Jedna od najrazvijenijih regija u Bosni i Hercegovini – nazvana i dolinom milionera – je Zapadna Hercegovina.

Kada prođete ovom regijom nećete vidjeti velike zgrade, široke avenije, pa čak ni visoke fabričke dimnjake karakteristične za neke druge dijelove BiH. Zapravo, ovaj dio BiH čine četiri relativno mala mjesta – Široki Brijeg, Grude, Posušje i Ljubuški.

Ali, tek kada pogledate broj uspješnih kompanija koje ovdje posluju i njihove rezultate, onda shvatite da se radi o regiji koja ima poseban poduzetnički duh i specijalnu “žicu” za pravljenje novca.

BiznisInfo.ba je napravio pregled najuspješnijih kompanija u ovoj regiji, sa njihovim ukupnim prihodima i zaradom u 2024. godini, uključujući oblast poslovanja i vlasničku strukturu.

U ovom pregledu uzeli smo u obzir samo one kompanije koje imaju godišnje prihode više od sto miliona KM, te smo ih razvrstali po gradovima.

Grude

Najveća firma u Grudama je Violeta u vlasništvu Petra Ćorluke. Kompanija je lani imala prihode od 442 miliona maraka i dobit od 57,5 miliona.

Kompanija je lani otvorila veliku fabriku kartonske ambalaže. U toku je realizacija još jedne velike investicije – shopping centra i hotela u Grudama. Ove godine grade još jednu novu fabriku u Grudama za svoju osnovnu djelatnost.

Sve ovo se dešava nakon što su pokrenuli proizvodnju i fabrici Lasta Čapljina. Uz sve to, Ćorluka je vlasnik nekoliko hotela na hrvatskoj obali i u BiH.

Često se zaboravlja da u Grudama posluje još jedna velika firma a to je Grafotisak. Ova kompanija u 2024. je imala prihode od 146,6 miliona maraka i dobit od 16,1 milion maraka. Vlasnici firme su Marko i Nikola Vranješ.

Posušje

Najveća firma u Posušju je Lager u vlasništvu Milenka Bašića. Firma je prošle godine imala prihode od 282,3 miliona maraka i dobit od čak 83 miliona KM.

Grupacija Lager niz godina je regionalni lider u prodaji i servisiranju građevinskih mašina i rudarske opreme te generalni zastupnik najvećih svjetskih proizvođača građevinskih mašina. Posljednjih godina mnogo ulažu u energetske projekte u BiH i regionu.

Druga najveća firma u Posušju je Miviko, koja se bavi proizvodnjom električnih kablova. Lani su imali prihode od 206,9 miliona KM i dobit od 16,8 miliona. Osnovana je 2008. godine u Posušju, a njen vlasnik je Damir Vican. Ovih dana su najavili otvaranje novog proizvodnog pogona čime će dodatno učvrstiti svoju poziciju regionalnog lidera.

Još jedna velika komapanija je Planet, koja je prošle godine ostvarila prihode od 152,3 miliona i zaradu od 14,2 miliona. Firma se bavi distribucijom robe široke potrošnje a vlasnik je Krasnodar Petrović.

Posušje se može pohvaliti još jednom više nego uspješnom kompanijom dobro poznatom u cijeloj BiH, a riječ je o Vokelu. Kompanija je lani imala ukupne prihode od 113,3 miliona i dobit od 12,2 miliona maraka. Vlasnik je Radica Lončar. Osnovna djelatnost je uvoz, izvoz i prodaja materijala za vodovodne instalacije, transportnih i distribucijskih vodovoda, keramike, sanitarija, parketa, laminata te uređaja i opreme za centralno grijanje i klimatizaciju. Imaju mrežu svojih centara širom BiH.

Inače, preko prihode veće od sto miliona KM u Posušju ima i firma Meggle koja je u stranom vlasništvu.

Široki Brijeg

Najveća firma u Širokom Brijegu su TT Kabeli koji su lani imali prihode od 357,4 miliona KM i dobit od 17,5 miliona, u vlasništvu porodice Kožul.

Kompanija je vodeći proizvođač niskonaponskih kablova u jugoistočnoj Evropi. Nakon proizvodnje prvih par metara kabela u ljeto 2008. godine, sada opskrbljuju sve glavne veletrgovce i stručnjake za kablove u Evropi, Africi, Bliskom istoku a prodrli su na tržište Sjeverne Amerike. Osnivač firme Josip Kožul preminuo je prije dvije godina a posao je naslijedila porodica.

Slijedi kompanija Feal s prihodima od 215,7 miliona ali sa još većom zaradom koja iznosi čak 28,5 miliona. Većinski vlasnik kompanije je Mario Čolak. Feal je vodeći proizvođač aluminijskih profila za građevinarstvo i industriju, firma na tržištu postoji već 20 godina. Prije nekoliko dana su otvorili novu fabriku u Karlovcu u Hrvatskoj. Investitor su i u sektoru proizvodnje električne energije.

Među najvećim kompanija je i firma MCI s prihodima od 184,8 miliona i dobiti od 11 miliona maraka u 2024. godini. Vlasnik kompanije je Miljenko Crnjac. Primarna djelatnost je trgovina i zastupanje domaćih i inozemnih robnih marki, s posebnim naglaskom na distribucijsku ulogu na tržištu Bosne i Hercegovine.

Tu su i firme Lukas TP Nakić koja je imala prihode od 166,8 miliona KM i dobit od 17,7 miliona, te Nameks s prihodima od 148 miliona i zaradom od 11,4 miliona u prošloj godini. Ove dvije kompanije su u vlasništvu porodice Nakić.

Nameks je vodeći maloprodajni lanac supermarketa koji djeluje na području Hercegovine. Lukas TP Nakić jedan je od najvećih uvoznika i distributera u BiH za široki raspon namirnica i proizvoda za domaćinstvo od renomiranih evropskih i regionalnih proizvođača.

Ne smije se zaboraviti kompanija Mepas s prihodima od 165,7 miliona i dobiti od 20,4 miliona maraka, u vlasništvu porodice Grbešić. Uspješna poduzetnička porodica iz Bosne i Hercegovine u svom vlasništvu ima niz kompanija u Hrvatskoj koje se ubrajaju u lidere tamošnje industrije. Vlasnici su firmi Saponija, Brodomerkur i Koestlin u Hrvatskoj. Ove firme pod njihovom upravom posluju sve bolje. Takođe, preuzeli su poznati Hotel Park u Makarskoj. Vlasnici su i luksuznog hotela u Mostaru uz najveći hercegovački šoping centar Mepas Mall.

Na kraju, kompanija koja je u prošloj godini prvi put prešla prag od sto miliona KM godišnjih prihoda, je Bernina Široki Brijeg. Vlasnik je Ivan Hrkać. Lani su imali prihoda od 114,7 miliona maraka i dobit od 5,8 miliona. Bave se trgovinom na veliko voćem i povrćem, između ostalog i uvozom banana.

Ljubuški

Kada je riječ o Ljubuškom, u tom gradu takođe ima dosta bogatih i uspješnih preduzetnika. Nijedna kompanija ne prelazi od sto miliona KM prihoda, ali su dvije na samom pragu i vjerovatno će ga uskoro preći, pa ćemo ih ovdje spomenuti i svakako dalje pratiti.

Jedna je firma Džajić-Commerce d.o.o. čija je osnovna djelatnost uvoz, distribucija i prodaja robe široke potrošnje svjetski poznatih brandova. Firma je lani imala 99,6 miliona KM prihoda i 8,5 miliona KM dobiti. Vlasnici firme su Goran i Mladen Džajić.

Druga je firma Jur Prom koja je lani imala prihode od 99 miliona KM i dobit od 9,5 miliona. Ova kompanija se bavi trgovinom autodijelovima a vlasnica je Plamenka Jurčić.

Šipovo je doživjelo turistički bum jer ima veliki broj stranih gostiju iz bivše Jugoslavije, Evrope i svijeta, rekao je načelnik Milan Kovač.

Trend razvoja turizma u posljednje tri godine u ovoj maloj opštini na zapadu Srpske je značajan.

“Sve porodice koje rade seoski smještaj su zadovoljne, Janjske otoke su spremne, kao i sva udruženja i turističke destinacije. Već od 1. maja nema slobodnog kreveta na području opštine, sve je bukirano”, naveo je Kovač.

U skladu sa razvojnom politikom opštine i turističkom sezonom koja se priprema za tekuću godinu, Kovač je rekao da su sa nivoa lokalne zajednice preko Turističke organizacije stvorili osnovne preduslove kako bi ova turistička sezona protekla uspješno i kako bi oni koji dolaze u Šipovo bili zadovoljni turističkom ponudom.

“Dosadašnja iskustva govore da svi koji dođu jednom u ovu lokalnu zajednicu, dolaze i dalje svake godine zaredom”, hvali se Kovač.

SVI ZADOVOLJNI
Kovač je naglasio da je jako bitno da privredna grana turizam uspijeva u Šipovu, te da svi imaju koristi, naročito Republika Srpska, a lokalna zajednica najviše.

On smatra da su svi zadovoljni, kao i da svi imaju razloga da priču o turizmu podrže.

“Mi imamo dobar paket turističke ponude, radimo to preko Turističke organizacije, i taj paket je do sada bio jako uspješan. Osim prirodnih ljepota, imamo i dio koji se zove vjerski turizam, a u naredim godinama intenzivno ćemo raditi još na razvoju seoskog turizma”, istakao je Kovač.

Prema njegovim riječima, Šipovo prati i trend “kupanja u prirodi” koji je prisutan u cijelom svijetu, a potekao je iz Japana, jer ima prirodnu oazu, netaknutu prirodu, a tu je i prašuma Janj.

SEOSKI SMJEŠTAJ, HOTEL I DVA MOTELA
U Turističkoj organizaciji Šipovo su rekli da, osim seoskog smještaja, ova lokalna zajednica smještajne kapacitete turistima nudi u jednom hotelu i dva motela koji se nalaze na području opštine.

Kada je riječ o prirodnim ljepotama ovog kraja, akcenat je stavljen na Janjske otoke, zatim Vegansku pećinu, izvore Plive, izvor Janja, Manastir Glogovac, kao i na prašumu Janj.

Na području opštine razvijen je sportski lov i ribolov, za kojim vlada, kako su naveli, velika zainteresovanost.

Na području ove lokalne zajednice u toku godine održava se i veliki broj manifestacija, kao što su “Dani Šipova”, “Janjski sabor”, “Janjski višeboj”, a u zimskom peridu u vrijeme novogodišnjih i božićnih praznika organizuju manifestaciju pod nazivom “Zima na Trgu u Šipovu”.

U Turističkoj organizacije naglašavaju da dobru saradnju imaju i sa susjednim opštinama Jezero, Mrkonjić Grad, Ribnik, Jajce, kao i sa drugim opštinama i gradovima u zemlji i šire.

POTREBNO ADAPTIRATI SREDNJOVJEKOVNU TVRĐAVU SOKOGRAD
Kada su u pitanju planovi, u Turističkoj organizaciji navode da bi trebalo adaptirati srednjovjekovnu tvrđavu Sokograd u selu Sokolac kod Šipova, kao i pristupnu i šetačku stazu oko tvrđave.

Smatraju da bi trebalo obnoviti i planinarske i šetačke staze, kao i dio staze u dužini od 300 metara u Veganskoj pećini.

Turistički radnici navode da bi trebalo poboljšati i turističku signalizaciju grada, kao i kompletnu promociju turističkih kapaciteta, te zaštititi Janjske otoke, i uraditi stazu do izvora rijeke Janj.

U Turističkoj organizaciji navode da posjećuju i organizovane manifestacije u zemlji i šire u saradnji sa Turističkom organizacijom Republike Srpske. Na manifestacijama predstavljaju narodne rukotvorine, kao i gastro ponudu ovog kraja, pripremanu prema tradicionalnoj recepturi i od domaćih proizvoda.

(Srna)

Ukupni krediti domaćim sektorima na kraju marta ove godine iznosili su 26,46 milijardi KM i u odnosu na isti period prošle godine povećani su za 10 odsto ili nominalno 2,41 milijardu KM, piše u podacima Centralne banke Bosne i Hercegovine.

Kako se navodi u ovim podacima, u odnosu na prethodni mjesec zabilježeno je povećanje kredita za 396,6 miliona KM ili 1,5 odsto.

“Kreditni rast je registrovan kod sektora stanovništva za 176,3 miliona KM (1,4%), kod privatnih preduzeća za 193,6 miliona KM (1,8%) i kod vladinih institucija za 39,6 miliona KM (3,0%)”, istakli su iz Centralne banke BiH.

Dodali su da su krediti na mjesečnom nivou smanjeni kod nefinansijskih javnih preduzeća za 12,2 miliona KM (1,9%) i kod ostalih domaćih sektora za 0,8 miliona KM (0,3%).

“Godišnja stopa rasta ukupnih kredita u martu 2025. godine iznosila je 10%, nominalno 2,41 milijardu KM. Godišnji rast kredita registrovan je kod sektora stanovništva za 1,17 milijardi KM (9,8%), kod privatnih preduzeća za 887,1 milion KM (8,8%), kod vladinih institucija za 263 miliona KM (23,6%), kod nefinansijskih javnih preduzeća za 35,9 miliona KM (6,0%) i kod ostalih domaćih sektora za 54,9 miliona KM (21,6%)”, naveli su iz Centralne banke BiH.

Ekonomista Saša Stevanović rekao je za “Nezavisne novine” da je kreditna aktivnost pokazatelj aktivne ekonomije.

“Privatna preduzeća i stanovništvo imaju intenzivniju kreditnu aktivnost nego što je to prosjek prethodnih deset godina. Dva do tri puta je intenzivniji rast. Ovo ne treba da zabrinjava. Osnovni razlog kojim ovo možemo objasniti je intenzivniji rast plata i penzija. To je jedan dobar pokazatelj jer kada imate rast kreditiranja, onda je posljedica rast novčane mase u ekonomiji, rast likvidnosti, aktivnosti i profitabilnosti učesnika u privrednom životu”, kazao je Stevanović.

Dodao je da država može biti zadovoljna većim porezom, banke većim profitom, a stanovništvo većom količinom novca na raspolaganju, koji, ako je pametno upotrijebljen, podiže sadašnji, ali i budući životni standard.

“Ipak, treba da razumijemo da privatni dugovi koji su zbir kredita stanovništvu i privredi imaju nisko učešće u ekonomiji u odnosu na razvijene zemlje, tako da ako je pravilno usmjerena ekonomska politika, benefite mogu uživati svi”, istakao je Stevanović.

Slaviša Raković, ekonomski analitičar, istakao je da se prema ovim podacima ne događa ništa izvan očekivanog, te da prvi kvartal obično traži dopunsko finansiranje i za privredu i za vladu.

“Rast depozita je takođe zabilježen, tako da su ove pojave redovne”, zaključio je Raković.