Connect with us

Društvo

U SUSRET NOVOJ ŠKOLSKOJ GODINI: Za pet godina u Srpskoj skoro 7.000 đaka manje

Nova školska godina je na pragu, a u učionicama osnovnih i srednjih škola iz godine u godinu je manje đaka. Brojke su neumoljive, a podaci kažu da je za pet godina u školama skoro 7.000 učenika manje, tačnije 6.984.

Na početku 2023/24. školske godine u klupe osnovnih škola, prema podacima Republičkog zavoda za statistiku, sjela su 83.353 đaka, dok je 2019/20. godine bilo 87.956 učenika, što je manje za 4.603 đaka.

S druge strane, negativan trend bilježi i srednjoškolsko obrazovanje. Podaci ranije pomenute institucije kažu da je na početku 2023/24. školske godine u srednjim školama bilo upisano 34.825 đaka, a pet godina prije, odnosno u školskoj 2019/20, 37.206 đaka.

Više od 100.000 učenika u osnovnim školama Republika Srpska posljednji put je imala školske 2011/12. godine, kada je znanje sticalo 100.966 učenika. Manje od 90.000 osnovnoškolaca bilo je 2018/19. školske godine, tačnije tada je u klupe sjelo 89.630 đaka.

Na upit koji smo poslali Ministarstvu prosvjete i kulture Republike Srpske, a na osnovu koga smo tražili podatke koliko će prvačića sjesti u klupe osnovnih škola, a koliko u klupe srednjih, odgovor nismo dobili.

Struka jasna, broj učenika u osnovnim i srednjim školama je uzročno-posljedično vezan za trendove prirodnog kretanja u prethodnom periodu.

“Ako apstrahujemo uticaj unutrašnjih migracija, a naročito spoljnih jer one u našem slučaju negativno djeluju, na brojnost populacije imate činjenicu da je svaka naredna generacija za nekoliko hiljada malobrojnija od one koja je ranije rođena. Imamo slučaj, na primjer, sa generacijama koje su rođene u nekom ranijem periodu, brojnije su u odnosu na generacije koje se danas rađaju”, kaže Aleksandar Čavić, demograf.

Kako navodi, u zadnjih najmanje 15 godina bilježi se negativan prirodni priraštaj, a rođeni prije šest ili sedam godina, odnosno 14 ili 15 godina, predstavljaju demografski okvir za upis u osnovnu i srednju školu.

“Ako je svaka sljedeća generacija u pravilu malobrojnija od prethodne, tako je i svaka sljedeća generacija đaka malobrojnija samo po osnovu efekta prirodnog kretanja. Kad tu dodamo i činjenicu da su ta djeca, odnosno njihove porodice izloženi spoljnim migracijama još više se smanjuje broj onih raspoloživih lica za upise u osnovne i srednje škole”, objašnjava Čavić za “Nezavisne novine”.

Prema njegovim riječima, može se očekivati da se taj trend nastavi i u doglednoj budućnosti.

“Ne vidim mogućnost da će doći do preokreta u tom trendu jer jednostavno mi nemamo adekvatne poteze u tom polju. Nemamo strategiju demokratskog razvoja Republike Srpske koja bi bila osnov za planiranje rada na rehabilitaciji fertiliteta i na upravljanju migracijama, koji bi doveli do suprotnih trendova”, ističe on.

S druge strane, poredeći školsku 2019/20. i 2023/24. godinu u osnovnim školama je zabilježeno 12 odjeljenja više, a u srednjim školama 12 odjeljenja manje.

Manje je i nastavnika. Prema podacima Zavoda, za pet godina u osnovnim školama zabilježen je 331 nastavnik manje, a u srednjim 164.

Dragan Gnjatić, predsjednik Sindikata obrazovanja, nauke i kulture Republike Srpske, ističe da je, nažalost, sve manji broj učenika, a radnika ima tačno onoliko koliko propisi nalažu.

“Neću uopšte da pričam o mogućem tehnološkom višku, poslodavac je taj koji mora da zbrine sve radnike u skladu sa propisima. To na ovaj način funkcioniše godinama. U nekim školama imamo višak časova, negdje imamo višak radnika i onda se na kraju preko aktiva direktora dođe do najboljih rješenja da svako dođe na punu normu i punu platu ili bi tako trebalo da bude”, kaže Gnjatić za “Nezavisne novine”.

Kako ističe, određeni broj nastavnika nedostaje, pogotovo matematike i fizike.

“Određeni broj kolega u manjim sredinama ostaje bez časova, pa im tražimo odmah u susjednim školama i nastojimo da pomognemo jedni drugima”, kaže on.

Kako ističe, po ugledu na škole u komšiluku, odnosno u razvijenim sistemima, mogli bi tražiti i manja odjeljenja, odnosno odjeljenja s manje učenika, a sve zbog kvaliteta ili bezbjednosti nastave, pogotovo praktične u srednjem obrazovanju.

Related Topics:

Društvo

DAN POTPISIVANJA DEJTONSKOG SPORAZUMA: Petak neradni dan u Republici Srpskoj

U skladu sa Zakonom o praznicima Republike Srpske, petak, 21. novembar 2025. godine, Dan uspostavljanja Opšteg okvirnog sporazuma za mir u BiH, je republički praznik i neradni dan.

“U dane praznika Republike Srpske ne rade republički organi i organizacije, organi jedinice lokalne samouprave, preduzeća, ustanove i druge organizacije i lica koja profesionalno obavljaju uslužne i proizvodne djelatnosti”, saopšteno je iz Ministarstva uprave i lokalne samouprave Republike Srpske.

Istoimenim Zakonom je, kako su dodali, propisano da će načelnik opštine, odnosno gradonačelnik odrediti koja su preduzeća, ustanove i druge organizacije sa područja jedinice lokalne samouprave dužne da rade, radi zadovoljenja neophodnih potreba građana, u dane praznika i u kom obimu.

Nastavi čitati

Društvo

PRVI SNIJEG PRVE POTEŠKOĆE: Vozači prijavljuju brojne probleme na putevima

Pad temperature i prvi snijeg već su donijeli brojne poteškoće na putevima širom Srpske i BiH, a vozači na grupama o dešavanjima u sobraćaju od jutros prijavljuju probleme na više dionica.

Zbog snijega koji je padao tokom protekle noći, stanje je naročito komplikovno na planinskim putevima, jer na pojedinim mjestima snijeg nije očišćen još uvijek, a saobraćajnice su klizave.

Najveće probleme imali su vozači kamiona, a nekoliko njih ostalo je zaglavljeno na putevima.

“Put Kotor Varoš – Kneževo. Prije Živinica iz pravca Kotor Varoš, zaglavljen šleper”, obavijestio je jutros jedan vozač ostale učesnike u saobraćaju, dodavši da je put ipak prohodan.

Slična situacija zabilježena je i kod Šipova.

“Od Šipova prema Kupresu snijeg, kamion se popriječio na putu, na ulasku u Strojice”, napisao je jedan vozač na grupama o dešavanjima u saobraćaju.

Pored snijega vozačima jutros probleme prave i klizave saobraćajnice, zbog kojih je i u Banjaluci jutros prijavljeno nekoliko udesa. Tako su vozači prijavljivali saobraćajke na Zapadnom tranzitu kod “Centruma” i u blizini semafora kod “Kramara”.

Nastavi čitati

Društvo

APSURDISTAN: Najveća rafinerija nafte u BiH sedam godina NIJE PROIZVELA ni litar nafte

Rafinerija nafte u Brodu, nekada jedan od ključnih energetskih pogona u Bosni i Hercegovini, već gotovo sedam godina stoji bez ijednog litra prerađene nafte.

Dok se akumulirani gubici penju na preko 900 miliona maraka (više od 460 miliona evra), ruski vlasnici sada spas traže u – reciklaži plastike.

Ovo je novi pokušaj izlaska ovog preduzeća iz milionskih minusa u kojima se nalazi.

Nakon eksplozije u krugu rafinerije 2018. godine, prerada nafte u Brodu, gradiću na obali Save na sjeveru BiH, je potpuno stala, a kompleks danas, uglavnom, služi kao skladište benzina.

Prije tri godine najavljivana je gradnja elektrane na gas unutar rafinerije, ali taj projekat do danas nije ni započet.

Ruski vlasnici više puta su obećavali modernizaciju jedine rafinerije nafte u BiH, ali konkretni koraci nikada nisu sprovedeni.

Vlasti Republike Srpske su 2007. godine brodsku rafineriju, zajedno sa Rafinerijom ulja u Modriči i mrežom pumpi “Nestro Petrol”, prodale ruskoj kompaniji “NjeftegazinKor” za 236 miliona maraka (oko 120 miliona evra).

Te kompanije danas su dio “Optima grupe”, društva za proizvodnju i promet naftom i naftnim derivatima, osnovanom 2008. godine u Banjaluci.

Iz “Optime” je na upit Radija Slobodna Evropa o daljim planovima za rafineriju odgovoreno da se informacije o poslovanju objavljuju “putem korporativnih sajtova i saopštenja za javnost”.

Reciklaža plastike – najnoviji plan vlasnika

Vlasnici rafinerije planiraju da izgrade postrojenje za reciklažu sekundarnih plastičnih sirovina, kapaciteta 32 tone po danu.

Rafinerija je Ministarstvu za prostorno planiranje, građevinarstvo i ekologiju RS dostavila zahtjev za prethodnu procjenu uticaja na životnu sredinu reciklažnog postrojenja.

Kako pokazuje dostavljena dokumentacija, u proizvodnoj hali će se u dvije linije prerađivati plastične folije i PET ambalaža.

Planirana hala će se nalaziti na mjestu gdje je nekad bilo jedno od postrojenja za preradu nafte.

Minus od skoro milijarde

Rafinerija je u prvih šest mjeseci ove godine ostvarila minus nešto veći od 31 miliona maraka (oko 15,9 miliona evra), pokazuju finansijski izvještaji akcionarskog društva.

Ukupno, rafinerija je u minusu većem od 914 miliona maraka (oko 467 miliona evra).

Prošlogodišnji revizorski izvještaj naglašava da rafinerija i dalje zavisi od finansijske podrške svog matičnog društva, ruske kompanije “Zarubežnjeft”, kako bi mogla nastaviti s radom.

“NjeftegazinKor” je ćerka firma “Zarubežnjefta”, ruske državne kompanije sa sjedištem u Moskvi.

Navode da je ruska firma 6. februara ove godine dostavila pismo podrške, u kome se obavezala da će u idućih godinu dana pružati finansijsku podršku rafineriji, te da je neće likvidirati.

Osim ogromnih nagomilanih dugova, upozorili su i na to da su kratkoročne obaveze rafinerije (kratkoročni krediti, plate, porezi, kamate i sl.) veće od obrtne imovine (materijal, gotovi proizvodi, potraživanja od kupaca) za 133 miliona maraka, odnosno 68 miliona evra.

“Ove činjenice ukazuju na postojanje značajne neizvjesnosti koja može da izazove sumnju u odnosu na sposobnost Društva da posluje po načelu stalnosti poslovanja”, naglasili su revizori.

Ekonomski analitičar Zoran Pavlović kaže za RSE da se “ne vidi nikakva strategija menadžmenta šta planiraju da urade”.

“Obnavljanje proizvodnje zahtijeva velika ulaganja, servisiranje opreme koje se inače radi u rafinerijama svakih osam godina, tzv. kapitalni remont”, ističe Pavlović.

Dodaje i da je cijela grupacija štura po pitanju informacija koje plasiraju u javnost, da žive od prodaje goriva, a da se rafinerijom “niko ne bavi”.

“Imam informaciju da su plaćene sve obaveze prema Poreskoj upravi RS od strane Rafinerije, tako da ovo ide nekuda, ali ne znamo kuda”, ocijenio je Pavlović.

Vlasnici su radili na modernizaciji i obnovi pogona za preradu nafte, kada se u oktobru 2018. godine u rafineriji desio požar u kojem je poginuo jedan radnik.

Nikada nisu zvanično saopšteni uzroci požara ni razmjere štete. Početkom 2019., rafinerija je prekinula proces prerade nafte koji do danas nije obnovljen.

Sindikat zaposlenih u rafineriji nije želio komentarisati trenutnu situaciju u kompaniji, upućujući nas umjesto toga na upravu Optima grupe.

Prema podacima s kraja prošle godine, u rafineriji je zaposleno ukupno 319 osoba.

Gasni terminali i elektrane

Jedan od rijetkih uspjeha rafinerije nakon prestanka prerade nafte bio je projekt izgradnje gasnog terminala.

Gasna kompresorska stanica u krugu rafinerije, spojena na gasovodnu mrežu iz Hrvatske, puštena je u rad u decembru 2021. godine.

Time je realizovan ugovor iz 2019. godine o snabdijevanju prirodnim gasom, između hrvatske kompanije “Crodux”, kao nosioca projekta gasifikacije i ruskog “Zarubežnjefta”.

Vrijednost projekta je oko 16,2 miliona evra, a kapacitet stanice je 40 miliona kubnih metara gasa.

Razmatrani su i planovi za izgradnju termoelektrane na gas u krugu rafinerije.

U avgustu 2022., Rafinerija i Ministarstvo energetike i rudarstva RS su potpisali Sporazum o saradnji na razvoju energetskih projekata u Republici Srpskoj.

Planirana je izgradnja gasne termoelektrane, vrijedne oko 150 miliona maraka (77 miliona evra), snage 100 megavata.

Poređenja radi, termoelektrana na ugalj u Ugljeviku ima kapacitet od 300 megavata.

Kako navodi Rafinerija u svojim dokumentima, dobili su saglasnost za priključak Elektroprenosa BiH, te je planiran i koncesioni ugovor sa entitetskim institucijama, ali do danas izgradnja nije započeta.

Privatizacija naftne industrije

U periodu poslije rata, Rafinerija nafte Brod je bila u vlasništvu RS, ali je zbog nagomilanih gubitaka i nelikvidnosti prestala sa radom.

Milorad Dodik, tada u ulozi premijera Republike Srpske, u Moskvi je 2007. godine potpisao ugovor o prodaji entitetske naftne industrije Rusima, u sklopu koje je bila brodska rafinerija, Rafinerija ulja u Modriči, i lanac benzinskih pumpi “Petrol”.

Godinu dana kasnije, kupac “NjeftegazInKor” je osnovao “Optima Grupu”, koja do danas upravlja poslovanjem dvije rafinerije, kao i mrežom pumpi, preimenovanih u “Nestro Petrol”.

Transparency International BiH je tada upozoravao da je ugovor o prodaji naftne industrije netransparentan i štetan, utvrdivši čak 44 sporne tačke.

Na zvaničnom sajtu firme, navedeno je da se radi o najvećoj naftnoj kompaniji u BiH, koja se bavi svim procesima od nabavke sirove nafte, preko njene prerade sve do veleprodaje i distribucije.

U okviru kompanije, Rafinerija ulja Modriča, takođe, posluje sa gubicima. Prema posljednjim podacima su u minusu 113 miliona maraka (oko 58 miliona evra), dok “Nestro Petrol” posluje u plusu.

Ruski vlasnici su u periodu od 2018. do 2021. povećali kapital “Optima Grupe ” za oko 900 miliona evra, što je jedna od najvećih poslijeratnih investicija u Bosni i Hercegovini.

Iako se nalazi u vlasništvu ruske kompanije, “Optima” nema problema sa poslovanjem, jer se “Zarubežnjeft” ne nalazi na listi sankcija Evropske unije, pokrenutih nakon invazije Rusije na Ukrajinu.

Nastavi čitati

Aktuelno