Prema zvaničnim podacima entitetskih zavoda za statistiku, privrede Republike Srpske i Federacije BiH imale su veoma lošu godinu i ogromne deficite.

Tako je, prema podacima Zavoda za statistiku Republike Srpske, u 10 mjeseci ove godine deficit u spoljnotrgovinskoj razmjeni iznosio skoro dvije milijarde KM.

“U periodu januar – oktobar ove godine obim robne razmjene Republike Srpske sa inostranstvom iznosio je 10,27 milijardi KM, od čega se na izvoz odnosilo 4,17 milijardi KM, a na uvoz 6,1 milijarda KM. Spoljnotrgovinski deficit u periodu januar – oktobar 2024. godine iznosio je 1,93 milijarde KM, dok je pokrivenost uvoza izvozom bila 68,4 odsto”, piše u ovim podacima.

Dodaje se da je izvoz u periodu januar – oktobar 2024. godine smanjen za 4,3 odsto u odnosu na period januar – oktobar 2023. godine.

“Uvoz je u odnosu na januar – oktobar prošle godine povećan za 4,6 odsto”, piše u podacima.

Prema podacima Zavoda za statistiku FBiH, u 10 mjeseci ove godine uvoz je iznosio 16,79 milijardi KM, dok je izvoz u istom periodu bio 8,97 milijardi KM.

Kako piše u ovim podacima, to znači da je spoljnotrgovinski deficit Federacije BiH ove godine iznosio 7,82 milijarde KM.

“Federacija BiH je za oktobar ove godine ostvarila izvoz u ukupnoj vrijednosti od oko milijardu KM, što je za 124,41 milion KM ili 14,1 odsto više u odnosu na septembar 2024. godine, odnosno za 68,39 miliona KM ili 7,3 odsto više u odnosu na oktobar prethodne godine. U istom mjesecu ostvaren je uvoz u vrijednosti 1,79 milijardi KM, što je za 153,59 miliona KM ili 9,4 odsto više u odnosu na septembar ove godine, odnosno za 73,37 miliona KM ili 4,3 odsto više u odnosu na oktobar prethodne godine. U periodu januar – oktobar 2024. izvoz je prosječno rastao svaki mjesec za 2,26 odsto, a uvoz je prosječno rastao za 1,39 odsto. Procenat pokrivenosti uvoza izvozom je 56,2 odsto, što je za 2,3 odsto više u odnosu na septembar 2024. kada je pokrivenost bila 53,9 odsto”, piše u podacima Federalnog zavoda za statistiku.

Ekonomista Igor Gavran smatra da je ekonomska situacija u BiH loša te da je slaba utjeha biti “manje loš” u odnosu na “još gori” entitet u ekonomskom smislu.

“Situacija jeste i dalje povoljnija u Federaciji BiH zbog mnogo jače privrede, ali je sa druge strane ta jača privreda preopterećena suludo komplikovanom i preskupom administracijom gdje u Sarajevu, recimo, možete cijeli zid ispred lokalnih institucija pokriti tablama s nivoima vlasti: BiH – FBiH – kanton – grad – općina. A slično, samo s jednim nivoom manje, je u cijeloj Federaciji BiH. Ali kao što Federacija BiH ‘ne zna’ iskoristiti prednost jače privrede i racionalizacijom administrativnog ustrojstva osloboditi ogromna sredstva za ekonomski razvoj, tako Republika Srpska ‘ne zna’ iskoristiti puno jednostavnije i efikasnije administrativno ustrojstvo. I nakon godina neracionalnog trošenja, zanemarivanja ekonomije i prekomjernog zaduživanja, sada su oba entiteta u lošoj poziciji i praktično ne mogu da izađu iz ciklusa stalnih, sve većih zaduženja”, naglasio je Gavran.

Dodao je da je dugoročno to neodrživo uz rastući spoljnotrgovinski deficit.

“Federacija BiH barem ima još nekoliko velikih kompanija u javnom vlasništvu koje u slučaju dalje dubioze može prodati i tako pružiti agoniju za još koju godinu (mada se lošim upravljanjem “trudi” obezvrijediti ih) dok Republika Srpska praktično još jedino ima ‘Elektroprivredu’ za takve očajničke poteze. Rješenje, naravno, postoji, a podrazumijeva efikasno upravljanje na svim nivoima vlasti, idealno i reorganizaciju i ukidanje nepotrebnih nivoa i institucija, a sve to da vode stručni i sposobni kadrovi, koji će znati i osigurati pristup fondovima EU i privući ulaganja i potaknuti privredni rast i razvoj”, zaključio je Gavran.

Evropska centralna banka (ECB) opet razmišlja o smanjenju kamatnih stopa jer slab privredni rast smatra većom prijetnjom od inflacije.

Tako je u novembru poslovna aktivnost u evrozoni u oštrom padu, te se povećavaju izgledi da će ECB u decembru smanjiti kamatnu stopu za pola boda.

Kompozitni indeks menadžera nabave u evrozoni Hamburške komercijalne banke (HCOB) neočekivano je pao na desetomjesečni najniži nivo od 48,1 bod, potonuvši ispod granice od 50 bodova koja dijeli rast od smanjenja.

Kako piše “Financial Times”, analitičari nisu očekivali promjenu u odnosu na prošlomjesečno očitavanje od 50 bodova.

“Srednjoročno gledano, prognoze ne izgledaju obećavajuće, posebno s potencijalnim uticajem Trampove tarifne politike na evropski rast”, tvrdi Kristof Bušer, glavni direktor za ulaganja ABN AMRO Investment Solutions.

Dok je pad proizvodnje u evrozoni blago ubrzan u novembru, uslužni sektor takođe je otišao u crveno, pri čemu je aktivnost u sektoru pala na najniži nivo u 10 mjeseci.

“Proizvodni sektor evrozone tone sve dublje u recesiju, a sada sektor usluga počinje biti u teškoćama nakon dva mjeseca marginalnog rasta”, rekao je Sajrus de la Rubia, glavni ekonomista u Hamburškoj komercijalnoj banci, koja objavljuje indeks zajedno sa S&P Globalom.

Iz Evropske centralne banke su naveli da je slab rast sada veća prijetnja od visoke inflacije u 20 članica monetarne unije.

ECB naglašava da su financijska tržišta doživjela “ponovnu volatilnost” od objavljivanja prethodnog izvještaja u maju, ističući da su dalje fluktuacije “vjerovatnije nego inače” zbog nategnutih procjena i koncentracije rizika.

Šta ovo sve znači za Bosnu i Hercegovinu?
Znamo da se 70 odsto spoljnotrgovinske razmjene obavlja sa Evropskom unijom i da su zbog slabije potražnje iz EU domaći privrednici imali jako tešku godinu.

Pero Ćorić, predsjednik Privredne komore RS, naveo je prije nekoliko dana da su, nažalost, prognoze za privredu za 2025. godinu još gore nego što je postojeće stanje.

“Očekuje se da će izvoz dalje padati i da će kriza biti tokom cijele godine”, kazao je Ćorić.

Slično misli i Goran Račić, predsjednik Područne privredne komore Banjaluka, koji kaže da je ova godina za privredu bila jako teška.

“Imamo pad industrijske proizvodnje i taj trend je prisutan cijele godine, pad je i izvoza, nezaposlenost je povećana. Predviđamo da će i iduća godina biti izuzetno teška. Problem je ta dugoročna neizvjesnost koja je nastala zbog sukoba u Ukrajini i Izraelu, i dok se ti sukobi ne okončaju, teško možemo očekivati oporavak privrede. Zavisni smo od stanja na zapadnoevropskom tržištu i oko 70 naših proizvoda se plasira u najrazvijenije zapadne zemlje i čim je došlo do pada potražnje, to se kod nas odrazilo. Ukoliko ostane ovakva situacija, čeka nas još jedna teška godina za privredu”, naglasio je Račić za “Nezavisne novine”.

Ekonomista Admir Čavalić kazao je da je sasvim realno očekivati tešku godinu, jer nam se ne nudi neki optimizam po pitanju ekonomskih kretanja u EU, posebno u Njemačkoj, koja pored ekonomske, ima komplikovanu i političku situaciju.

“Prati se šta će se desiti u januaru naredne godine u smislu politike, da li će doći do konsolidacije političkih odnosa, što će dati pozitivne ili negativne signale za ekonomiju. Činjenica je da njemačka ekonomija ne uspijeva da izađe na ‘zelene grane’. To je poseban problem za bh. izvoznike, koji to već osjete i bojim se da bi 2025. godine moglo doći do kulminacije tih negativnih efekata, a 2026. godine nam dolazi CBAM kao novi izazov. Očekuje nas negativna ekonomska oluja za naredne dvije godine, samo po osnovu inostranih kretanja”, pojasnio je Čavalić.

Italija je u septembru postala najveći trgovinski partner Rusije među zemljama EU, prestigavši Njemačku prvi put od marta, kako proizilazi iz podataka koje je objavio Evrostat.

Vrijednost trgovinske razmjene Italije i Rusije je u septembru porasla za 25 odsto, na 768 miliona evra. Italijanski izvoz u Rusiju porastao je čak za jednu trećinu na 427 miliona evra, a ruski izvoz u Italiju za 17 procenata, na 341 milion evra.

Njemačka je u septembru bila drugi najveći trgovinski partner Rusije u Evropskoj uniji, a trgovinski promet dvije države je porastao za 3.4 odsto, na 720 miliona evra.

Trgovina Rusije sa Francuskom je u istom periodu porasla za 29 odsto, na 469 miliona evra, sa Mađarskom za 22 procenta na 451 miliona evra, a sa Nizozemskom za 12 odsto, na 437 miliona evra, analizirala je ruska agencija “Novosti”.

Ruska trgovina sa Belgijom je porasla 1.6 puta, na 419 miliona evra.

Najveći uvoznici ruske robe su u septembru bile Mađarska i Slovačka. Mađarska je uvezla rusku robu za 386 miliona evra, a Slovačka za 353 miliona evra, dodaje ruska agencija