Connect with us

Svijet

OKEANI SE BORE SA VIŠKOM TOPLOTE: Evo zašto bi to trebalo da nas brine

Zbog klimatskih promjena, temperatura svjetskih okeana bila je na rekordnom nivou svaki dan tokom prošle godine, pokazala je analiza BBC-ja. Gotovo 50 dana zaredom temperatura okeana bila je rekordna.

Krivac za zagrijavanje okeana krije se u gasovima koji zagrijavaju planetu, ali i prirodni vremenski događaj El Nino. Pregrijani okeani utiču na život ispod površine mora te su podstaknuli novi talas izbjeljivanja korala.

Analiza se temelji na podacima klimatske službe EU-a Copernicus. Copernicus je takođe potvrdio da je prošli mjesec bio najtopliji april zabilježen u pogledu temperature vazduha.

Okeani u borbi s viškom toplote

Okeani apsorbuju oko četvrtine ugljen-dioksida koji ljudi proizvedu te apsorbuju oko 90 posto viška toplote. Međutim, tokom 2023, okeani su pokazali da se bore s viškom toplote i da je morska površina posebno “pogođena” vrućinom.

Od marta 2023. prosječna površinska temperatura globalnih okeana počela je da raste sve više i više od dugoročne norme, dosegnuvši novi rekord u avgustu. Posljednjih mjeseci temperatura okeana nije pala, već je morska površina u februaru i martu dosegnula novu globalnu prosječnu dnevnu temperaturu od 21,09 Celzijusovih stepeni, pokazuju podaci Copernicusa.

Zagrijavanje okeana kao razlog za brigu

Podaci pokazuju ne samo da je svaki pojedini dan od 4. maja 2023. oborio temperaturni dnevni rekord za to doba godine, već je u nekim danima razlika u temperaturi bila ogromna. Oko 47 dana temperature su bile rekordne za to doba godine i bile su više za 0,3 Celzijusova stepena, prema BBC-ovoj analizi podataka Copernicusa.

Temperaturni rekordi oboreni su 23. avgusta 2023, te 3. i 5. januara 2024, kada je prethodna najviša temperatura nadmašena za oko 0,34 Celzijusova stepena.

“Činjenica da sva ova toplota odlazi u okean, i da se on zapravo zagrijava u nekim aspektima čak i brže nego što smo mislili, razlog je za veliku zabrinutost. Ako temperature nastave da rastu, posljedice će biti teške”, kaže profesor Mike Meredith iz Britanskog antarktičkog istraživanja.

Izbjeljivanje korala i šteta za carske pingvine

Ovo zagrijavanje okeana uzrokovano ljudskim djelovanjem ima značajan uticaj na globalni život u moru i možda čak pomiče sezonski ciklus temperatura mora, prema nedavnoj studiji.

Jedna od najznačajnijih posljedica zagrijavanja okeana jest masovno izbjeljivanje korala na globalnom nivou. Korali postaju bijeli i umiru jer vode u kojima žive postaju prevruće. Oni su ključni element u okeanskom ekosistemu, dom za otprilike četvrtinu svih morskih vrsta.

Neobično topla mora takođe su možda uzela danak jednom od najpoznatijih okeanskih stvorenja na najhladnijem kontinentu – carskom pingvinu.

“Bilo je primjera urušavanja morskog leda prije nego što su mladi carskog pingvina pravilno perjali, a bilo je i slučajeva masovnih utapanja. Carski pingvin je ugrožena vrsta zbog klimatskih promjena, a morski led i temperatura okeana snažno utiču na to”, kaže profesor Meredith.

“Klimatske promjene događaju se prebrzo da bi ih evolucija sustigla”

Zbog visokih temperatura u Ujedinjenom Kraljevstvu su brojne životinje potpuno nestale s obalnih mjesta, kao što su neke vrste štekavaca. “Problem klimatskih promjena je taj što se događaju prebrzo da bi ih evolucija sustigla”, kaže morska biologinja dr Nova Mieszkowska sa Univerzitetu u Liverpoolu.

Na velškoj obali, tim sa Univerziteta Aberystwyth, koristi istu tehnologiju za praćenje promjena u morskoj populaciji kao policija na mjestu zločina. Prikupljaju DNK tragove iz uzoraka vode, a oni su pokazali da neke invazivne vrste napreduju, uključujući morsku mlaznicu za koju se vjeruje da potječe iz Japana i koja raste poput tepiha preko morskog dna.

“Oni sprečavaju rast domaćih organizama u područjima koja koloniziraju”, kaže profesor Iain Barber, voditelj Odsjeka za nauke o životu na Univerziteta Aberystwyth.

“Budući da se tako dobro snalaze u našem okruženju, potencijalno mogu zauzeti ogromna područja morskog dna. Čini se da vrste koje su invazivnije reaguju snažnije na globalno zagrijavanje i povećanje temperature vode”, govori profesor Barber.

Uticaj El Nina

Jedan važan faktor koji je prošlu godinu učinio još toplijom po pitanju temperature okeana je bio El Nino. Taj vremenski fenomen bio je pojačan ljudskim emisijama gasova koji zagrijavaju okeane. Za vrijeme El Nina, toplija voda dolazi na površinu Pacifika, što povećava rast temperature svjetskih okeana.

El Nino je počeo u junu 2023, nakon dužeg razdoblja hladnijih uslova La Nine, a vrhunac je dosegnuo u decembru. Ali, drugi okeanski bazeni koji obično nisu pogođeni El Ninom takođe su doživjeli rekordne morske toplotne talase. Zbog toga naučnici pokušavaju otkriti šta se tačno događa.

“Atlantik je bio topliji nego inače, a to nije obrazac koji se povezuje s El Ninom – tako da je to nešto drugačije”, objašnjava Carlo Buontempo, direktor Copernicusa. Ova toplota još uvijek postoji u mnogim okeanskim bazenima, uključujući tropski Atlantik.

Češći nastanak tropskih oluja

Toplija mora tropskim olujama daju dodatnu energiju, a to bi moglo podstaknuti sezonu uragana. “U tropskom Atlantiku još uvijek postoji velik dio toplije vode od uobičajene i to potiče razvoj tropskih ciklona”, objašnjava dr Buontempo.

Istraživači upozoravaju da će postojati i dugoročne posljedice kojima će se društvo morati prilagoditi. Na primjer, topljenje ledene ploče i zagrijavanje dubokih okeana vjerovatno će u idućim vijekovima nastaviti da podstiče rast nivoa mora.

“Kada govorimo o klimatskim promjenama, skloni smo to svesti na promjene na površini jer tamo živimo”, rekla je Angélique Melet, istraživačica iz Mercator Ocean Internationala. “Duboki okean jedan je od aspekata globalnog zagrijavanja”, dodala je Melet koja ističe da treba smanjiti emisije.

“Zavisno od naših radnji, možemo smanjiti brzinu globalnog zagrijavanja i možemo smanjiti ukupnu amplitudu tog zagrijavanja i porasta nivoa mora”, kazala je dr Melet za BBC, prenosi Index.

Related Topics:

Svijet

ŠTA NA SVE KAŽU LJEKARI? Smrtni slučajevi djece dovedeni u vezu sa vakcinama protiv korona virusa

Američka Administracija za hranu i lijekove (FDA) navela je u internom dopisu da je najmanje 10 djece vjerovatno umrlo zbog vakcinacije protiv virusa korona, navodeći kao mogući uzrok miokarditis, odnosno upalu srca, piše Njujork tajms.

Udopisu, koji je napisao glavni medicinski i naučni službenik FDA Vinaj Prasad, nisu otkriveni uzrast ili zdravstveno stanje djece, niti proizvođači vakcina koji su u to uključeni.

Prasad je, navodi Njujork tajms, opisao nalaz kao duboko otkriće i najavio planove za pooštravanje nadzora nad vakcinama, uključujući zahtjev za obavljanje nasumičnih studija za sve podgrupe.

U tekstu piše da nalazi novog pregleda FDA nisu objavljeni ni u jednom medicinskom časopisu, ta da će se komitet za vakcine Centra za kontrolu i prevenciju bolesti sastati sljedeće sedmice.

Ministar zdravlja Robert F. Kenedi Mlađi potpuno je promijenio politiku administracije SAD o vakcinama protiv virusa korona, ograničavajući pristup vakcinama na osobe starije od 65 godina, kao i na one sa osnovnim zdravstvenim problemima.

Kenedi je doveo u vezu vakcine sa autizmom i nastoji da preuredi politiku imunizacije na nacionalnom nivou.

Tokom Trampovog prvog mandata, kada se pandemija pojavila, i pod njegovim nasljednikom Džozefom Bajdenom, američki zdravstveni zvaničnici snažno su podržavali vakcine u borbi protiv virusa korona.

Nastavi čitati

Svijet

IGRA PRESTOLJA U KOPENHAGENU: Danska uvela “noćnu stražu“ zbog Trampovih poteza

Poslije Trampove prijetnje da bi SAD mogle preuzeti Grenland, Danska je formirala specijalnu „noćnu stražu” – tim koji budno prati sve što se u Vašingtonu dešava dok ostatak zemlje spava.

Prijetnja američkog predsjednika Donalda Trampa da bi mogao da preuzme teritoriju Grenlanda navela je Dansku da uvede posebne bezbjednosne mjere, kasno večernje obavještajne brifinge koji podsjećaju na čuvenu stražu iz “Igre prijestolja”.

Danska je u Ministarstvu spoljnih poslova formirala tzv. “noćnu stražu”, ne da bi se borila protiv Divljana i Bijelih hodača kao u seriji, već da bi tokom noći pratila izjave i kretanja Donalda Trampa dok je Kopenhagen u snu.

Ova dežurstva počinju svakog dana u 17 časova po lokalnom vremenu, a u 7 ujutru priprema se izvještaj koji se proslijeđuje Vladi Danske i relevantnim institucijama, prenosi list Politiken, a navodi Guardian.

Smatra se da je ova praksa uvedena nakon diplomatskog sukoba između Danske i SAD-a tokom proljeća, kada je Tramp najavio da bi želio da preuzme kontrolu nad Grenlandom.

Prema pisanju Politikena, “noćna straža” je samo jedan od načina na koje su se danska diplomatija i državna uprava morale prilagoditi uslovima pod drugom Trampovom administracijom.

Izvor blizak danskom Ministarstvu spoljnih poslova rekao je za Guardian da su situacija oko Grenlanda i vremenska razlika između Danske i SAD bili ključni razlozi za uvođenje ove mere.

Umjesto da se zaposleni u ministarstvu tokom noći hvataju za telefone kako bi pratili američke vesti, uveden je sistem kolektivnog nadzora kako bi svi ostali blagovremeno informisani o Trampovim potezima.

Jakob Karsbo, nekadašnji glavni analitičar danskog odbrambeno-obavještajnog sektora, ocijenio je da ova situacija pokazuje kako je, “kao što se oduvijek znalo”, ideja da su SAD najveći i najpouzdaniji saveznik Danske zapravo postala prošlost.

“Savezi se zasnivaju na zajedničkim vrijednostima i zajedničkom shvatanju prijetnji”, rekao je Karsbo.

Kako je dodao, Tramp ništa od toga ne vidi na isti način, “a rekao bih da ne deli ni stav većine Evropljana.”

Nastavi čitati

Svijet

PROBLEMI SA AERODROMIMA ŠIROM SVIJETA: Erbas tvrdi da je zračenje oštetilo sistem

Mnogobrojne avio-kompanije uključujući IziDŽet, Britiš ervejz, Er Lingus, Lufthansa, Amerikan erlajns, Delta i Viz er, pogođene su softevrskim problemom aviona serije A320 kompanije Erbas, dok određene kompanije poput kolumbijske Avianse privremeno obustavljaju prodaju karata zbog ažuriranja.

Portparol Erbasa je ranije za Skaj njuz rekao je da će neophodna softverska izmjena uticati na do 6.000 aviona.

Popravka uglavnom podrazumeva vraćanje softvera na prethodnu verziju, ali mora biti izvedena prije nego što avion ponovo preveze putnike, prenio je sinoć Skaj njuz.

Za većinu pogođenih aviona, ažuriranje traje dva-tri sata, dok će neki modeli zahtijevati i novu opremu, što će produžiti vrijeme nedostupnosti.

Problem se odnosi na modele A319, A320 i A321 koji su u upotrebi, dok avioni koji tek treba da budu isporučeni nisu pogođeni.

Britanska uprava civilnog vazduhoplovstva (CAA) upozorila je da je moguće odlaganje i otkazivanje letova, dok stručnjaci ističu da avio-saobraćaj ostaje na visokom nivou bezbjednosti, ali da putnici možda neće imati pravo na novčanu naknadu jer se smatra da je problem izvan kontrole avio-kompanija.

IziDŽet je saopštio da će putnike direktno obaveijstiti o promjenama u letovima i da će učiniti sve da minimalizuje uticaj.

Amerikan erlajns očekuje da će softverska promjena uticati na 340 aviona i da može doći do manjih kašnjenja, dok Viz er upozorava da bi neki letovi tokom vikenda mogli biti pogođeni, prenose agencije.

Indigo, indijska avio-kompanija sa više od 150 A320 u floti, najavila je da aktivno sprovodi neophodne softverske nadogradnje, dok Britiš ervejz i Er Lingus navode da je pogođen samo manji broj aviona i da se popravke izvode noću kako bi se izbjegli veći poremećaji.

Erbas je zatražio od Evropske agencije za bezbjednost avijacije (EASA) izdavanje direktive o vazduhoplovnoj podobnosti za pogođene avione.

Portparol Erbasa rekao je da će potrebna promjena softvera uticati na do 6.000 aviona.

Kompanija je saopštila da analiza nedavnog incidenta pokazuje da intenzivno solarno zračenje može oštetiti podatke ključne za funkcionisanje sistema za upravljanje letom.

Nastavi čitati

Aktuelno