Ovo su, između ostalog, rekli gosti emisije “Izazovi” BN televizije ekonomista Milenko Stanić, bivši predsjednik PDP Branislav  Borenović i načelnik opštine Ljubinje Stevo Drapić (SDS).

– Naša zemlja je zemlja deficita i dugova, a da bi se deficiti i dugovi pokrili, država mora nekoga da uzme. -Tako funkcioniše ekonomija. Tu nastaju problemi i nesreće jer vlast kreditna sredstva pogrešno ulaže, rekao je Stanić.

“Nisu obezbjedili dodatni prihod koji bi dao mogućnost i Vladi i privredi i staanovništvu da od većih prihoda vraćaju i glavnice uzetih dugova i kamatu, odnosno cijenu tog kredita. Postoje određeni izvori koji to obezbjeđuju, a jedan od njih je i rasprodaja imovine od strane onih koji se zaklinju da je čuvaju, rasprodaju upravo tu imovinu da bi pokrili uzete kredite”, rekao je Stanić.

U FBiH zakonom je ograničeno zaduživanje na godišnjem nivou na 18 odsto ostvarenih prihoda, te je tamošnjim rukovodiocima uskraćena mogućnost prekomjernog zaduživanja, dok vladajuća struktura u Republici Srpskoj uzima koliko želi, ne obrazlažući pri tom od koga su uzeta sredstva, za šta će biti utrošena i kako ćemo ih vraćati, upozorava Borenović.

“Zamislite kakav je to bezobrazluk, da neko u naše ime donosi odluku na Vladi Srpske, a znamo da se to donosi na komitetu SNSD-a, do milijarde i 600 miliona, a mi imamo izvorne prihode od 3 milijarde i 400 miliona, što je odsustvo blo kakve strategije. 6 milijardi i 700 miliona je ukupan dug Republike Srpske. Identičan je dug i FBiH, ali Federacija ima duplo više stanovništva”, rekao je Boranović.

Od svih kreditnih zaduženja, novac najviše troši Vlada, dok se lokalnim zajednicama ne ostavlja skoro ništa. Vlada takođe ignoriše zahtjeve lokalnih zajednica za kapitalna ulaganja u privredne subjekte, koji bi potpomogli ostanak stanovništva na prostorima sa kojih, zbog besperspektivnosti odlazi glavom bez obzira, rekao je Stevo Drapić, načelnik opštine Ljubinje.

“Mi se prosto ne pitamo ni za kakva kreditna zaduženja, ni za šta ona idu iako ih plaćamo. Ona bi imala smisla da se investiraju, pa da se o toga pravi nova vrijednost.Od svih ovih silnih zaduženja, vlast je napravila kod nas samo hidroelektranu “Dabar”, kapitalni objekat koji ima smisla jer će vraćati vrijednost. Mi smo prodali svoj “M-tel”, a FBiH ima svoj “Telekom”, koji je uvjek ozbiljna vrijednost i može vratiti pola tih njihovih dugovanja”, rekao je Drapić.

Stanić, Borenović i Drapić kažu da je jako sramno to što Vlada Srpske, pod izgovorom da ne može da naplati određana dugovanja i potraživanja, ista ustupa privatnim firmama.

“Kako je moguće da organizacije koje nemaju finansijski i kadrovski potencijal, preuzimaju te poslove, a da to ne može da uradi Vlada, koja ima oko 40.000 zaposlenih kadrova za različite situacije i ima političku i ekonomsku moć? Ja mislim da iza toga stoje određeni poslovi koji se iz javnog prenose u privatni sektor i to se samo može povezati sa neodgovornošću i korupcjom “, smatra Stanić.

“Ova Vlada je potpuno kncept promašila. Nije favorizovala privredu i investicije, nego je zarad izbornih rezultata favorizovala javni sektor i političko zapošljavanje i mi sada u svim tim javnim preduzećima nemamo kvalitetnih kadrova”, rekao je Drapić.

Gosti su se dotakli i arbitraže u čuvenom slučaju “Vijadukt”, zbog čijeg će neprofasionalnog vođenja i nesposobnosti vlasti, dug morati da plate građani.

“Uvjek se prije tog “suđenja” predviđa do 6 mjeseci za mirno rješavanje spora između dvije strane. Imamo informaciju, što je potvrdio i bivši pravobranilac Mandić, da je u početku prijedlog “Vijadukta” bio da se to riješi isplatom da li jedan ili dva miliona maraka. Neko iz vlasti Republike Srpske nije htio da čuje za to ili je namjerno odugovlačio čitav proces, pa smo došli u situaciju da je igubljeno 112 puta više novca”, kaže Borenović.

U Republici Srpskoj neće doći do suštinske promjene, ako se ne promjeni aktuelna vlast, jer je po ustavu najveća odgovornost za trenutno stanje na Vladi i njenim institucijama, te je jako važno da građani znaju da uz njihovu podršku, opšte stanje može da se popravi uz odgovorniji i pošteniji rad novih ljudi, prema Republici Srpskoj, rekli su gosti emisije “Izazovi”.

Sjednica Doma naroda Parlamentarne skupštine BiH, na kojoj su pali predloženi zakoni, pokazala je još jednom da u ovom trenutku većina na nivou BiH ne postoji i da, ako je suditi po glasanju, SNSD ne mari za odluke Narodne skupštine Republike Srpske.

“Nemoguće je objasniti, to je najveći problem u ovom trenutku. Nema definisane većine na nivou BiH koja će preuzeti odgovornost za donošenje i evropskih zakona i odluka i svega onoga što treba donositi na nivou BiH. S jedne strane imate SNSD iz Republike Srpske, s druge strane opoziciju iz Republike Srpske, imate trojku iz FBiH koja jasno kaže da neće sa SNSD-om, imate SDA kojoj odgovara ovakva pozicija, niti su dio većine, niti nose neku odgovornost, imate HDZ koji je u partnerstvu sa SNSD-om i vrlo teško će biti razlučiti ko je tu s kim”, rekao je Ilija Cvitanović, delegat u Klubu Hrvata u Domu naroda Parlamentarne skupštine BiH.

Inače, na sjednici Doma naroda nisu prošle izmjene Zakona o finansiranju institucija BiH koje su ranije usvojene u Predstavničkom domu Parlamentarne skupštine BiH, a podršku nije dobio ni zakon o VSTS-u koji je predložio Savjet ministara BiH. Za oba ova zakona glasala su tri delegata HDZ-a, jedan HDZ 1990 i tri delegata SNSD-a, dok je ostalih osam delegata bilo protiv. Ako je suditi po glasanju u Domu naroda, novu većinu čine SDA, NiP, DF, SBiH, PDP, SDS i ZnG, međutim u gotovo svim nastupima SDA se deklariše kao opozicija i navodi da im u ovom trenutku ne pada na pamet da ulaze u bilo kakvu vlast. Zanimljivo je da od svih ovih partija koje imaju “kontrolni paket” u Domu naroda, jedino NiP ima svog ministra u Savjetu ministara BiH, dok SNSD i HDZ, čiji glasovi su nedovoljni za bilo kakvo donošenje odluka, u Savjetu ministara BiH imaju čak četiri ministra.

Što se tiče zakona o VSTS-u, njegovo usvajanje je jedan od uslova za evropski put BiH, a nakon što on nije prošao Dom naroda, političari su jedni druge počeli da optužuju da su protiv EU. Posebno su opozicione partije iz Republike Srpske optužile SNSD da ima dvostruke standarde i da su pogazili odluke Narodne skupštine Republike Srpske jer su u Domu naroda glasali za zakon o VSTS-u, iako je NS RS donijela Prijedlog zakona o VSTS-u Republike Srpske i, između ostalih i VSTS-u BiH zabranili djelovanje na teritoriji Republike Srpske.

“Još kada je SNSD zbog ličnih interesa i političkih igara Milorada Dodika donosio Zakon o VSTS Republike Srpske upozoravali smo da će to biti samo mrtvo slovo na papiru i da SNSD nema stvarnu namjeru da radi nešto po tom pitanju. Kada ste suspendovali rad VSTS-a sa nivoa BiH, takođe. Oba puta ste nas nazivali izdajnicima, jer nismo slijepo pratili i nijemo gledali vaše igranje politike. Istinu ste ogoljeli svojim potezima”, rekao je Želimir Nešković, delegat SDS-a u Domu naroda Parlamentarne skupštine BiH.

Na prozivke da su glasajući za zakon o VSTS-u BiH pogazili odluke NS RS reagovao je samo Radovan Kovačević, delegat SNSD-a u Domu naroda, koji je tokom sjednice rekao: “Raskrinkali ste nas, dokazali ste da smo konstruktivni i racionalni, da smo za evropski put BiH, što mi svi tvrdimo da jesmo”.

I Draško Stanivuković, predsjednik PDP-a, obrušio se na SNSD zbog glasanja o ovom zakonu, navodeći da se radi o nakaradnoj politici i da je sva priča o vraćanju nadležnosti lažna.

“Prenijeli bi nadležnost na Bangladeš samo da sebi produže vrijeme na vlasti. Sutra bi potpisali da Republika Srpska postane 51. država SAD ako vide da tako mogu da osvoje još jedan mandat”, rekao je Stanivuković, navodeći i to da su delegati SNSD-a počinili krivično djelo, istovremeno se pitajući da li to što je usvojeno u NS RS važi samo za građane, ali ne i za ljude iz vlasti.

Ipak, i pored toga što opozicione partije zamjeraju SNSD-u zbog glasanja o zakonu o VSTS BiH, činjenica je da je Zakon o VSTS-u Republike Srpske, ali i svi ostali zakoni koji se odnose na rad institucija na nivou BiH, stavljeni van snage odlukom Ustavnog suda BiH.

Već godinama svaka kritika vlasti, drugačiji politički stav ili javno iskazano mišljenje koje je u suprotnosti sa stavovima i narativom koji protežira aktuelna vlast u Srpskoj, automatski se proglašava izdajom

Iako su SNSD i stranke vladajuće koalicije u Republici Srpskoj , uz kraće prekide, skoro 20 godina u vlasti na nivou BiH, da su u tom periodu zajednički formirali Savjet ministara što sa SDA Bakira Izetbegovića, što sa strankama bošnjačke ljevice koju predvodi SDP – bilo kakav pokušaj opozicije da umjesto SNSD preuzme vlast na nivou BiH odmah se proglašava „izdajom“.

Isto tako, kada najviši funkcioneri SNSD imaju javne ili tajne sastanke s predstavnicima međunarodne zajednice, kada su se u nedavnoj prošlosti nasmijani slikali pored šefova OHR, ambasadora SAD, Velike Britanije i drugih, danas „mrskih“ zapadnih zemalja, to je tada predstavljano kao vrhunski čin patriotizma i „državničke mudrosti“. Kada danas to isto rade predstavnici opozicije, to se automatski prikazuje kao ultimativni dokaz „izdaje“ i „podaništva“.

Kada SNSD pravi vlast i dijeli ministarske i direktorske fotelje u Sarajevu zajedno s Bošnjacima i Hrvatima, to nije koalicija, već „partnerstvo“. Kada to isto pokušava da napravi opozicija, to je „veleizdaja“ u režiji „poturica“ i „stranih plaćenika“.

Može li i treba li uopšte opozicija u Republici Srpskoj da pokušava skinuti etiketu navodnih izdajnika, koju im „prišiva“ vlast uz svesrdnu pomoć ogromne većine medija koji se nalaze pod njihovom kontrolom, pitali smo za mišljenje analitičare i dobre poznavaoce ovdašnjih političkih prilika.

Politički analitičar Tanja Topić smatra da se opozicija u Srpskoj skoro dvije decenije nalazi u defanzivnom položaju, uporno i bespotrebno se braneći od etikete da su izdajnici i strani plaćenici.

Za to vrijeme, oni koji su im lijepili etikete uspješno sarađuju i vladaju sa strancima i predstavnicima etničkih skupina, koje su, kad sarađuju sa opozicijom, neprijatelji Republike Srpske – ističe Topićeva za Srpskainfo.

Aktuelna vladajuća stranka u Republici Srpskoj je, prema njenim riječima, oblikovala spin prema kojem su se postavili kao ekskluzivni zaštitnik srpskih nacionalnih interesa, stavljajući tapiju na patriotizam.

Opozicija je godinama trošila energiju da se odbrani od toga, umjesto da je, po mom mišljenju, stvarala drugačiji narativ i bolje društvo. Takva stigmatizacija jeste opasna u ovakvim društvima, ali je opasnije pristati na uvođenje kantara za izdaju i patriotizam. Takve nebulozne narative trebalo je odavno dekonstruisati – zaključuje Topićeva.

Narativ o domaćim izdajnicima i stranim plaćenicima, prema mišljenju komunikologa Mladena Bubonjića, nije nastao sada, već postoji već dugo. Čak i prije ratova iz devedesetih godina prošlog vijeka, ali tada je, prema njegovim riječima, inteziviran.

– U suštini, nije toliko važno ko je na kojoj funkciji, ko je na mjestu vlasti, a ko je u opoziciji. Bitno je da se svi neistomišljenici i svi koji postupaju drugačije u odnosu na dominantan narativ etiketiraju kao izdajnici. I sama opozicija, ako se sjetimo nekih ranijih vremena, bila je sklona da vlast proglašava izdajnicima, tako da su sami pribjegavali tom narativu, iako je to bilo neuspješno – kaže Bubonjić za Srpskainfo.

Oni koji imaju moć, dodaje on, mnogo lakše pronose taj narativ i svi koji im se suprotstavljaju predstavljaju „izdajnike“.

– To je već decenijama prisutno i ne vidim način da opozicija može čak ni da limitira taj narativ, a kamoli da ga iskorijeni. Nastaviće se taj trend i to je samo jedan od segmenata koji će uticati na sljedeći izborni poraz opozicije, uz pretpostavku da ne dođe do tektonskih poremećaja u smislu neke baš velike intervencije međunarodne zajednice, nametanja nekih novih sankcija, zakona, potezanja bonskih ovlaštenja ili nečeg sličnog – smatra Bubonjić.

Ističe da u sadašnjoj situaciji vlast kontroliše narativ o tome ko su patriote, a ko izdajnici, te da ima „monopol na spasavanje naroda“.

– Poznato je već duži period da vlast ima sve poluge moći, kad je u pitanju ne samo prikupljanje glasova, već i da ucjenama usmjeravaju izbornu volju stanovništva. Zbog toga ne vidim način da se u postojećoj konstelaciji nešto značajnije može promijeniti uz, ponavljam, pretpostavku da ne dođe do miješanja stranog faktora, što bi dovelo do nesagledivih posljedica – ocjenjuje Bubonjić.