Sjedinjene Države bi iz pragmatičnih razloga mogle prioritizovati rješavanje krize u BiH jer žele stabilizovati situaciju u Evropi kako bi se mogle posvetiti svom glavnom geopolitičkom rivalu – Kini, stoji u najnovijoj analizi lihtenštajnskog instituta GIS, koji je poznat po analizama fokusiranim na makroekonomske i geopolitičke aspekte.

Osim toga, kako navode, Donald Tramp, predsjednik Amerike, želi da se u regionu predstavi kao mirotvorac u okviru svoje šire težnje da dobije priznanje za mirotvorstvo i rješavanje konflikata, što, kako naglašavaju, dodatno motiviše američku administraciju da se fokusira više na region.

Naglašavaju da Rusija svojim djelovanjem u regionu želi da spriječi ulazak tih zemalja u NATO i EU, ali da se zbog rata u Ukrajini ne može posvetiti regionu onoliko koliko bi željela. Dalje, navode da Kina takođe promoviše svoje ekonomske interese u regionu, ali da zbog prenapregnutosti resursa širom svijeta možda neće insistirati na sprovođenju svoje politike u regionu zapadnog Balkana zbog eventualnih benefita koji bi za Peking u opštem kontekstu bili minimalni.

Kada je riječ o Turskoj, autori navode da su Vašington i Ankara iz pragmatičnih razloga na sličnoj liniji i da bi mogli sarađivati na tom polju. Kada se radi o EU, autori ocjenjuju da su SAD spremne na angažman s Briselom, ali da ne žele promovisati proširenje EU i druge benefite koji su interesantni Briselu, a za Vašington ne predstavljaju poseban prioritet.

Kao što smo i mi nedavno pisali, i autori studije se slažu da su Amerika i Evropa našle interes u bezbjednosnoj sferi, što će dodatno dovesti do koordinacije Brisela i Vašingtona u Evropi, posebno na zapadnom Balkanu. Samo napomene radi, evropski mediji su nedavno pisali da se Tramp angažovao direktno kod Viktora Orbana, mađarskog premijera, i Roberta Fica, premijera Slovačke, da smanje netrpeljivost prema Briselu i da se usklade s njihovim potezima u bezbjednosnoj sferi. I autori studije smatraju da se može očekivati više saradnje, a manje tenzija između Trampa i Evrope, barem kada je bezbjednost u pitanju.

“U Vašingtonu raste svijest da efektivno okretanje prema Aziji zahtijeva stabilniju i sigurniju Evropu. SAD ne mogu osigurati svoje vitalne interese ako Kina i Rusija budu u stanju da uspostave proširenu i dominantnu sferu uticaja u Zapadnoj Evropi. Veća stabilnost na zapadnom Balkanu uklonila bi potencijalno žarište u pozadini kritičnog istočnog krila NATO-a”, ističu autori.

Kada je riječ o BiH, čini se da su SAD, prema autorima analize, spremne da rade na konstruktivnom uključivanju Srbije i Hrvatske.

“Jasno je da bi svaka američka inicijativa trebalo da ima podršku obje zemlje. Izgledi za uspješan novi napor bi takođe imali koristi od podrške Njemačke”, naglašavaju autori.

Dio studije o BiH, čini se, dosta favorizuje Trampov odnos prema spoljnoj politici. Na primjer, autori tvrde da Stejt department nastavlja da daje podršku OHR-u uprkos “katastrofalnom neuspjehu” te kancelarije od osnivanja do danas. Takođe, autori kritikuju Stejt department za finansiranje raznih nevladinih programa na Balkanu, što je takođe mišljenje koje dijeli Tramp.

Autori ocjenjuju da će Trampova administracija željeti da ukine OHR i pruži podršku trima ravnopravnim suverenim entitetima u BiH.

“Koliko daleko bi se moglo ići s ovim pristupom zavisi od odgovora Organizacije za bezbjednost i saradnju u Evropi (OEBS) i EU, koje su obje podržale agendu izgradnje nacije u BiH”, navode autori. Iz ovog dijela analize se vidi da autori favorizuju hrvatski pristup rješavanju krize u BiH jer se implicitno uvodi ideja trećeg entiteta, ali se istovremeno ograđuju jer ističu da ova politika ne može uspjeti bez podrške OEBS-a i EU, koji, kako i sami priznaju, ne zagovaraju ovaj pristup u rješavanju krize u BiH.

Delegat u Domu naroda Parlamentarne skupštine BiH, Nenad Vuković, izjavio je danas da se sa pijetetom moramo sjećati svih poginulih boraca i civila koji su bili žrtve NATO bombardovanja 1995. godine, naglasivši da je riječ o „anticivilizacijskoj intervenciji protiv Republike Srpske“.

On je podsjetio da je tokom te akcije NATO alijansa koristila osiromašeni uranijum, što i danas ostavlja posljedice po zdravlje ljudi i životnu sredinu.

– Sa današnje distance možemo zaključiti da je volja naroda da sačuva Republiku Srpsku bila jača od svega, uključujući i stotine tona bombi koje su tada bačene na vojsku i civile – istakao je Vuković.

On je dodao da se 9. septembar ne može odvojiti ni od sjećanja na NATO agresiju na SR Jugoslaviju 1999. godine, koja je vođena pod, kako je naveo, „sramnim nazivom ‘Milosrdni anđeo’“.

– Kada se povuku paralele, jasno se vidi kakav je bio odnos međunarodne zajednice krajem prošlog vijeka prema srpskom narodu u vrijeme raspada Jugoslavije – poručio je Vuković.

Danas je u Istočnom Sarajevu obilježen “Dan sjećanja na žrtve NATO bombardovanja u Republici Srpskoj 1994–1995. godine”.

Ni u Ministarstvu odbrane BiH, na čelu sa Zukanom Helezom, još uvijek ne znaju na šta će utrošiti dodatnih 28,4 miliona KM, koliko bi trebalo da pripadne Oružanim snagama BiH u okviru Prijedloga zakona o budžetu institucija BiH i međunarodnih obaveza BiH za 2025. godinu, ukoliko on bude usvojen.

Prijedlog je, podsjetimo, dobio zeleno svjetlo na sjednici Predsjedništva BiH, na kojoj su za taj dokument glasali Željko Komšić i Denis Bećirović, dok je Željka Cvijanović bila protiv. Međutim, nije prošao Predstavnički dom Parlamentarne skupštine BiH, već je vraćen na doradu Predsjedništvu BiH.

U iščekivanju sudbine ovog dokumenta, ostaje misterija šta će Ministarstvo odbrane BiH, ukoliko im bude odobreno, uraditi sa dodatnih 28,4 miliona KM, a to pitanje su postavili i brojni predstavnici Republike Srpske u zajedničkim institucijama. U ovom ministarstvu su, međutim, takođe bez odgovora.

“S obzirom na to da budžet još uvijek nije usvojen i da sve planirane nabavke nemaju istu dinamiku kroz propisane procedure realizacije, ne možemo precizirati na koji način će sredstva biti utrošena”, rekli su za “Nezavisne novine” iz Ministarstva odbrane BiH.

Kako su dodali iz ovog ministarstva, prilikom izrade budžetskog zahtjeva za 2025. godinu planirano je povećanje osnovice za plate, te je zbog toga u startu budžetskom Instrukcijom Ministarstva finansija i trezora BiH povećana “gornja granica rashoda” Ministarstva odbrane BiH sa 390.502.000 KM na 398.480.000 KM.

“Prema tadašnjoj projekciji implementacije zakonskih izmjena na personalnim troškovima, bilo nam je potrebno dodatnih 9.494.000 KM, a budžetski okvir su nam povećali za 7.978.000KM. Nedostajuća sredstva na projektovanim personalnim troškovima su ‘nadoknađena’ umanjujući naš zahtjev na drugim pozicijama – operativnim troškovima”, rekli su iz Ministarstva odbrane BiH.

Dakle, kako su dodali, budžetski okvir je bio nominalno povećan, ali suštinski umanjena su ulaganja u Oružane snage BiH.

“Međutim, budžet nije usvojen pravovremeno, tako da su i potrebe za personalnim troškovima promijenjene, jer je povećanje osnovice vezano za usvajanje budžeta”, rekli su, između ostalog, iz Ministarstva odbrane BiH.

Miroslav Vujičić, poslanik u Predstavničkom domu Parlamentarne skupštine BiH, kaže da je Ministarstvo odbrane BiH već pokazalo nesposobnost kroz nemogućnost utroška sredstava.

“To ministarstvo već više puta nije realizovalo sredstava koja su im odobrena. A tražiti sredstva, i to ne mala, a bez ideje na šta ih utrošiti, potpuno je besmisleno, te pokazuje ogromnu neodgovornost, da ne kažem bezidejnost”, rekao je Vujičić za “Nezavisne novine”.

Podsjetimo, iz Republike Srpske su i ranije upozoravali da, kada se kreira budžetski zahtjev, postoje budžetske stavke iz kojih se može vidjeti za šta se planiraju trošiti sredstva.

“U konkretnom slučaju, očigledno postoje neke zakulisne radnje i da Bošnjaci, koji Oružane snage doživljavaju isključivo kao svoje, pokušavaju da sredstva, po svemu sudeći, utroše u dodatno naoružanje i opremu. Dakle, korištenje budžetskih sredstava je vrlo jasno propisano. Ovakav način stvara određenu sumnju, ali i mogućnost zloupotrebe budžetskih sredstava”, rekao je ranije Milorad Kojić, poslanik u Predstavničkom domu Parlamentarne skupštine BiH.