Takozvani „super grip“, odnosno virus gripa A H3N2, koji se posljednjih sedmica intenzivno širi Evropom, zabilježen je i u Republici Srpskoj, gdje su potvrđena tri slučaja infekcije.

Epidemiolozi upozoravaju da je vrhunac sezone gripa tek pred nama i apeluju na građane da budu oprezni.

Načelnica Službe za epidemiologiju Instituta za javno zdravstvo Republike Srpske Nina Rodić Vukmir izjavila je za Jutarnji program RTRS-a da je riječ o poznatom virusu, a ne o novom soju.

“To nije novi virus, već podtip A H3N2 koji ima manju izmjenu u genetskoj strukturi. Virus ima tendenciju širenja i lako izaziva oboljevanje kod osoba koje nemaju izgrađen imunitet”, istakla je Rodić Vukmir.

Prema njenim riječima, Republika Srpska ulazi u uobičajenu sezonu gripa, koja svake godine dostiže vrhunac tokom zimskih mjeseci.

“Nalazimo se u standardnoj sezoni gripa, a najveći broj oboljelih očekujemo krajem januara i početkom februara. Porast broja infekcija tek predstoji”, navela je ona.

Rodić Vukmir je uputila apel građanima da, ukoliko imaju simptome bolesti, svedu kontakte i posjete na minimum i da vode računa o zaštiti drugih.

Prema podacima domova zdravlja u Republici Srpskoj, prijavljeno je 4.950 slučajeva akutnih respiratornih infekcija, dok su oboljenja slična gripi registrovana kod 432 osobe. Tokom ove sedmice u bolnicama je zabilježeno 88 slučajeva teške akutne respiratorne infekcije koji su zahtijevali hospitalizaciju.

Najveća učestalost oboljenja sličnih gripi zabilježena je u regijama Bijeljine i Foče. Najviše oboljelih od akutnih respiratornih i infekcija sličnih gripi pripada uzrasnim grupama od 30 do 64 godine i od 5 do 14 godina, dok su kod teških oblika infekcije najugroženiji najmlađi i najstariji građani.

Vitamin D je ključan za zdravlje, ali ga je često teško unijeti u dovoljnim količinama samo prehranom, zbog čega su dodaci ishrani jako popularni.

Za bolju apsorpciju uključite u ishranu zdrave izvore masti kao što su avokado, orašasti plodovi, semenke, masna riba poput lososa ili sardina, punomasni mliječni proizvodi i jaja.

Jutro kao praktičan izbor
Mnogi se odlučuju da uzimaju vitamin D ujutro jer je to praktičnije i lakše ga je zapamtiti, posebno ako uzimate više suplemenata.

Raspoređivanje suplemenata tokom dana može biti izazovno, pa je stvaranje navike uzimanja vitamina D uz doručak odlično rješenje.

Da biste naučili biti dosljedni, možete isprobati nekoliko jednostavnih trikova: koristite kutijicu za tablete, postavite alarm na telefonu ili jednostavno držite suplemente blizu stola za ručavanje kao vizuelni podsjetnik.

Uticaj na san ako se uzima uveče
Postoje i oni koji preferiraju uzimanje vitamina D kasnije tokom dana, ali postavlja se pitanje da li to utiče na san. Dokazi o tome su podijeljeni.

Na primjer, pregled nekoliko studija iz 2021. godine sugeriše da vitamin D može uticati na proizvodnju melatonina, hormona koji reguliše ciklus spavanja.

Niži nivoi vitamina D prije spavanja mogli bi biti povezani sa pojačanom pretvorbom serotonina u melatonin, što znači da uzimanje vitamina D neposredno prije spavanja može smanjiti nivo melatonina i potencijalno poremetiti san.

S druge strane, novija istraživanja, uključujući pregled i analizu iz 2024. godine, pokazuju da suplementacija vitaminom D zapravo može poboljšati kvalitet sna.

Pošto vitamin D može različito djelovati na pojedince, najbolje je eksperimentisati i pronaći vrijeme koje vama najviše odgovara.

Postoji li idealno vrijeme?
Iako uzimanje vitamina D uz obrok može značajno poboljšati njegovu apsorpciju i efikasnije povećati nivo u krvi, istraživanja još nisu dala konačan odgovor na to da li je bolje uzimati ga ujutro ili naveče.

Najvažnije je uklopiti vitamin D u svoju svakodnevnu rutinu i uzimati ga dosljedno kako biste osigurali maksimalnu efikasnost.

Bilo da ga uzimate uz doručak ili večernji obrok, ključno je pronaći vrijeme koje vama odgovara i ne remeti vam san.

Dosljednost je važnija od tačnog doba dana. Suplementi su efikasan način da podignete nivo vitamina D, a ako vam je potrebna pomoć pri odabiru doze ili načina uzimanja, obavezno se posavjetujte sa svojim ljekarom ili farmaceutom, prenosi Nova.

Istraživanja rijetkih grupa krvi donose nova, iznenađujuća otkrića – “hibridnu” krv.

Otkrivena rijetka krvna grupa koja se zove hibridna krv

Naučnici iz Tajlanda identifikovali su novu, izuzetno rijetku mutaciju u fenotipu krvi B(A). Ovo otkriće baca novo svjetlo na raznolikost ljudske krvi i može da ima veliki značaj za medicinu, posebno u kontekstu transfuzija, piše SicenceAlert. Nova mutacija u fenotipu B(A) – šta su otkrili naučnici?

Istraživački tim, pod vođstvom hematološkinje Džanejire Kitivorapart sa Univerziteta Mahidol u Tajlandu, analizirao je više od 544.000 uzoraka krvi, prikupljenih u bolnici “Siriraj” tokom osam godina. Među njima su otkrili tri slučaja, do sada nikad viđene, mutacije u fenotipu B(A). Ovo je izuzetno rijetko. Procjenjuje se da se pojavljuje kod jedne osobe na 180.000, što je samo 0,00055 odsto populacije. Rezultati su objavljeni u naučnom časopisu Transfusion and Apheresis Science u junu 2025. godine.

Fenotip B(A) je posebna varijanta krvne grupe B, koja poseduje mutacije zbog kojih pokazuje malu aktivnost karakterističnu za antigen A. Ova neobična osobina može da izazove poteškoće u određivanju krvne grupe tokom standardnih testiranja.

Zašto je krvna grupa toliko važna?

Ljudska krv dijeli se na osam glavnih grupa, na osnovu prisustva antigena (šećernih molekula) i proteina na površini crvenih krvnih zrnaca. Te grupe – A, B, AB i O – dodatno se označavaju Rezus faktorom (+ ili -). Svaka krvna grupa je jedinstveni molekularni marker koji organizam prepoznaje kao “svoj”. Kod transfuzija, pogrešno uparivanje može da izazove snažnu imunološku reakciju, koja može da bude smrtonosna.

Ipak, ljudska krv je mnogo raznovrsnija nego što osnovna podjela sugeriše. Otkrića novih varijanti, poput fenotipa B(A), otkrivaju koliko je sistem kompleksan i zašto su precizna istraživanja toliko važna.

Razlike u sistemu ABO – šta to znači za pacijente?
Tokom istraživanja, naučnici su naišli na 198 slučajeva razlika u ABO sistemu. To znači da rezultati testiranja eritrocita i krvne plazme iz iste epruvete nisu bili usklađeni. Takve situacije mogu da dovedu do kašnjenja u liječenju, jer ljekari moraju potpuno sigurno da utvrde stvarnu krvnu grupu pacijenta. Među tim slučajevima identifikovana je samo jedna osoba sa fenotipom B(A).

Studija je pokazala da su ABO razlike mnogo češće kod pacijenata nego kod davalaca krvi, vjerovatno zato što ozbiljne bolesti povećavaju rizik od neobičnih ponašanja krvnih ćelija.

Nova genetska otkrića

U analizi mutacija u genu ABO, koji kodira enzim zadužen za dodavanje šećera ćelijama krvi, naučnici su otkrili četiri nove mutacije. Upravo te promene čine da krv tehnički pripada grupi B, ali istovremeno pokazuje slabu aktivnost antigena A. Takve nijanse mogu da zbune standardne testove krvne grupe.

Naučnici vjeruju da ovi rezultati ukazuju na postojanje još drugih, jednako retkih i teško uočljivih krvnih varijanti u populaciji. To dodatno naglašava važnost naprednih genetskih testova koji mogu da pomognu u jasnom određivanju krvne grupe kad standardni rezultati odstupaju.

Novi izazovi za medicinu

Otkriće fenotipa B(A) još je jedan korak u proučavanju raznolikosti ljudske krvi. Stručnjaci naglašavaju da su potrebna nova istraživanja kako bi se bolje razumjele strukturalne i funkcionalne posljedice ovakvih mutacija. To bi moglo da doprinese razvoju preciznijih dijagnostičkih metoda i unapređenju bezbjednosti transfuzija.

Ne samo B(A) – druge rijetke krvne grupe

Ovo nije prvi put da naučnici otkrivaju nove krvne grupe. U 2024. godini, rešena je 50-godišnja misterija identifikovanjem potpuno novog krvnog sistema, na osnovu uzorka uzetog od trudnice još 1972. godine. Ove godine, francuski naučnici otkrili su krvnu grupu “Gvada negativna”, za koju se vjeruje da postoji kod samo jedne osobe na svijetu.

Takva otkrića pokazuju da ljudska krv krije još mnogo tajni. Zahvaljujući savremenim tehnologijama i naprednoj genetici, možemo je sve bolje razumjeti, što će u budućnosti doprineti boljoj medicinskoj nezi širom svijeta.