Astronomi su, pomoću teleskopa “Džejms Veb”, otkrili da, od 3.956 galaksija koje su uočili, čak 1.672 imaju oblik diska poput zemljinog Mliječnog puta

Svemirski teleskop “Džejms Veb” (engl. James Webb Space Telescope – JWST) do sada je otkrio više od 1.000 misterioznih galaksija, sličnih našem Mliječnom putu, skrivenih širom ranog univerzuma.

Oblikovane kao uvijene gramofonske ploče ili spirale, te galaksije su otkrivene 10 milijardi godina u prošlosti univerzuma, tokom perioda nasilnih galaktičkih spajanja.

Ipak, galaksije u obliku diska su 10 puta češće u ranom univerzumu nego što su to astronomi ranije smatrali, otkrilo je novo istraživanje. To, zajedno sa prethodnim otkrićima teleskopa, dodatno povećava misteriju koja osnivanja velikih galaksija i njihovog potencijala za život, navodi se u studiji objavljenoj u časopisu The Astrophysical Journal.

“Preko 30 godina se mislilo da su disk galaksije retke u ranom univerzumu, zbog čestih nasilnih sudara koji se među njima dešavaju”, ističe glavni autor studije Leonardo Fereira, astronom sa Univerziteta Viktorija u Kanadi.

“Činjenica da ih teleskop otkriva u tolikom broju još jednom nam pokazuje koliko je taj uređaj zaista moćan, kao i da su te strukture galaksija formirane u univerzumu mnogo ranije nego što je iko to mogao da pretpostavi”, dodaje on.

Patuljaste galaksije i “svemirsko nasilje”
Mnoge teorije o nastanku galaksija govore o vremenu od jedne do dve milijarde godina u životu univerzuma, vremenu za koje se smatra da su se do tada najraniji klasteri zvijezda već pretvorili u patuljaste galaksije.

Te patuljaste galaksije kasnije su počele da kanibalizuju jedna drugu, izazivajuću nasilna galaktička spajanja koja su, nakon 10 milijardi godina, dovela do stvaranja galaksija kakva je naša.

Mliječni put je galaksija u obliku diska. Sa svojim spiralnim rukama i oblikom zgnječenog sombrera, ona je po obliku jedna od najčešćih tipova galaksija u današnjem univerzumu.

Međutim, astronomi su dugo pretpostavljali da bi, tokom ranih godina univerzuma dok je svemir bio skučenije mjesto, a patuljaste galaksije formirale rojeve, galaksije kao što je naša veoma brzo izgubile svoj oblik.

Da li je život u univerzumu počeo mnogo ranije?
Ipak, koristeći teleskop “Džejms Veb” za posmatranja od devet, pa sve do 13 milijardi godina unazad, astronomi su otkrili da, od ukupno 3.956 galaksija koje su uočili, 1.672 imaju oblik diska poput naše.

“Na osnovu posmatranja teleskopom Habl, mislili smo da su galaksije u obliku diska bile gotovo nepostojeće do perioda ka da je univerzum bio star oko šest milijardi godina”, rekao je koautor studije Kristofer Konselis, profesor ekstragalaktičke astronomije na Univerzitu u Mančesteru, dodajući da rezultati do kojih je JWST došao pomjeraju vrijeme formiranja tih galaksija gotovo na početak samog univerzuma.

“To implicira da većina zvijezda postoji i da se formira unutar tih galaksija, što u potpunosti menja način na koji razumemo kako se formiranje galaksija dogodilo”, dodao je on.

“Na osnovu naših rezultata, astronomi će morati ponovo da promisle način na koji smo do sada razumeli formiranje galaksija i na koji je došlo do evolucije galaksija u periodu od 10 milijardi godina”, zaključio je Konselis.

Život ljudi u galaksiji oblika diska navodi astrnonome na pomisao da i ostale takve galaksije mogu biti pogodne za život ljudi. Ukoliko je to tačno, sasvim je moguće da je život u univerzumu počeo ranije nego što se do sada mislilo.

Da li ste se ikada zapitali zašto se osjećate dobro kad psujete?

Ako bismo vas pitali kako biste definisali psovanje, šta biste odgovorili? Prema riječima doktorke Eme Birn, autorke knjige “Psovanje je dobro po vas”, psovanje je veoma teško definisati. Ona navodi da je riječ o “vrsti jezika” koju koju korisimo u osjećaju zaprepašćenja, nervoze, ushićenosti.

“Mi odlučujemo šta je tačno psovanje konsenzusom, a veliki dio tog konsenzusa ima veze s tim šta je tabu u datoj kulturi. Na nekim mjestima se vrijeđaju na dijelove tijela, negdje na životinjska imena, negdje na bolesti, negdje na određene tjelesne funkcije”, objašnjava doktorka Birn i dodaje:

“Da bi imalo određeni emotivni efekat, morate da se igrate s tabuom u datom društvu. To je ona vrsta jezika koju ne biste koristili u određenim okolnostima, na primjer, na razgovoru za posao ili kad prvi put upoznajete partnerove roditelje”, objašnjava doktorka. Htjeli da priznamo ili ne, činjenica je da psujemo u svakodnevnim situacijama – tokom gužve u saobraćaju, kad prospemo kafu ili kasnimo na važan sastanak.

Izgovaranje ružnih riječi doživljavamo kao potrebu da se “istresemo”, zbog čega momentalno imamo određen nivo zadovoljstva. Zašto je to tako?

“U stresnoj situaciji ili kad se desi nešto neočekivano, čini da se da je naša refleksna reakcija da psujemo. I na neki način osjećamo se dobro!”, kaže Gadi, redovni slušalac VVC-jevog Svjetskog servisa, sa kojim su drugi slušaoci saglasni. Ovako su glasili njihovi odgovori na ovo pitanje:

“Kad psujem, to može da bude iz radosti, krajnjeg iznenađenja ili dubokog žaljenja, bola ili bijesa”, “Čini se da je to najekspresivniji način da iskažete neku emociju”, “Naiđe mi automatski, bez razmišljanja i odmah se osjetim bolje”, “Ne psujem mnogo. Mislim da ako to koristite često, gubi snagu”, “Želite to da sačuvate za prilike kad je stvarno korisno”…

Doktorka Birn kaže da je jedna od najzanimljivijih stvari na koje je naišla tokom istraživanja, bila činjenica da čak i ljudi koji su doživeli hemisferoktomiju (kad uklonite jednu stranu čovjekovog mozga zbog neke nepopravljive štete) mogu da izgube sposobnost govora, ali ne potpuno.

“Kad uklonite nečiju lijevu hemisferu ili imate nekoga čija je lijeva hemisfera teško oštećena moždanim udarom i osoba je izgubila većinu sposobnosti govora, uglavnom ćete ustanoviti da je ona i dalje sposobna da psuje. Izgleda da gradimo neke veoma snažne emocionalne veze s određenom vrstom jezika.

Možete da uklonite dio nečijeg mozga i potpuno negirate nečiju sposobnost da se služi jezikom na način koji je tendenciozan i planiran, kao što ja to činim sada. Ali oni i dalje mogu spontano da opsuju. Psovanje je toliko snažno vezano za emocije, da su pokreti mišića neophodni da bi se izgovorile psovke pohranjene na više mjesta. Tako da imamo ‘bekap’ kad treba da ih koristimo”, kaže doktorka Birn.

Vrijedi li psovati u teškim situacijama?
Kada nas nešto boli, obično psujemo. Doktor Ričard Stivens, viši predavač psihologije na Univerzitetu u Kilu i osoba zadužena za njihovu “Laboratoriju psovki” u kojoj sprovodi eksperimente, zapitao se da li ima svrhe psovati u takvim situacijama. Tada je otkrio da, kada ljudi koriste ružne riječi, uspijevaju da izdrže bol. Primjera radi, mogu duže da drže ruku u ledu. Eksepriment u kom su psovke zamijenili drugim riječima, pokazao je da samo psovke imaju emotivni efekat.

“Obično vidimo da dolazi do ubrzanog rada srca tokom psovanja, u poređenju sa neutralnom riječi. To ukazuje na neku vrstu emocionalne reakcije na psovanje, a mi znamo da je psovanje neke vrsta emocionalnog jezika. I tako je naša radna hipoteza da je, kad ljudi opsuju zbog bola, oni praktično podižu nivo stresa i pokreću fenomen po imenu analgezija izazvana stresom (kad ste neosetljivi na bol), što je deo šire reakcije po imenu ‘bori se ili bježi'”, dodaje doktor Stivens.

Neke žene jednostavno ne mogu da izađu iz kuće bez šminke. Nekima to posao ne dozvoljava, ukoliko se bave javnim poslom ili nekim ozbiljnijim, dok se druge osjećaju nelagodno bez malo pudera, rumenila i maskare. Ključ stoji u samopouzdanju koji se vremenom gradi, ali šta se zapravo dešava sa zdravljem kada se ne šminkate duže vrijeme?

Kako istraživanje kompanije “Kenabo” ističe, žene koje su prestale da se šminkaju na duži vremenski period primijetile su da im se lice promijenilo, ali i da su se osjećale drugačije. Istraživanje je pokazalo da sa prestankom šminkanja žene više nisu imale utisak da u ogledalu vide stranca. Naime, sa redovnim šminkanjem žene vide jednu osobu u ogledalu, a kad skinu šminku drugu.

Šta se dešava ako se dugo ne šminkate
IZVOR: SHUTTERSTOCK
Neki proizvodi za šminkanje isušuju kožu i oštećuju je na duže staze. Za lice bez šminke je potreban samo zaštitni faktor protiv UV zračenja. Studija je ustanovila da sa prestankom šminkanja sredovječne žene su izgledale mlađe. Istraživanje takođe ističe da mlađe djevojke sa jačom šminkom izgledaju starije. S obzirom na to da se šminka dovodi u vezu sa odrastanjem, žene koje nose šminku osjećaju se starije.

Sa psihološke tačke gledišta, kad se šminkate, kako ističe psihoterapeut Dženifer Peper, “vi svojoj podsvijesti šaljete poruku da imate mane koje morate da pokrijete ili ispravite.” Kad se našminkate, zadovoljniji ste “iznutra” jer ono kako sebe vidimo značajno utiče na to kako ćemo se osjećati.

Međutim, važno je da sebi postavite pitanje – da li se šminkate zato što uživate u tome, ili zbog toga što se brinete šta će drugi ljudi misliti o vama? Ako je ovo prvo samo naprijed. Ali, ako se šminkate zato što imate utisak da niste dovoljno dobri ili lijepi bez šminke, vrijeme je da poradite na svojoj unutrašnjosti i samopouzdanju.

(MONDO)