Ljutnja nije samo neprijatno osjećanje već može imati i loše posljedice po vaše zdravlje.

U najboljem slučaju, bijes nas upozorava na opasnost i prirodne podstiče na akciju. Ali bijes je emocija koju karakteriše osjećanje antagonizma prema nekome ili nečemu što vam je nanijelo nepravdu, prema Američkom psihološkom udruženju (APA).

“Kada su iskustva ljutnje prečesta, suviše intenzivna, traju predugo ili nisu proporcionalna događaju koji ga pokreće, emocija može imati problematične efekte na naše blagostanje i naše zdravlje”, kaže dr Rejmond Čip Tafrate, klinički psiholog i profesor na Državnom univerzitetu u Novoj Britaniji.

Bijes je dio odgovora na borbu, smrzavanje ili bjekstvo u kome nadbubrežne žlijezde preplavljuju tijelo hormonima stresa, kao što su adrenalin i kortizol, objašnjava dr Tafrate. Doživljavamo fiziološke efekte kao što su ubrzani otkucaji srca i visok krvni pritisak, brzo gurajući krv u srce. Tijelo se fizički priprema za “borbu” da bi se odbranilo ili pobjeglo od opasnosti.

Evo nekih zdravstvenih efekata bijesa koje treba da znate:

Bijes stresira srce
Doživljaj bijesa pokreće tijelo da oslobađa hormone stresa, koji vremenom mogu uticati na zdravlje srca. Istraživanja pokazuju da bijes (čak i trenutna ljutnja mjerena promjenama u izrazu lica) dovodi do promjena u srcu koje pogoršavaju sposobnost mišića da pumpa krv, što može dovesti do visokog krvnog pritiska i naknadnih komplikacija (kao što su bolesti srca, srčani udar, moždani udar, i metabolički sindrom). To je zato što adrenalin, koji se povećava kada ste ljuti, može izazvati promjene u srcu.

Dokazi sugerišu da je bes posebno povezan sa većim rizikom od srčanog udara. U sistematskom pregledu koji je razmatrao studije sa ukupno skoro četiri hiljade učesnika iz više od pedeset medicinskih centara u Sjedinjenim Državama, istraživači su otkrili više od dvostruko povećanje broja srčanih udara u roku od dva sata nakon izbijanja besa.

Ljutnja može poremetiti varenje
Mnoga istraživanja pokazuju da su mozak i crijeva u stalnoj komunikaciji i utiču jedno na drugo. Jedna uloga našeg autonomnog nervnog sistema (koji reguliše nevoljne tjelesne procese) je da pomaže u regulisanju varenja. Ali to može biti poremećeno kada tijelo pređe u režim borbe ili bijega, kao što se može desiti kao odgovor na stres.

Previše ljutnje ometa mentalno zdravlje
Biti u stanju ljutnje može uticati i na mentalno zdravlje. Istraživanja pokazuju da je ljutnja često povišena kod emocionalnih poremećaja, kao što su anksioznost i depresija, i povezana je i sa težim simptomima i sa manjim odgovorom na liječenje. Bijes (posebno produžena ljutnja) takođe može uticati na našu koncentraciju i obrasce razmišljanja. To nas može učiniti neprijateljskim ili ciničnim, što može uticati na naše odnose i sposobnost stvaranja veza.

Ljutnja može da pokvari san
Pokazalo se da ljudi koji se bore da kontrolišu svoj bijes ili se češće osjećaju ljuti imaju lošiji san. Umjereni do visoki nivoi bijesa bili su značajno povezani sa povećanjem rizika od poremećaja sna kod odraslih od 40 do 70 procenata. Druga istraživanja sugerišu da osjećaj ljutnje povećava psihičko uzbuđenje i mentalni nemir, što kasnije otežava mogućnost da zaspite.

Zavisnost od interneta, društvenih mreža i video-igara poprima epidemijske razmjere, a koliko je ovaj problem alarmantan, pokazuje podatak da se u Klinici za psihijatriju Univerzitetskog kliničkog centra (UKC) RS liječe djevojčice i dječaci koji pate i od “ekranizma”.

Pošast savremenog doba sve više zabrinjava roditelje i stručnjake koji neprestano upozoravaju na loše strane interneta i modernih tehnologija tvrdeći da je sve više djece u Srpskoj zavisno od mobilnog telefona, zbog čega često izgledaju kao hipnotisana, progovaraju sve kasnije, slaba im je koncentracija, a nerijetko su i agresivna.
O tome šta uzrokuje ovu vrstu zavisnosti i kako prepoznati simptome za “Glas” je govorio ljekar sa Odjeljenja za dječiju i adolescentnu psihijatriju pri Klinici za psihijatriju UKC-a Goran Mijatović.

On kaže da se posljednjih godina u psihoterapijskoj terminologiji sve više pojavljuje izraz “ekranizam”, a veže se za negativan uticaj ekrana na neurokognitivni razvoj kod djece, te posljedično prisutnu emocionalnu i motoričku nerazvijenost, socijalnu otuđenost, nespremnost za suočavanje sa realnošću. “Ekranizam”, kazuje on, često prerasta i u socijalni poremećaj jer djeca zbog prekomjerne upotrebe modernih tehnologija odbijaju interakciju sa okolinom.

– Republika Srpska je, kao i većina zemalja svijeta, zahvaćena ovim novim negativnim uticajem, sve većim razvojem modernih tehnologija te apsolutnom pristupačnošću istih. Najranjivija grupa su upravo djeca i adolescenti koji nisu u stanju da se suprotstave, bivaju uvučeni u imaginarni svijet tehnologije i tu ostaju potpuno gubeći dodir sa realnošću – rekao je Mijatović za “Glas”.

On je istakao da u Klinici za psihijatriju, na Odjeljenju za dječiju i adolescentnu psihijatriju, imaju određen broj pacijenata koji u sklopu poremećaja ponašanja imaju razvijenu i zavisnost od društvenih mreža, kao i interneta u cjelini.
– Među pacijentima koji su hospitalizovani na Odjeljenju dječije psihijatrije su i zavisnici od interneta koji su u ranom uzrastu u potpunosti razvili tu zavisnost. Može se reći da je “ekranizam” bolest modernog doba kojoj je potrebno veoma ozbiljno sistemski pristupati. Trenutno u zdravstvenom sistemu Srpske ne postoji šifra i dijagnoza za zavisnost od interneta, ali iskustva u praksi pokazuju da je potrebno ići u pravcu uvođenja šifre i dijagnoze za zavisnost od interneta, kao i društvenih mreža jer je ekspanzija ovog negativnog uticaja sve veća – naglasio je Mijatović.

Pravovremeno djelovanje, priča ovaj stručnjak, vrlo je važno da bi dijete imalo pravilan rast i razvoj, te savjetuje roditeljima da, čim primijete promjene na djetetu, reaguju postavljanjem granica koje će mališani vremenom usvojiti.

– Međutim, svakodnevna praksa pokazuje da roditelji nisu u stanju djetetu postaviti granice i dijete u tom slučaju uopšte nema predstavu kako i koliko zloupotrebljava telefon i internet uopšte, provodeći i više od pet sati u kontinuitetu za ekranom, postaje frustrirano ukoliko mu se oduzme telefon, prijeti suicidom – navodi Mijatović.

Simptomi koji se jasno uočavaju kod djeteta koje je zavisno od interneta, tvrdi Mijatović, su izmijenjeno ponašanje u odnosu na prethodni period, provođenje sve više vremena za kompjuterom i na internetu, izbjegavanje školskih obaveza i škole uopšte, slabo interesovanje za vanškolske aktivnosti, problemi sa koncentracijom i pamćenjem, nesanica, problemi sa kičmom, vidom, sluhom kao i druge somatske tegobe.

– Za razliku od terapijskih tretmana koji se sprovode kod zavisnika od alkohola ili psihoaktivnih supstanci, gdje je terapijski cilj apstinencija, kod zavisnosti od interneta nije moguće postaviti cilj za apsolutnu apstinenciju. U ovom slučaju se kao metod primjenjuje postepeno smanjenje ukupnog broja sati provedenih na internetu. Kognitivno-bihevioralna terapija može pružiti pomoć kako bi dijete zapravo uopšte shvatilo da se radi o zavisnosti, a rad s terapeutom se uglavnom bazira na korigovanju prisilnih misli i ponašanja u vezi sa internetom – pojašnjava Mijatović i dodaje da je ovaj vid terapije veoma važan jer se pacijent adekvatnije suočava sa neugodnim emocijama.

Goran Mijatović kaže da, osim zavisnosti od interneta, djeca i mladi do 18 godina često postaju zavisnici od alkohola i psihoaktivnih supstanci.

– Kockanje je takođe još jedna od zavisnosti koja postaje sve problematičnija među mladima – naglasio je Mijatović.

Glas Srpske

Brој оbоljеlih оd оbоljеnjа sličnih gripu i аkutnih rеspirаtоrnih infеkciја u porastu je u Srbiji pokazao je najnoviji izveštaj Instituta za javno zdravlje Srbije “Dr Milan Jovanović Batut” o aktuelnoj еpidеmiоlоškoj situаciјi gripа.
Novih dijagnostikovanih slučajeva gripa u Srbiji još nema, zvanično i dalje imamo samo jedan potvrđen slučaj, ali su za razliku od prethodne izveštajne nedjelje u porastu oboljenja slična njemu i respiratorne infekcije.

– U tоku 47. izvjеštајnе nеdjеljе, оd 18. dо 24. novembra u u Srbiji se biljеže 6.746 slučајеvа оbоljеnjа sličnih gripu. U оdnоsu nа prеthоdnu nеdjеlju rеgistrоvаn brој оbоljеlih оd оbоljеnjа sličnih gripu је viši zа 8,4 odsto – navodi se u izveštaju “Batuta”.

U оvој izvеštајnој nеdjеlji nајviše stоpе incidеnciје rеgistrоvаnе su u Zlаtibоrskоm, Pirоtskоm i Šumаdiјskоm оkrugu.

Najviše stope oboljevanja zаbiljеžеnе su kod djece mlаđе оd 4 gоdinе, a zatim od 5 dо 14 gоdinа.
Аkutnе rеspirаtоrnе infеkciје porasle za više od 10 odsto
Brој оbоljеlih оd аkutnih rеspirаtоrnih infеkciја u Srbiјi u istoj nedjelji bio je 10.980, i porastao je za 10,8 odsto u odnosu na prethodnu.

Rеgistruје sе оsnоvni intеnzitеt аktivnоsti virusа gripа. Prvi, i dosad jedini slučaj gripa u Srbiji je potvrđen 8. оktоbrа 2024. gоdinе.

Radi se o gripu tipа А (N1pdm09) koji je pronađen u biоlоšкоm mаtеriјаlu (brisu ždrijеlа i nоsа), kod pacijentkinje u Kragujevcu.

Mjere prevencije protiv gripa
Vakcina protiv gripa je najsigurniji i najbezbjedniji vid individualne i kolektivne zaštite od gripa. Vakcinacija protiv gripa se sprovodi u cilju redukovanja oboljevanja i umiranja, kao i redukovanja prenošenja virusa gripa u porodici, kolektivu i populaciji.

– Vrijeme neophodno za sticanje imuniteta je 2 do 3 nedjelje nakon davanja vakcine, a trajanje postvakcinalnog imuniteta varira i iznosi 6 do 12 mjeseci, pa iz toga proizilazi potreba vakcinacije svake godine, kao i zbog varijabilnosti sojeva virusa gripa koji mogu da se mijenjaju svake godine/sezone – podsjećaju iz “Batuta”.

Imajući u vidu različitu efikasnost vakcine u odnosu na uzrasne kategorije kod kojih se aplikuje, potrebno je napomenuti da se kod vakcinisanih u slučaju oboljevanja razvija blaža klinička slika, kao i da se redukuju moguće teže komplikacije u slučaju oboljevanja kod osoba koje su u riziku.
Opšte preventivne mjere koje pomažu u sprečavanju širenja virusa gripa su pokrivanje nosa i usta maramicom tokom kašljanja i kijanja, nakon čega se upotrebljena maramica adekvatno odlaže. Redovno pranje ruku vodom i sapunom, posebno nakon kašljanja i kijanja. Ukoliko voda nije dostupna, za dezinfekciju ruku se može upotrebiti sredstvo na bazi alkohola. Izbjegavanje dodirivanja očiju, nosa i usta.
Izbjegavanje kontakata sa bolesnim osobama. U slučaju oboljevanja potrebno je ostati kod kuće i ne ostvarivati kontakte sa drugim ljudima, piše Blic.