otvorenih pitanja, o čemu je HSE uredno obavijestio pregovaračke partnere”, navodi se u odgovoru Holdinga na upit Radija Slobodna Evropa (RSE).

Pokušaj prodaje duga

Zbog finansijskog pritiska, u rješavanje problema uključila se i zvornička privatna firma Nova Alumina, nudeći Elektroprivredi Republike Srpske otkup duga prema Slovencima. Međutim, sindikat RiTE Ugljevik ovu ponudu tumače kao “prikrivenu privatizaciju strateškog resursa”.

“Nema govora o prodaji potraživanja. Modalitet otplate mora se tražiti unutar sistema, bez privatizacije javnog dobra”, izjavio je za RSE Boban Benović, predsjednik sindikata RiTE Ugljevik.
Direktor Nove Alumine Zoran Stevanović, za RSE je rekao kako su poslali ponudu, ali ih nije niko kontaktirao, te da se radi o “ponudi za pomoć, a ne privatizaciji”.

“Mi smo ponudili da pomognemo Elektroprivredi. Milion evra mjesečno plaćamo račun za struju. Dio da se plaća, a ostatak da se ‘pegla’ kroz fakture. Nikakav pokušaj ulaska u vlasništvo ne postoji. Ugljevik vrijedi manje nego što duguje”, rekao je Stevanović.

Iz Elektroprivrede Republike Srpske nije odgovoreno na upit RSE o ponudi zvorničke Alumine.

Šta je iz Republike Srpske ponuđeno Slovencima?

RSE imao je uvid u prepisku između Elektroprivrede Republike Srpske i Holdinga Slovenske elektrarne (HSE), koja dodatno rasvjetljava tok pregovora i razlike u stavovima.

U pismu koje je 13. maja uputio v.d. direktora Elektroprivrede Republike Srpske Luka Petrović, navodi se kako je “Kompanija Nova Alumina iz Zvornika izrazila spremnost da preuzme rizik naplate potraživanja”, te da zamijeni HSE kao povjerioca i stranku u arbitražnom postupku pred Arbitražnim sudom u Vašingtonu”.

Petrović je tražio da slovenačka kompanija sama pregovara s Novom Aluminom u vezi s preuzimanjem duga, te da bi se, u slučaju dogovora, potrebni sporazumi i ugovori mogli zaključiti do kraja maja.

“Realizacijom predloženog, svi međusobni sporovi između HSE i RiTE ‘Ugljevik’ bi se smatrali okončanim i stranke bi povukle sve međusobne tužbe, uz odricanje od postojećih i daljih tužbenih zahtjeva”, stoji u dopisu kojeg potpisuje Petrović.

On je Slovencima ponudio i mogućnost realizacije “zajedničkih projekata” na teritoriji Republike Srpske.

No, u odgovoru HSE-a, kojeg je potpisao poslovni direktor slovenačkog holdinga Uroš Podobnik, navodi se da Slovenci “neće voditi razgovore i pregovore s kompanijom Nova Alumina kao potencijalnim kupcem”.

“Ako Elektroprivreda Republike Srpske i/ili RiTE Ugljevik smatraju da time mogu poboljšati svoju poziciju, to je njihovo pravo. Međutim, mi nastavljamo pregovore isključivo s Elektroprivredom Republike Srpske i RiTE Ugljevik”, navodi se u odgovoru Podobnika.

On je zatražio od Elektroprivrede Republike Srpske i RiTE “Ugljevik” da “najkasnije do kraja radnog dana 16. maja” dostave prijedlog za rješavanje duga od 67 miliona evra neisplaćenih sredstava po odluci arbitraže u Beogradu, te potraživanja koja vode protiv BiH u ICSID arbitraži.

Nije poznato da li mu je odgovoreno na zahtjev.

“Pomoć” ili pokušaj privatizacije

Ekonomista Svetlana Cenić kaže da je pravno upitno da li Slovenci mogu da prodaju dug “Novoj Alumini” koja posluje u okviru grupacije “Pavgord”, te da takav scenario otvara i pitanje moguće privatizacije RiTE “Ugljevik”.

Ona podsjeća kako je kompanija Pavgord, otkupljući od Vlade Republike Srpske dug Fabrike glinice Birač u Zvornik, praktično taj posao pretvorila u preuzimanje najprofitabilnije ćerke kompanije, “Alumine”.

“Nije moguće da neko plati milione bez jasnog ugovora. Pitanje je koliko je to uopšte zakonski regulisano. Slovenci znaju šta rade, poznaju budžetski sistem i razumeju razliku između privatnog i javnog vlasništva. Biraju spor, ali siguran prihod.

Čak i da Elektroprivreda Republike Srpske sutra bankrotira, budžet Republike Srpske mora da stane iza nje, jer je to državno vlasništvo. A šta ako Alumina ‘propadne’? Šta će Slovenci naplatiti i kako? Zato su se opredelili za sigurniju opciju”, ističe Cenić za RSE.

Šta je poznato o Alumini?

Alumina je bila najprofitabilnije preduzeće unutar zvorničke Fabrike glinice “Birač” koja je u stečaju od 2013. godine.

Vlada Republike Srpske je u julu 2022. godine prihvatila da privatnoj firmi “Pavgord” iz Foče proda potraživanja u iznosu od 42,3 miliona maraka (oko 21,5 miliona evra).

Radi se o dugu Fabrike “Birač” prema javnim fondovima i preduzećima Republike Srpske za neplaćene poreze, doprinose, električnu energiju i vodu.

Kupovinom dugovanja, “Pavgord” je dobio 50 posto prava na odlučivanje u skupštini povjerilaca “Birača”, a samim time i “Aluminom”, kćerkom firmom.

Fabriku glinice “Birač” kupila je litvanska “Ukio grupa” 2001. godine. Nekoliko godina kasnije “Ukio grupa”, tada u vlasništvu ruskog tajkuna Vladimira Romanova, osniva i “Balkan investment banku”.

I “Birač” i banka su dovedeni do stečaja, a Litvanci su pobjegli iz BiH.

Ukio banka, kao dio “Ukio grupe”, tražila je naplatu potraživanja u vrijednosti većoj od 150 miliona maraka (75 miliona evra) po osnovu kredita koje su davali Fabrici “Birač” za šta je kao zalog poslužila imovina “Alumine”, koja je bila u stopostotnom vlasništvu “Birača”.

“Pavgord” je od “Ukio banke” otkupio potraživanja 2014. za nešto više od šest miliona evra.

To je kompaniji omogućilo da u konačnici postane i vlasnik “Alumine”, nakon što su sudovi u Republici Srpskoj priznali toj firmi potraživanja u vrijednosti većoj od 60 miliona evra.

Nakon odlaska Litvanaca iz Republike Srpske, zvanične istrage su potvrdile izvlačenje stotina miliona evra iz “Birača” preko “Balkan investment banke”.

Novinar portala Capital.ba Dejan Tovilović, koji godinama prati stanje u energetskom sektoru Republike Srpske, ističe da “ubacivanje još jedne strane u, ionako komplikovanom sporu RiTE Ugljeviku, samo kači dodatni kamen oko vrata”.

“Takođe, ostavlja se i prostor za privatizaciju na mala vrata, što su radnici među prvima prepoznali. Ne vjerujem u priče o solidarnosti, saosjećajnosti i patriotizmu kada je biznis u pitanju. Za RiTE Ugljevik nema dobrog rješenja. Može se pričati samo o onom koje će izazvati manju štetu”, rekao je Tovilović.

Istakao je da je i bez duga Slovencima situacija u RiTE “Ugljevik” nezavidna, jer se preduzeće suočava s nedostatkom uglja, lošom i zaostalom mehanizacijom i ogromnim dugovima u poslovanju.

TE Ugljevik u posljednje vrijeme više puta je prekinula s radom zbog nedostatka uglja.

To je bio razlog nekoliko protesta radnika koji su tražili raskidanje koncesije s ruskom kompanijom Komsar Energy, s kojom je Vlada Republike Srpske 2013. godine potpisala koncesioni ugovor za kopanje uglja.

Od tada do danas, vlasnik ove kompanije, ruski oligarh Rašid Serdarov, nije pokrenuo kopanje uglja na kopu, niti je izgradio novu termoelektranu na tom području, kako je dogovoreno.

Vlada Republike Srpske je pokrenula proces raskida ugovora i do sada je Serdarovu isplatila oko 30 miliona evra kao odštetu za raskid koncesije.

Za sada nije poznato koliko Vlada treba još isplatiti da bi koncesija bila i raskinuta.

(RSE) Foto: BN

Nastavi čitati

Politika

ŽRTVE JUNAKA NEĆE U ZABORAV! Stanivuković “Odbrana Sarajevsko-romanijske regije temelj opstanka i slobode!”

Danas smo, zajedno sa predstavnicima Boračke organizacije Pale, položili vijenac na centralno spomen-obilježje poginulim borcima, na kojem je upisano 477 imena junaka čije su žrtve temelj naše slobode.

Rekao je ovo predsjednik PDP i gradonačelnik Banjaluke, Draško Stanivuković, i dodao da su sa poštovanjem i dužnošću razgovarali o istorijskoj borbi srpskog naroda Sarajevsko-romanijske regije, čija je odbrana, kako kaže, zapravo bila borba za goli opstanak i očuvanje svojih ognjišta.

– Posebno mi je značajno što sam mogao da podržim inicijativu za podizanje spomen-obilježja srpskim žrtvama u Rakovcu i Jelovcima. Istina mora da se zna, sjećanje mora da se sačuva, a žrtve nikada ne smiju biti zaboravljene – kazao je on.
Zahvalio se Boračkoj organizaciji Pale i njihovom predsjedniku Momiru Ćoriću na gostoprimstvu i istorijskom času koji su zajedno prošli.
– Podrška neće izostati ni u godinama koje dolaze – zaključio je on.

Nastavi čitati

Aktuelno