Proces pretvaranja nuklearnog oružja u nuklerano gorivo odvija se na istom mjestu gdje je, ’40.-ih godina prošlog vijeka, Robert Openhajmer obogaćivao uranijum za “Projekat Menhetn”, odnosno prvu američku nuklearnu bombu

Tehnološko doba u kome živimo stalno stvara sve veću potrebu za energijom i njenom proizvodnjom. Zato se širom svijeta stalno radi na novim (čistim) izvorima i načinima proizvodnje i skladištenja električne energije (baterije).

Jedan takav projekat, koga je nedavno pokrenulo američko Ministarstvo energetike, za cilj ima da preradom starog, rashodovanog nuklearnog oružja dođe do goriva za reaktore malih modularnih nuklearnih elektrana.

To podrazumijeva pretvaranje starog obogaćenog uranijuma iz nukleranih raketa u nisko obogaćeni uranijum visoke koncentracije – skraćeno HALEU (od High-assay Low-enriched Uranium), iz koga će se u elektranama proizvoditi struja.

Sve zbog Rusije
Do prerade starih nukleranih bojevih glava u mirnodopske svrhe došlo se zbog rata u Ukrajini. Naime, glavni dobavljač nuklearnog goriva za projekat HALEU bila je Rusija, pošto se ono u SAD odavno ne proizvodi, piše CNN.

Zbog strogih sankcija koje su uvedene Rusiji, kao i prekida trgovine, u SAD je došlo do manjka goriva za male reaktore.

A onda se neko sjetio da rashodovanom nuklearnom oružju nađe novu namjenu, rastavi ga i pretopi uranijum u gorivo neophodno nuklearnim centralama.

Konvencionalni nuklearni reaktori velikih elektrana koriste nisko obogaćeni (do 5%) uranijum, dok gorivo za HALEU elektrane ima udio izotopa uranijuma-235 između 5 i 20 odsto. Visoko obogaćeni uranijum nuklearnih bojevih glava sadrži preko 20 odsto uranijuma.

Gorivo iz Openhajmerovog pogona
Plan Uprave za nuklearnu energiju američkog Ministarstva energetike je da se deio rashodovanog nuklearnog oružja razmontira, nakon čega sledi odvajanje uranijuma na visokim temperaturama.

Visoko obogaćeni uranijum se potom miješa sa osiromašenim uranijumom, kako bi se dobila optimalna smješa. Od nje nastaje gorivo koje koriste nuklearne centrale nove generacije.

Proces pretvaranja bombi u gorivo odvija se u dobro čuvanom pogonu, u Ouk Ridžu u državi Tenesi. Zanimljivo je i to da je na istom mjestu, četrdesetih godina prošlog vijeka, rađeno obogaćivanje uranijuma za čuveni “Projekat Menhetn” Roberta Openhajmera, odnosno pravljenje prve američke nuklearne bombe.

Uranijum se topi na temperaturi od oko 1.370 stepeni Celzijusa, nakon čega se formira u HALEU “brikete”, komade slične grumenju uglja koji se pakuju u limenke (slika ispod).

Strogo čuvana tajna
Projekat pretvaranja nukleranih bombi i raketa u gorivo za male elektrane je tek na početku, a problem bi mogli da predstavljaju proizvodni kapaciteti i dostupnost sirovina.

Ministarstvo energetike trenutno je u stanju da proizvede manje od jedne tone goriva godišnje, a SAD zvanično raspolažu sa samo šest tona sirovine koja bi do 2027. godine mogla da se pretvori u HALEU gorivo.

A da bi male elektrane mogle da proizvode struju punom snagom, do kraja ove decenije će biti potrebno oko 40 tona takvog goriva.

Nezvanično, SAD raspolažu sa mnogo više obogaćenog uranijuma nego što su potrebe malih elektrana, ali su podaci o tome strogo čuvana tajna, ističe CNN.