Savezni sudija je privremeno blokirao izvršnu naredbu predsjednika SAD Donalda Trampa kojom se ukida ustavom zagarantovano pravo na državljanstvo po rođenju, bez obzira na imigracioni status roditelja.
Okružni sudija SAD Džon Kafenur donio je odluku u slučaju koji su pokrenule države Vašington, Arizona, Ilinois i Oregon. Ove države tvrde da su 14. amandman i sudska praksa Vrhovnog suda učvrstili pravo na državljanstvo po rođenju.

Ovaj slučaj je jedan od pet tužbi koje su podnijele 22 savezne države i brojne organizacije za prava imigranata širom zemlje. Tužbe uključuju lična svjedočenja državnih tužilaca koji su američki državljani po rođenju, kao i svjedočenja trudnica koje strahuju da njihova djeca neće postati državljani SAD.

Naredba, koju je Tramp potpisao na dan inauguracije, trebalo bi da stupi na snagu 19. februara. Prema jednoj od tužbi, mogla bi uticati na stotine hiljada ljudi rođenih u SAD. U 2022. godini zabilježeno je oko 255.000 rođenja djece državljana čije su majke ilegalno boravile u zemlji, kao i oko 153.000 rođenja djece s oba roditelja u ilegalnom statusu, prema tužbi podnijetoj u Sijetlu.

Tužbe tvrde da 14. amandman Ustava SAD garantuje državljanstvo osobama rođenim i naturalizovanim u SAD i da su države više od jednog vijeka tumačile amandman na taj način.

Ratifikovan 1868. godine, nakon Građanskog rata, amandman glasi: “Sve osobe rođene ili naturalizovane u Sjedinjenim Državama i podložne njihovoj jurisdikciji, državljani su Sjedinjenih Država i države u kojoj prebivaju.”

Trampova naredba tvrdi da djeca nedržavljana nisu podložna jurisdikciji Sjedinjenih Država i nalaže saveznim agencijama da ne priznaju državljanstvo za djecu koja nemaju bar jednog roditelja koji je državljanin.

Ključan slučaj u vezi sa pravom na državljanstvo po rođenju desio se 1898. godine, kada je Vrhovni sud presudio da je Vong Kim Ark, rođen u San Francisku od kineskih imigranata, državljanin SAD jer je rođen u zemlji. Nakon putovanja u inostranstvo, federalna vlada mu je pokušala uskratiti povratak u zemlju pozivajući se na Zakon o isključenju Kineza.

Međutim, zagovornici restriktivne imigracione politike tvrde da se taj slučaj jasno odnosio na djecu roditelja koji su bili legalni imigranti, dok je manje jasno da li se primjenjuje na djecu roditelja koji ilegalno borave u zemlji.

Trampova izvršna naredba podstakla je državne tužioce da podijele svoja lična iskustva vezana za pravo na državljanstvo po rođenju. Generalni tužilac Konektikata Vilijam Tong, koji je američki državljanin po rođenju i prvi kinesko-američki tužilac izabran na tu funkciju, izjavio je da je ova tužba za njega lična.

“Ovo pitanje nije predmet legitimne pravne debate. Ali činjenica da Tramp griješi neće ga spriječiti da nanese ozbiljnu štetu američkim porodicama poput moje”, rekao je Tong ove sedmice.

Jedna od tužbi protiv izvršne naredbe uključuje slučaj trudne žene, identifikovane kao “Karmen”, koja nije državljanka, ali živi u Sjedinjenim Državama više od 15 godina i ima podnijet zahtjev za vizu koji bi mogao dovesti do statusa stalnog boravka.

“Oduzimanje djeci ‘neprocjenjivog blaga’ državljanstva predstavlja ozbiljnu povredu. Time im se uskraćuje puno članstvo u američkom društvu na koje imaju pravo”, navodi se u tužbi.