Connect with us

Društvo

UGLJA SVE MANJE U BIH: Uvoz električne energije nikad veći

Nedovoljno uglja za neefikasne termoelektrane, kojima ističe rok trajanja. Nedovoljno ulaganja u izgradnju novih elektrana.

To su, u najkraćim crtama, razlozi zbog kojih je Bosna i Hercegovina postala zavisna od uvoza električne energije, kaže za Radio Slobodna Evropa (RSE) energetski ekspert Almir Muhamedbegović.

Proizvodnja struje u BiH je od 2021. do 2024. godine godine pala za 15 posto, pa je više nema dovoljno ni za vlastito tržište, zbog čega je uvoz postao neizbježna opcija.

Prošle godine je u BiH uvezeno 120 posto više struje nego godinu ranije, a uvoz je 2024. godine dostigao najveću vrijednost u posljednjih šest godina, pokazuju podaci Državne regulatorne komisije za električnu energiju (DERK).

Rast uvoza se potpuno “oteo” kontroli u prvom kvartalu ove godine, kada je u BiH uvezeno više električne energije nego u prvim kvartalima pet prethodnih godina zbirno.

Manjak uglja za termoelektrane u Federaciji BiH

Amer Jerlagić, bivši direktor EPBiH, kaže za RSE da se vlasti Federacije Bosne i Hercegovine prelako i neodgovorno odrekle uglja i brige o rudarima i rudnicima.

Oko 60 posto struje u BiH proizvede se u termoelektranama na ugalj, ali je proizvodnja uglja drastično opala.

Proizvodnja u sedam rudnika u vlasništvu Elektroprivrede BiH prepolovljena je između 2018. i 2023. godine, dok je njihovo poslovanje obilježeno optužbama za korupciju, štrajkovima, te gubicima u poslovanju koji su premašili 469 miliona evra.

Manjak uglja i u Republici Srpskoj, ali samo u javnim termoelektranama

Elektroprivreda Republike Srpske je početkom ove godine počela isporučivati trećinu električne energije iz termoelektrane Ugljevik za slovenačku elektroprivredu, što je dodatno stvorilo potrebu za uvozom, kaže za RSE, Ivan Koprivica, izvršni direktor za tehničke poslove u ovom preduzeću.

Objašnjava da je slovenačka kompanija učestvovala u izgradnji termoelektrane Ugljevik, za vrijeme bivše Jugoslavije, te je do rata 1990-tih godina preuzimala trećinu energije iz ove termoelektrane.

“U ratu je prekinuta ta isporuka, i oni su kasnije tražili svoj dio, što je i dosuđeno arbitražom, koju mi moramo poštovati. I krenulo je to ove godine”, objašnjava Koprivica.

Dodaje da je ova termoelektrana krajem prošle godine ostala bez uglja.

Naime, Vlada Republike Srpske je 2013. godine dodijelila koncesiju za eksploataciju uglja u Ugljeviku companiji “Comsar Energy Republika Srpska” u vlasništvu ruskog oligarha Rašida Serdarova, koji je najavio izgradnju novog bloka termoelektrane “Ugljevik 3”.

Nova termoelektrana nikad nije izgrađena, a Vlada RS je pokrenula proces otkupa Serdarove firme za još neobjavljen iznos.

Ova koncesija je uzrokovala nestašicu uglja koja je novembru i decembru prošle godine zaustavila rad Termoelektrane u Ugljeviku na više od deset dana.

“Tu se mora uzeti u obzir, naravno, i starost samih termoelektrana, termoelektrane Gacko i termoelektrane Ugljevik, koje su odradile taj neki svoj projektovani životni vijek od 200.000 sati. Nužna su ozbiljna ulaganja u te elektrane da bi one nastavile raditi”, kaže Koprivica.

Rješenje je, dodaje on, graditi nove proizvodne kapacitete, te očekuje da će tokom 2027. i 2028. godine biti pušten u pogon hidroelektrane “Dabar” i “Bistrica”, što će sigurno doprinijeti da EPRS ozeleni i ojača svoj energetski portfolij.

Problema sa ugljem nije imao “EFT”, jer je ova privatna kompanija izgradila termoelektranu u Stanarima na ležištu uglja, za čiju eksploataciju je prethodno dobila koncesiju vlasti RS.

Od ove kompanije je ugalj posljednjih godina kupovala i Elektroprivreda Bosne i Hercegovine.

Bosna i Hercegovina ima 14 aktivnih rudnika uglja. Deset u javnom, a četiri u privatnom vlasništvu.

Od tog broja, njih osam su u vlasništvu Federacije BiH i njenog javnog preduzeća Elektroprivrede BiH.

Dva su u vlasništvu Elektroprivrede Republike Srpske.

Više od 95 posto godišnje proizvodnje uglja u BiH se iskoristi kao gorivo za proizvodnju struje u pet termoelektrana- Tuzli, Ugljeviku, Stanarima, Kaknju i Gacku.

Related Topics:

Društvo

VREMENSKA PROGNOZA! Sunčano i toplo, popodne naoblačenje!

U BiH sunčano vrijeme uz malu do umjerenu oblačnost. Po kotlinama i uz riječne tokove moguća je magla ili niska oblačnost. Tokom dana postupan porast oblačnosti sa sjeverozapada, što poslije podne i tokom noći u Bosni može donijeti kišu i pljuskove. Vjetar slab do umjeren na sjeveru Bosne sjevernih smjerova, a u ostatku zemlje južni i jugozapadni. Jutarnja temperatura vazduha od 11 do 17, na jugu do 20, a dnevna od 23 do 30 stepeni.

Nastavi čitati

Društvo

NEMA VIŠE SUNCA U Srpskoj sutra promjena vremena

Sutra se u Republici Srpskoj nakon vedrog jutra očekuje naoblačenje koje će donijeti kišu i pljuskove sa grmljavinom u pojedine krajeve i pad temperatura.

Kako su najavili meteorolozi, očekuju se i jak sjeverni vjetar uz najjače udare u široj regiji oko rijeke Save.

– Kasnije popodne slabije padavine će se premještati ka istoku, a do večeri padavine prestaju uz hladnije vrijeme u svim predjelima. Na jugu ostaje suvo i sunčanije tokom cijelog dana – podaci su RHMZ.

Minimalna temperatura vazduha od 8 do 16, na jugu do 19 stepeni Celzijusa. Maksimalna temperatura vazduha od 26 do 31, u višim predjelima od 22 stepena Celzijusa. Popodne zahlađenje na sjeveru, do večeri hladnije u svim predjelima.

U srijedu tokom noći i jutra oblačno i još uvijek vjetrovito, na sjeveru i istoku se očekuje prolazna kiša, dok će u Hercegovini biti pretežno vedro.

– Prijepodne prestanak padavina i razvedravanje uz sve više sunčanih perioda, ali hladnije nego prethodnih dana. Vjetar će oslabiti svuda izuzev u Hercegovini, gdje će i dalje biti jakih udara bure – naveli su iz RHMZ.

Minimalna temperatura vazduha od 10 do 16, na jugu do 18, u višim predjelima od 7 stepeni Celzijusa. Maksimalna temperatura vazduha od samo 20 do 25, na jugu do 28, u višim predjelima od 15 stepeni Celzijusa.

U četvrtak nakon hladnog jutra, pretežno sunčano uz dnevni razvoj oblačnosti i malo toplije. U Hercegovini još uvijek vjetrovito uz umjerenu do jaku buru, piše ATV.

Minimalna temperatura vazduha od samo 7 do 13, na jugu do 16, u višim predjelima od 5 stepeni Celzijusa. Maksimalna temperatura vazduha od 22 do 28, u višim predjelima od 17 stepeni Celzijusa.

Nastavi čitati

Društvo

VLAST GUBI NEVJEROVATAN NOVAC! Hoće li se Srpskoj ponoviti slučaj “Viaduct”, u igri 1,3 milijarde KM?

Uprava Rudnika i Termoelektrane Ugljevik i nadležni u “Elektroprivredi Republike Srpske” aktivno rade na rješavanju tužbe koju je protiv BiH pokrenulo “Elektrogospodarstvo Slovenije” zbog neisplaćenih 67 miliona evra (oko 130 miliona KM) zateznih kamata za neisporučenu struju od strane RiTE Ugljevik.

Tužba koja je pokrenuta pred Međunarodnim centrom za rješavanje investicionih sporova u Vašingtonu (ICSID) teška je čak 695.175.000 evra, odnosno oko 1,3 milijarde KM, a iz uprave ugljevičkog preduzeća oštro demantuju navode predstavnika opozicije da Srpskoj prijeti novi slučaj “Viaduct”.

Naime, Ognjen Bodiroga, predsjednik Kluba poslanika SDS-a u Narodnoj skupštini RS, nedavno je putem svog profila na društvenoj mreži X objavio da je još 2018. godine u “Službenom glasniku Republike Srpske” objavljen Sporazum o međunarodnim pravima i obavezama u vezi sa arbitražnim postupkom u predmetu po tužbi “Elektrogospodarstva Slovenije – razvoj in inženiring Maribor” protiv BiH u Vašingtonu, a kojim se, prema potpisu ministra energetike i rudarstva RS Petra Đokića, Vlada Srpske obavezuje da će svu eventualnu naknadu novčane štete koja stigne na račun BiH platiti Vlada Srpske.

“Ukratko, isti scenario kao kod arbitražnog spora sa firmom ‘Viaduct’. Je li ovo patriotizam, je li se ovako čuva Republika Srpska? To je novac građana Republike Srpske koji se mogao utrošiti na veće penzije, plate, dječje dodatke, izgradnju puteva, škola, vrtića, stipendije…”, napisao je Bodiroga.

Kazao je i “da postoji sistem odgovornosti, neki ljudi bi dobili višegodišnje zatvorske kazne”.

Na ove tvrdnje Diko Cvijetinović, v.d. direktora RiTE Ugljevik, poručuje da sve što je rekao Bodiroga apsolutno ne stoji i da ovo neće biti slučaj sličan “Viaductu”.

Cvijetinović za “Nezavisne novine” tvrdi da nadležni rade na potpisivanju sporazuma sa kojim bi ova tužba bila zatvorena i u kojem preduzeće ne bi pretrpjelo pomenutu štetu.

“Ne bih detaljno o tome sada govorio, ali očekujem da će se to završiti do kraja devetog mjeseca (septembar), tako da sve to što oni iznose su laži i neistine. Pregovori su u toku i mi očekujemo da sva otvorena pitanja budu završena do tada i da će sjekira iznad vrata RiTE Ugljevik konačno biti skinuta”, naveo je Cvijetinović.

A iako smo na početku ovog teksta naveli zašto su Slovenci tužili BiH, odnosno RiTE, kratko ćemo podsjetiti o kakvom sporu je riječ, inače drugom koji je ugljevičko preduzeće vodilo sa Slovencima.

Prva arbitraža vođena bila je u Beogradu, a druga, ova o kojoj pišemo, pokrenuta je istovremeno u Vašingtonu.

Zbog činjenice da se istovremeno vode dvije arbitraže, “Elektrogospodarstvo Slovenije” i nadležni u BiH postigli su dogovor kojim se predlaže Međunarodnom centru za rješavanje investicionih sporova u Vašingtonu (ICSID) da se eventualni nastavak te arbitraže stavi u fazu mirovanja do 31. maja 2025, dok se ne završi beogradska arbitraža.

Ona je na kraju završena u korist Slovenaca, a Vlada RS dala je garancije da će iz budžeta u narednih sedam godina platiti 67 miliona evra, a da će RiTE, dok god rade, slati trećinu proizvedene struje u Sloveniju.

Uz to, obavezali su se da će Slovencima platiti i 62 miliona evra (oko 120 miliona maraka) za neisporučenu struju od 2022. do 2024. godine, a taj novac će platiti “Elektroprivreda RS”.

Ostalo je, dakle, neisplaćeno još “samo” 67 miliona evra zateznih kamata oko kojih se vodi arbitraža u Vašingtonu.

Pošto je arbitraža u Beogradu završena, a 31. maja ove godine je istekao period mirovanja za tužbu u Vašingtonu, nadležni u BiH uspjeli su izdejstvovati sa Slovencima da se to ponovo odgodi, prvo do 31. jula, a onda na dodatnih 60 dana.

I to je isteklo, tako da sada ostaje da se sačeka da li će zaista uprava RiTE i nadležni u BiH uspjeti da do kraja septembra “otupe sjekiru nad glavom od 1,3 milijarde KM”, kao što je to slikovito rekao Diko Cvijetinović.

Treba podsjetiti i to da su se u priču o otplati dugova Slovencima uključili i “Nova Alumina” iz Zvornika, u vlasništvu grupacije “Pavgord”, biznismena Gordana Pavlovića.

O tome su Slovence izvijestili i iz “Elektroprivrede RS” tokom sastanka sa rukovodstvom “Elektrogospodarstva”.

Luka Petrović, generalni direktor ERS, rekao je ranije da, ukoliko se ne riješi pitanje spora u Vašingtonu, moguće je pokretanje procesa koji mogu da nanesu ogromnu štetu kompletnom sistemu ERS i Republici Srpskoj.

“Ako ne riješimo pitanje kamata, imamo opasnost od vašingtonske arbitraže u kojoj znamo kako možemo završiti ako smo već jednu izgubili”, upozorio je tada Petrović.

Nezavisne

Nastavi čitati

Aktuelno