Iseljavanje iz Bosne i Hercegovine dostiglo je zabrinjavajuće razmjere, a podaci pokazuju da se veliki broj građana odlučuje za trajni odlazak iz zemlje.

Zbog sve većeg odlaska radne snage, posebno mladih i kvalifikovanih radnika, BiH se suočava s ozbiljnim izazovima koji ugrožavaju budući ekonomski razvoj i stabilnost društva. Ako se ovaj trend nastavi, posljedice bi mogle biti dalekosežne, od depopulacije do urušavanja socijalnih i ekonomskih struktura, piše Večernji list BiH.

Građani BiH ne biraju ni posao ni način kako otići iz zemlje. Iako je dobiti radnu dozvolu negdje na Zapadu danas kudikamo lakše nego prije, i danas je prisutan odlazak na rad “na crno”. To potvrđuju i posljednji slučajevi gdje se i kao poslodavci i kao radnici pojavljuju državljani BiH. U okviru istrage, koja je u toku u Javnom tužilaštvu u Ingloštatu, službenici Kancelarije za finansijsku kontrolu rada “na crno” u Ingloštatu pretresli su u četvrtak, 5. februara 2025. godine, imovinu bosansko-njemačkog para u okrugu Ajhštet. Supružnici se sumnjiče da nemaju prijavljene radnike u građevinskoj industriji za socijalno osiguranje.

Tokom istrage utvrđeno je da zaposleni ili uopšte nisu prijavljeni ili imaju preniske plate. U prosjeku, od 30 do 60 časova rada mjesečno plaćeno je “ispod stola”.

Na licu mjesta pronađen je građevinski radnik iz BiH koji je neko vrijeme ilegalno boravio u Njemačkoj i radio za taj par. Zbog toga se sada sprovodi dodatna istraga zbog sumnje da je potpomagao i podržavao nezakonit boravak. Kako se ne bi uticalo na istrage koje su u toku, za sada se ne mogu dati dodatne informacije o ovom pitanju.

Samo nekoliko dana ranije, dva istražna tima, okupljena pod kodnim nazivom “Honeypot”, dovela su do tri hapšenja u Njemačkoj u ranim jutarnjim satima 29. januara. U Kaselu su uhapšena i izvedena pred sudiju dva državljanina BiH i Nijemac starosti između 55 i 66 godina. Više od 300 policajaca pretražilo je istovremeno 21 stambeni i poslovni prostor u Hesenu, Bavarskoj i Bremenu. U Sloveniji su tamošnje vlasti takođe pretražile računovodstvenu kancelariju, kao i stambene i poslovne prostore tamošnjih nalogodavaca nakon zahtjeva za pravnu pomoć kancelarije državnog advokata.

Mjeru je koordinirala Agencija Evropske unije za pravosudnu saradnju u krivičnim postupcima u Hagu. Optuženi su za grupne i trgovačke prevare, milionske utaje poreza i doprinosa, te krijumčarenje stranaca.

Navodi se da su svoje građevinske radnike, uglavnom državljanstva BiH, lažno prijavljivali na slovenske tzv. Briefkastenfirma, odnosno firme koje se mogu kupiti za nekoliko stotina evra i imaju samo poštansku adresu. Iz Slovenije su ih s dobijenim dokumentima za rad slali na gradilišta u Njemačku. Tako su prikriveni stvarni poslodavački odnosi i izbjegnuta plaćanja socijalnih doprinosa u Njemačkoj.

Istovremeno, navodno su preko takozvanih uslužnih firmi u zemlji i inostranstvu tokom godina dobijali fiktivne račune za milionske ugovore i unosili ih u računovodstveni sistem. U radničkom smještaju zatečeno je devet građevinskih radnika koji su ilegalno boravili u Njemačkoj s radnim vizama koje su navodno dobili prevarom. Radnici su predani imigracijskim vlastima, piše Fenix.

Zbog mijenjanja pelena i brige o djetetu radno mjesto porodiljskim odsustvom prošle godine zamijenilo je 50 očeva, što predstavlja rast broja tata koje se odlučuju na ovaj korak u odnosu na godinu ranije.

Prema podacima Javnog fonda za dječiju zaštitu Republike Srpske, lani je ova ustanova, nakon sprovedenog postupka po zahtjevu poslodavca za priznavanje prava na refundaciju naknade plate za vrijeme korišćenja porodiljskog odsustva očeva, donijela 50 rješenja, što je 1,01 odsto od ukupno izdatih rješenja po osnovu ovog prava.

“U 2023. godini JU Javni fond za dječiju zaštitu, kao nadležni organ, nakon sprovedenog postupka po zahtjevu poslodavca za priznavanje prava na refundaciju naknade plate za vrijeme korišćenja porodiljskog odsustva očeva, donio je 39 rješenja, što je 0,75 odsto od ukupno izdatih rješenja po osnovu ovog prava”, podsjećaju oni za “Nezavisne novine”.

Kako ističu, najviše očeva na porodiljskom bolovanju lani je bilo u Bijeljini i Banjaluci.

Iako se broj roditelja na porodiljskom povećava sporim tempom, za Maju Savanović Zorić, psihologa i sistemskog porodičnog psihoterapeuta, svaki rast u tom pravcu je značajan.

“To pokazuje da se mijenjaju tradicionalni obrasci roditeljstva i da očevi sve više preuzimaju aktivnu ulogu u ranom odgoju djece. Dijete od prvih dana ima višestruke koristi od prisustva oba roditelja, a ravnopravnija podjela roditeljskih obaveza doprinosi i zdravijim porodičnim odnosima, a ujedno se smanjuje i pritisak na majke. Osim što jača emocionalnu povezanost između oca i djeteta, uključivanje očeva u roditeljstvo pozitivno utiče i na njih same jer im povećava osjećaj ispunjenosti i smanjuje stres. Takođe, šalje se društvu jedna veoma važna poruka – da roditeljstvo nije samo ženska uloga, već da je to zajednička odgovornost”, kaže Savanović Zorićeva za “Nezavisne novine”.

Da bi se nastavili bilježiti pozitivni trendovi na ovom pitanju, ona smatra da su potrebne promjene, kako kroz zakon i fleksibilnije radne uslove, tako i kroz promjenu svijesti unutar zajednice.

“Očevi koji uzimaju porodiljsko bolovanje nisu izuzetak, već su primjer savremenog roditeljstva kojem svi treba da težimo. Majke često doživljavaju ovu promjenu kao pozitivnu jer se na ovaj način omogućava ravnomjernija raspodjela roditeljskih odgovornosti i smanjuje teret”, ističe ona i dodaje da se na ove očeve, bez obzira na pozitivne trendove, ipak često gleda sa iznenađenjem.

“U mnogim zajednicama roditeljstvo se i dalje smatra ženskom ulogom, a očevi koji preuzimaju ovu odgovornost mogu biti suočeni sa negativnim komentarima ili neprihvatanjem od strane šire zajednice”, kaže ona.

Vladimir Vasić, sociolog, u razgovoru za “Nezavisne novine” ističe da su za odrastanje djeteta, kao i njegovo sazrijevanje i primarnu socijalizaciju, važni i otac i majka.

“S tim u vezi, bilo bi dobro da se ide u izmjene i dopune važećih zakonskih regulativa, da se odobri podjednako i majci i ocu da koriste porodiljsko odsustvo zbog kompleksnosti samog načina podizanja djeteta i važnosti oca u svemu tome, ali i zbog olakšanja majci u tom periodu. Mislim da bi idealno bilo da i otac i majka budu podjednako na porodiljskom odsustvu, a naravno sa ove druge socijalne strane, takođe, mnogo je važno da se skidaju ničim opravdane, nametnute i neprirodne stigme u društvu da otac ne treba da učestvuje direktno u vaspitanju i podizanju djeteta, da otac tu ima zanemarivu ulogu”, kaže Vasić.

Prema njegovim riječima, i otac i majka imaju veoma važnu ulogu.

“Naravno, majka je majka, to je činjenica, ali mislim da i otac zauzima važnu ulogu. I po meni bi bilo najidealnije da oboje podjednako imaju mogućnost u zakonu da koriste pravo na porodiljsko odsustvo”, navodi on za “Nezavisne novine” i dodaje da sve veći broj očeva koji koriste porodiljsko odsustvo govori o pozitivnim promjenama, što je za pohvalu.

Inače, nakon isteka 60 dana od dana rođenja djeteta, umjesto majke porodiljsko odsustvo može nastavi da koristi zaposleni otac djeteta.

Sve je više građana Bosne i Hercegovine koji probleme pokušavaju riješiti korištenjem antidepresiva i sedativa. Pa se tako potrošilo skoro 30 miliona maraka za njihovu kupovinu. Sve češće kupuju se bez recepta, a o posljedicama slabo ko razmišlja.
Spas od problema, građani Bosne i Hercegovine pronašli su u antidepresivima i sedativima. Alarmantni podaci pokazuju da je samo tokom 2023. godine potrošeno više od 26 miliona maraka na pomenute lijekove. Građani kažu, razlozi posezanja za ovakvim načinom smirivanja su višestruki.

Tokom 2023. godine na antidepresive je potrošeno skoro 11 miliona, na anksiolitike 13, na hipnotike i sedative više od 2 miliona. Iz grupe antidepresiva najčešće se kupuju escitalopram, sertralin i paroksetin.

Od anksiolitika vodeći je bromazepam, od sedativa zolpidem. Pomenuti lijekovi ne bi trebalo da se kupuju bez recepta, no u pojedinim apotekama je to moguće.

Ukoliko tim putem ne uspiju, često pronalaze alternativu.

Dok sa jedne strane postoji sve veća dostupnost antidepresiva i sedativa, ne raste značajno znanje o djelotvornosti istih.

(N1) Foto: BN