Connect with us

Društvo

Sirovine zbog kojih će se RATOVATI

Zapadne industrijske sile su 2020. zakonima definisale “kritične mineralne sirovine” iz uvoza, a potom su počele da razrađuju strategije za sprečavanje nestašice tih minerala, čiji bi nedostatak uzdrmao “ekonomsku i nacionalnu bezbjednost”.

Dramatično obrazloženje pokazuje ne samo ozbiljnu zabrinutost Zapada zbog uvozne zavisnosti od mineralnih sirovina za razvoj novih tehnologija, već je i najava da će američke i evropske industrijske sile biti spremne na sve da bi došle do ruda koje sadrže te minerale, pišu Novosti.

One se trenutno najviše eksploatišu sa teritorija novih “ekonomskih tigrova”, koji više nisu samo sirovinske baze već su razvili sopstvene napredne tehnologije i ravnopravno se nadmeću sa zapadnim silama za otvaranje rudnika u trećim zemljama.

Stručnjaci upozoravaju da je ovom bitkom za minerale započeo proces prekompozicije moći na planeti zbog koga raste i rizik da se svijet suoči sa novim ratovima za sirovine, nalik onima iz vremena borbe za naftonosne kolonije. I ovoga puta u centru pažnje su energetske sirovine, prije svih litijum.

Kritični minerali
Zakonom o energetici iz 2020. SAD su prve definisale pojam “kritičnih minerala” kao strateške sirovine “minerale, elemente, supstance ili materijale” koji su “od suštinskog značaja za ekonomsku ili nacionalnu bezbednost Sjedinjenih Država”, a čiji je lanac snabdijevanja podložan poremećajima “uključujući ograničenja povezana sa spoljnopolitičkim rizikom, naglim rastom potražnje, vojnim sukobom, nasilnim nemirima, antikonkurentskim ili protekcionističkim ponašanjem i drugim rizicima u cijelom lancu snabdijevanja”. Na vrhu liste tih minerala su oni koji imaju suštinski značaj za energetske tehnologije, odbranu, valutu, poljoprivredu, potrošačku elektroniku i zdravstvenu zaštitu.

EU je iste godine u “Akcionom planu za kritične sirovine 2020” definisala svoju listu minerala od kojih je uvozno zavisna i počela da se bavi osiguranjem snabdijevanja.

Ovom problematikom se u septembru bavila “Konferencija o obezbjeđivanju mineralnih sirovina u Evropi” koja je održana u Pragu pod pokroviteljstvom Češke, predsedavajućom Savjetom Evrope. Na skupu je bilo oko 80 učesnika iz članica EU izuzev Hrvatske, Slovenije i Bugarske, a kao gosti su pozvani predstavnici Velike Britanije, Srbije, Sjeverne Makedonije, Bosne i Hercegovine, Albanije, Norveške i Ukrajine. Cilj konferencije je bila diskusija visokih predstavnika država članica EU, suseda i potencijalnih članica “kako ojačati sirovinsku sigurnost i samodovoljnost EU, odnosno cijelog kontinenta”.

“Problematične” i “prijateljske” zemlje izvoznice
“Suštinsko pitanje bila je sirovinska politika, odnosno kako da se EU učini manje zavisnom od uvoza, posebno kritičnih mineralnih sirovina. Poslednjih nekoliko godina planeri EU i SAD izuzetno veliku pažnju poklanjaju ovoj temi, jer se njihovi glavni izvori snabdevanja nalaze izvan njihovih prostora. Najviše mineralnih sirovina uvoze iz Kine, Rusije, Afrike, a nešto manje iz Južne Amerike i neznatno iz Australije. U dokumentima EU i SAD neke od zemalja – izvoznica su svrstane u ‘prijateljske’, a neke u ‘problematične’, koje mogu predstavljati veliki problem u nabavci. To se posebno odnosi na snabdijevanje takozvanim rijetkim elementima i rijetkim zemljama, a upravo su ove dve grupe mineralnih sirovina izuzetno značajne za razvoj i primenu takozvane zelene energije ili čiste energije”, kaže geolog inženjer Predrag Mijatović, zamjenik direktora Geološkog zavoda Srbije, koji je prisustvovao konferenciji u Pragu.

Na njoj je predstavljena nova sirovinska politika EU koja namerava da smanji uvoznu zavisnost unapređenjem evropskog rudarskog sektora i poveća investicije u rudarstvu iz sopstvenih, evropskih izvora.

“Rečeno je da ovim aktivnostima mora da prethodi donošenje novih pravnih regulativa na nivou EU i država članica u sferi rudarstva, prerade i dobijanja finalnih proizvoda, kao i na zaštiti životne sredine. U kasnijoj fazi to treba da prati primena i instaliranje savremene opreme i formiranje takozvanih smart rudnika, što se već priprema i funkcioniše u svetu, u čemu Kina prednjači. U zaključcima konferencije je naglašeno da članice EU moraju da podstiču eksploataciju mineralnih sirovina u svojim zemljama i sarađuju sa bliskim susedima – kao što su Velika Britanija, Norveška, zemlje Zapadnog Balkana, Severna Afrika, Island, Turska i Ukrajina. Primarni cilj EU je da u narednih 15 godina obezbedi nove primarne zalihe mineralnih sirovina za proizvodnju ‘čiste energije'”, kaže Mijatović.

Treći vid obezbjeđivanja kritičnih mineralnih sirovina u EU je reciklaža svih proizvoda iz kojih se mogu dobiti kritične mineralne sirovine. Na projektima reciklaže i na direktnoj primeni se već uveliko radi i postrojenja su puštena u proizvodnju. Na konferenciji je rečeno da se na prostoru EU trenutno izvode geološka istraživanja na 68 lokacija, a najintezivnija je potraga za ležištima litijuma, kojim se bave četiri velika projekta (ne računajući Srbiju).

“Osim litijuma, intenzivno se istražuju i prostori potencijalni za otkrivanje ležišta nikla, kobalta, retkih zemalja i retkih elemenata. Trenutno najveći i najznačajniji projekat, najbliži otpočinjanju eksploatacije je rudnik litijuma u ležištu Cinovec, severozapadno od Praga. Zajedničkim ulaganjima nemačkih i čeških kompanija eksploatacija litijuma počeće najkasnije 2026. godine, rečeno je na konferenciji”, navodi Mijatović.

Ekspert napominje da će se, sudeći po specifičnom tipu ležišta, najverovatnije eksploatisati i kalaj i volfram, a da se otvara i mogućnost ekstrahovanja i mnogih retkih elemenata i elemenata rijetkih zemalja.

“Perspektiva ovog rudnika kao izvora kritičnih minerala u EU je velika, ali i šire. Po rečima domaćina, češka ekonomija očekuje velike finansijske efekte kada krene eksploatacija. To su u izlaganjima i istakli predstavnici kompanije European Metals Holdings, koja u potpunosti poseduje projekat i razvija ga sa investicijom od 482 miliona dolara. Oni predviđaju godišnju proizvodnju od oko 2,4 milijarde tona rude. Poređenja radi, predviđena godišnja proizvodnja iz Loznice iznosila bi oko 1,6 do 1,8 miliona tona rude i dobijanje najmanje dva proizvoda, litijuma i bora”, zaključuje Mijatović.

Evropska lista
EU je 2020. napravila poslednju verziju svoje liste 30 kritičnih mineralnih sirovina: antimon, berilijum, borati, kobalt, ugalj za koksovanje, fluorit, galijum, germanijum, laki i teški rijetki elementi, indijum, litijum, magnezijum, grafit, niobijum, platinska grupa metala, fosfati, silicija, volfram, barit, boksit, hafnijum, prirodna guma (kaučuk), skandijum, tantal, titan, vanadijum, bizmut, fosfor, stroncijum.

Američki spisak
SAD su zakonom utvrdile 36 kritičnih minerala, po redoslijedu od najvišeg do najnižeg, na osnovu srednje vrijednosti njihovih ukupnih ocjena rizika ponude: galijum, niobijum, kobalt, neodimijum, rutenijum, rodijum, disprozijum, aluminijum, fluorit, platina, iridijum, prazeodimijum, cerijum, lantan, bizmut, itrijum, antimon, tantal, hafnijum, volfram, vanadijum, kalaj, magnezijum, germanijum, paladijum, titan, cink, grafit, hrom, arsen, barit, indijum, samarijum, mangan i telur, litijum.

Related Topics:

Društvo

DANAS JE VELIKA GOSPOJINA, jedan od najvećih hrišćanskih praznika posvećen BOGORODICI!

Srpska pravoslavna crkva proslavlja praznik Uspenja Presvete Bogorodice, u narodu poznat kao Velika Gospojina, jedan od najvećih hrišćanskih praznika posvećen Bogorodici.

Praznik je uspomena na ovozemaljsku smrt Bogorodice i, prema jevanđeljskom predanju, dan kada se ona vaznijela na Nebo i predala svoj duh u ruke Spasitelja.

Prema kanonu Srpske pravoslavne crkve, Uspenje Presvete Bogorodice spada u red Bogorodičnih praznika i proslavlja se svake godine 28. avgusta, odnosno 15. avgusta po julijanskom kalendaru.

Velika Gospojina se u mnogim pravoslavnim porodicama proslavlja kao porodična slava, a često je i crkvena ili slava cijelog sela. Zato se svi običaji u vezi sa praznicima posvećenim Majci Božijoj zasnivaju na poštovanju njenog kulta, u koji su uklopljena vjerovanja i rituali iz narodne religije.

Za praznike Veliku i Malu Gospojinu običaj je da, naročito žene, poštuju veliki broj zabrana, koje se odnose na obavljanje poslova u kući i oko nje. Vjernicima se preporučuje da ne obavljaju kućne poslove, a ovo naročito važi za žene. Za praznik Uspenja Presvete Bogorodice, isto tako, nije dobro išta raditi rukama ili započinjati nov posao.

Vjeruje se da Bogorodica razumije dušu svake žene posebno, razumije njenu misao, bol, patnju, želju. Zbog toga žene se posebno njoj mole za zaštitu, sreću, zdravlje i unutrašnji mir.

Od praznika Velike Gospojine, do Male Gospojine (Rođenje Presvete Bogorodice), obilježava se period Međudnevnice, kada se beru ljekovite biljke, koje se suše i čuvaju za pripremu prirodnih lijekova i čajeva tokom cijele godine.

praznik

Nastavi čitati

Društvo

VREMENSKA PROGNOZA! Ljeto se ne predaje

U Republici Srpskoj i Federaciji BiH /FBiH/ će biti pretežno sunčano i vrlo toplo vrijeme, sa temperaturom vazduha do 37 stepeni Celzijusovih.

Poslije podne u Krajini će biti vjetrovito uz umjereno naoblačenje, te je moguća slaba kiša na zapadu, saopšteno je iz Republičkog hidrometeorološkog zavoda. Vjetar u Posavini biće slab do umjeren, a u ostalim predjelima umjeren do jak, na udare na jugozapadu i olujni, južnih smjerova. Jutarnja temperatura vazduha iznosiće od 11 na istoku do 19 na jugu i zapadu, u višim predjelima na istoku od sedam, a dnevna od 31 do 37, u višim predjelima od 26 stepeni Celzijusovih.

Nastavi čitati

Društvo

OBMANA POTROŠAČA: I u FBiH kreće borba protiv manipulacija kroz sniženja cijena hrane

Ministarstvo za socijalnu politiku Austrije je nedavno odlučilo tužiti nekoliko velikih lanaca supermarketa za manipulaciju kroz sniženja cijena hrane.

Naime, iz ovog ministarstva tvrde da Billa, Spar, Hofer i Lidl nisu ispunili obavezu prikaza najniže uporedive cijene u posljednjih 30 dana.

Shodno tome, smatraju da je kupcima u mnogim slučajevima nejasno da li štede kupovinom proizvoda za koji je navedeno da je na sniženju.

– Zabranjeno je kafu prodavati kao da je snižena za 50 posto, sa 14 na sedam evra, a prije dvije sedmice je koštala šest ili sedam evra -ukazala je Petra Leupold iz Udruženja za informiranje potrošača u Austriji (VKI).

Sektor maloprodaje
Austrija tuži nekoliko velikih lanaca marketa sumnjajući da su manipulisali sniženjima

I mnogi građani BiH misle da trgovci godinama manipulišu cijenama, što se odnosi i na manipulaciju kroz sniženja.

Nadležni rade na onemogućavanju tih manipulacija.

Tako je Republika Srpska usvojila Nacrt zakona o potrošačima, a ministar trgovine i turizma Denis Šulić (SNSD) je nedavno obrazložio šta će podrazumijevati ovaj zakon.

– Predviđeno je da trgovac mora prikazati cijenu koja je bila prije mjesec dana, a ne dan prije sniženja. Primjera radi, ako je neki proizvod prvog dana u mjesecu koštao 100 KM, a 27. je koštao 120 KM te je naredni dan snižen na 90 KM, moraće se prikazati početna cijena, a ne samo cijena dan prije sniženja – ukazao je Šulić.

Borba protiv manipulacije cijenama kroz sniženja počinje i u FBiH. Iz Federalnog ministarstva trgovine su naglasili da će se Zakonom o zaštiti potrošača obavezati na isticanje ranije cijene i nove cijene kako bi kupac znao da li je riječ o rastu ili sniženju cijena ili pak o šrinkflaciji (smanjenje količine proizvoda uz zadržavanje postojeće cijene ili se prikazuje kao da je njegova cijena snižena).

Napomenuli su da će spomenuti zakon uskoro biti upućen u parlamentarnu proceduru te da će se njime regulisati i niz drugih pitanja, a sve kako bi potrošači u FBiH bili zaštićeni poput potrošača u Evropskoj uniji.

Osim toga, rade na uvođenju aplikacije za unos trgovačkih marži, za šta su ocijenili da će se na taj način osnažiti kontrola cijena i usklađenost s propisima o poslovnom prostoru.

– Namjera nam je da digitalizacijom, koja je uveliko u toku, u aplikaciji za cijene ponudimo potrošačima cijene osnovnih životnih namirnica, uz alate kojima će se omogućiti poređenje cijena u različitim trgovačkim centrima i poređenje cijena u različitim gradovima – dodaju.

Potvrdili su nam da i u FBiH postoje manipulacije kroz sniženja te su izdvojili neka od njih.

– Ona koja je svima vidljiva jeste oglašavanje popusta npr. do 70 odsto, a stvarna sniženja iznose od 20 do 40 odsto. Ovo je najčešće praksa u prodavnicama tekstilne robe. U ranijim periodima postojala je praksa da su trgovci prije sezonskih sniženja podizali cijene, a onda ih navodno snižavali na iznos prijašnje cijene – naglasili su.

Osvrnuli su se i na trgovačko korištenje izraza pri sniženjima, kao što su “do isteka zaliha” ili “samo danas”, a da pritom akcija sniženja traje mjesecima. Upozorili su i na sniženja za proizvode sa skrivenim troškovima.

Jedan od primjera je i prikazivanje niske akcijske cijene, ali se dodatno naplaćuju skriveni troškovi (npr. dostava, montaža, obavezni pribor), pa potrošač na kraju plati više nego što je očekivao – obrazložili su.

Iz Federalnog ministarstva trgovine su naveli da je zabilježeno i to da se veliki broj popusta reklamira za cijeli asortiman, a ustvari se odnosi na mali broj proizvoda ili na one koji su najmanje traženi.

U konačnici, kako su najavili, novim zakonom će biti uvedeno pravilo da se najveći procenat popusta mora odnositi na najmanje jednu petinu vrijednosti svih proizvoda na rasprodaji, čime se smanjuje prostor za obmanu.

Nastavi čitati

Aktuelno