Njemačka ekonomija tetura, ali jug Evrope bilježi rast. Mogu li donedavni problemi evrozone postati motor čitave Evrope?

Prije samo nekoliko godina Portugal, Italija, Španija i posebno Grčka bili su problem za Evropsku uniju i evrozonu.
Međutim, sada o tome više ne može biti riječi, uveren je španski premijer Pedro Sančez, koji je nedavno na Svjetskom ekonomskom forumu u Davosu izjavio:“Mi na jugu takođe možemo doprinijeti rješenjima za zajedničke probleme.”

Govorio je o mogućnosti proizvodnje i izvoza više čiste energije tokom energetske krize nakon ruske invazije na Ukrajinu – u Španiji je to pretežno solarna energija. Sančez je naglasio da bi Španija na taj način trebalo da postane “najuspješnija ekonomija na svijetu”, piše DW.

Međutim, iz šire evropske perspektive, situacija nije baš povoljna: ekonomija u zoni evra stagnira.

Zajednički bruto domaći proizvod (BDP) je i u posljednjem kvartalu prošle godine ostao na nivou jesenjeg kvartala, prema podacima Eurostata. U ljetnjem kvartalu zabiliežen je rast od 0,4 odsto.

Pravi motor je ipak sjever

Stručnjaci su složni: glavni razlog je stalna slabost najveće evropske ekonomije. U Njemačkoj je BDP pao za 0,2 odsto u četvrtom kvartalu i u cijeloj 2024. godini.

“Njemačka sve više zaostaje”, rekao je za Rojters glavni ekonomista privatne banke “Hauck Aufhäuser Lampe”, Aleksander Kriger.

Najsnažnija ekonomija u evrozoni slabi, a bivši problematični igrači dobijaju zamah – mogu li južne zemlje u budućnosti preuzeti ulogu lokomotive? Ekonomista Gabriel Felbermajer to ne vidi tako.

Direktor austrijskog Instituta za ekonomska istraživanja (VIFO) objašnjava: “Ne, to ne mogu. Jednostavno su ekonomski premale za to.” Njemačka i Francuska, podsjeća Felbermajer, čine “više od 50 odsto BDP-a zone evra. A ovom industrijski snažnom sjevernom bloku treba dodati zemlje poput Austrije, Slovenije, Slovačke i takođe Nizozemske.

” I nisu samo oni pogođeni: “Takođe, ne-evro zemlje u EU, prvenstveno Češka, djelimično i Poljska, pate zbog slabosti industrijske jezgre EU.”

Cijena energije ubija Njemačku

Šta trenutno čini “južnjake” tako snažnima i zašto ostatak, inače tako silan, izgleda slabašno? Za ekonomistu Hansa-Vernera Sina, bivšeg šefa minhenskog Ifo instituta, razlozi su podjednako spoljašnji kao i zbog političkih odluka.

“Njemačka je posljednjih godina jako patila zbog energetske krize koja je nastala kombinacijom rata (u Ukrajini) i samostalno izazvane nestašice energije”, kaže on.

Posebno se žali na namjeravani prelazak s fosilnih goriva na zelene izvore energije.

“EU i Njemačka su izgubile svaku mjeru. Rezultat tih intervencija doveo je do toga da naša zemlja sada ima najviše cijene električne energije na svijetu”, kaže Verner Sin.

Prema Sinu, “posebno pati hemijska industrija”. Takođe, automobilska industrija, inače ponos Njemačke, pod velikim je pritiskom: “Evropska pravila o potrošnji spektra vozila oduzela su automobilskoj industriji njenu konkurentnost.”

Gabriel Felbermajer ima slično mišljenje. U južnim zemljama turizam i poljoprivreda igraju veću ulogu, dok industrija ima “znatno manji udio u ukupnoj ekonomskoj vrijednosti. Više cijene energije u cijeloj Evropi, trgovinski ratovi, izazovi dekarbonizacije – sve to manje pogađa jug nego sjever.”

Biće tek malo bolje

Osim toga, dio je i njihova zasluga: od 2010. godine južne zemlje bilieže niže stope inflacije nego siever. “To je koristilo njihovoj konkurentnosti. Reformski napori nakon dužničke krize evra su se isplatili. To se može reći za Grčku, Španiju i Portugal.”

Svjetlo na kraju tunela ekonomskih nedaća nije na vidiku. U najboljem slučaju nazire se blagi rast, procjenjuje glavni ekonomista Commerzbanke Jorg Kremer.

“Duboka strukturalna kriza u industriji i Trampove prijetnje carinama sve vuku prema dole”, kaže Kremer.

Američki predsjednik prijeti Evropi carinama. To bi posebno pogodilo izvozno orijentisanu Njemačku.

“Za sada nema nikakvih znakova oporavka”, potvrđuje direktor Instituta za makroekonomiju i konjunkturna istraživanja (IMK), Sebastijan Dulin.

On navodi različite razloge za dugotrajnu stagnaciju njemačke konjunkture, uključujući “agresivnu industrijsku politiku Kine koja šteti izvozu. Osim toga, visoke kamatne stope Evropske centralne banke i dalje koče investicije u trenutnim ekonomskim uslovima.”

Moraju doći promjene

Ostaje nada da je uviđanje problema prvi korak prema poboljšanju, a čini se da je dosadašnji njemački ministar ekonomije Robert Habek došao do tog uvida.

Tako je nedavno u Davosu izjavio: “Na neki način smo previdjeli kako se ne radi o kratkoročnoj krizi, već o strukturalnoj krizi.”

To se posebno očituje u industriji koja se bori s visokim cijenama električne energije. Za Njemačku odlučujući izvoz slabi, a raspoloženje domaćih potrošača se pogoršava.

“Moramo ponovo osmisliti naš poslovni model”, smatra trenutni ministar Habek. Evropska komisija ipak očekuje blagi oporavak konjunkture u evrozoni 2025. godine i rast od 1,3 odsto. Evropska centralna banka, gdje stručnjaci ubrzo očekuju smanjenje eskontne stope, vjerovatno će tokom godine preduzeti daljnje korake.

Šef VIFO-a Gabriel Felbermajer ne smatra trenutne odnose snaga između sjevernih i južnih zemalja neobičnim.

“U nekom trenutku vodi industrijski jaki sever, a onda opet južne zemlje čije ekonomije pretežno počivaju na uslužnim djelatnostima. Nije drugačije niti u drugim velikim ekonomijama, poput SAD.”

Ključno je da “sjever sprovede potrebne reforme za veću konkurentnost, a jug pritom ne posustane. Takođe bi bilo važno da se unutrašnje tržište, koje je takođe sredstvo za izjednačavanje između pojedinih regiona, ponovo ojača”, smatra Felbermajer.

Američki predsjednik Donald Tramp izjavio je da ukida bezbjednosnu dozvolu bivšeg predsjednika Džozefa Bajdena, čime on prestaje da prima obavještajne podatke nakon odlaska sa funkcije.

“Nema potrebe da Džozef Bajden nastavi da dobija pristup povjerljivim informacijama. Zato odmah opozivamo bezbjednosne dozvole i zaustavljamo njegove dnevne obavještajne brifinge. Džo, otpušten si”, napisao je Tramp na društvenoj mreži “Socijalna istina”.

Američki predsjednici tradicionalno imaju pravo da primaju obavještajne podatke i nakon što odu sa funkcije, prenio je AFP.

Tramp je rekao da se odlučio na ovaj potez jer je demokrata Bajden ukinuo njegovu bezbjednosnu dozvolu nakon pobjede na izborima 2020. godine.

Bajden je tada ukazao na Trampovo “neregularno ponašanje” prije i poslije upada na Kapitol u Vašingtonu 6. januara 2021. godine.

Tramp je u svojoj objavi naveo da se Bajdenu “ne može vjerovati” kada je riječ o obavještajnim podacima jer je u izvještaju specijalnog tužioca utvrđeno da Bajden /82/ ima “loše pamćenje”.

Kako Telegraf saznaje, Rod Blagojević, blizak saradnik i prijatelj Donalda Trampa, biće novi ambasador Sjedinjenih Američkih Država u Srbiji.

Rod Blagojević rođen je u Čikagu 1956. godine. Diplomirao je na Univerzitetu Northvestern 1979. godine, a pravni fakultet završio na Univerzitetu Peperdine 1983. godine. Između 2003. i 2009. bio je guverner Ilinoisa. Prije nego što je to postao, bio je predstavnik Čikaga u Kongresu SAD. Drugi je guverner jedne savezne države SAD srpskog porijekla (prvi je bio Džordž Vojnović iz Ohaja).

Tokom svog mandata kao guverner, Blagojević je donio važne promjene koje su proširile pristup zdravstvenoj zaštiti, poboljšale obrazovanje, ojačale javnu sigurnost i podstakle rast privrede Ilinoisa.

Takođe je bio i prvi demokrata na čelu Ilinoisa nakon 30 godina. Njegov otac, Radisav, rođen je u selu Velikim Krčmarima nadomak Kragujevca, a zatim je kao oficir Jugoslovenske vojske Drugi svjetski rat proveo u zarobljeništvu.

Podsjetimo, Rod Blagojević boravi u Srbiji, gdje je poručio da predsjednik Srbije Aleksandar Vučić vodi ekonomsko čudo gde su plate porasle za 270 odsto i naglasio da je ponosan što je upoznao predsjednika zemlje iz koje dolazi njegov otac.

Blagojević je u objavi na mreži Iks, nakon što je u utorak u Beogradu razgovarao sa predsjednikom Srbije ocijenio da Vučića mrze isti ljudi koji mrze Trampa.

“Sjajan sastanak u Srbiji sa predsjednikom Vučićem. On vodi ekonomsko čudo gdje su plate porasle za 270 odsto. Mrze ga isti ljudi koji mrze Trampa. Ponosan sam što sam upoznao predsjednika zemlje iz koje je došao moj otac”, napisao je Blagojević.

Vučić i Blagojević su razgovarali o pitanjima od značaja za odnose Srbije i SAD.

Predsjednik Srbije je nakon razgovora istakao je da je Blagojevića upoznao sa velikim planovima za dalji razvoj Srbije, kao i da su razmijenili mišljenja o ogromnim potencijalima koji su se otvorili na planu jačanja saradnje sa SAD.

Otac iz Kragujevca, majka iz Gacka
Rod Blagojević je rođen u Čikagu, Ilinois, kao drugi od dva sina srpskih imigranata iz FPR Jugoslavije. Njegov otac, Rade B. Blagojević, bio je imigrant koji je radio u čeličani, a poticao je iz sela blizu Kragujevca, u PR Srbiji. Njegova majka, Mila, bila je Hercegovka Srpkinja čija je porodica porijeklom iz Gacka, u PR Bosni i Hercegovini. Njegovi roditelji su se preselili u Čikago 1947. godine.

Blagojevićev stariji brat, Rob, radio je kao fundraiser za Blagojevića u njegovoj kasnijoj političkoj karijeri. Blagojević je veliki dio svog djetinjstva provodio radeći različite poslove kako bi pomogao porodici da plati račune.