Vlasti Republike Srpske proteklih godina bile su najveći korisnik stranih projekata iz Evropske unije i Sjedinjenih Američkih Država, a zvanični podaci pokazuju da su milijarde stranog novca stigle za podršku demokratskom razvoju, ekonomiji i infrastrukturi.

Ipak te iste vlasti često nevladine organizacije koje apliciraju za projekte kod istih donatora označava kao strane plaćenike ili izdajnike. Nameće se pitanje zbog čega pravila nisu ista za sve?

Kada na račune institucija stignu milionske donacije od stranih vlada ili organizacija, tada nema stranih plaćenika nego je to uspjeh Srpske, a  kada nevladin sektor dobije par hiljada KM za neki projekat, e onda su to strani plaćenici. Čini se da se time vodi vlast u Srpskoj jer da im strani novac nije stran dokaz je i to što je nedavno zamjenik ministra odbrane u Savjetu ministara SNSD-ov Aleksandar Goganović otišao u Vašington i sastao se sa v.d. zamjenikom direktora USAID-a Džejmsom Houpom i dogovorio da će USAID i dalje finansirati projekte u BiH, a time i u Republiku Srpsku.

I ništa to ne bi bio problem da nedavno nije usvojen nacrt zakona o stranim agentima gdje se svako ko sarađuje sa bilo kojom stranom državom smatra stranim agentom, dok u ovom slučaju očigledno nije tako.  Nenad Stevandić ne vidi ništa sporno kad je u pitanju zakon.

– Nije tačno da postoji diskriminacija,  zakon je u nacrtu a vi se ponašate kao da je taj zakon izglasan i da se hapse oni koji uzimaju novac iz inostranstva to je netačno riječ je o evidentiranju“, rekao je prošle godine  Nenad Stevandić, predsjednik NSRS.

Nacrt zakona je trenutno na čekanju jer ga je u maju ove godine, preko društvene mreže X, naprasno iz skupštinske procedure povukao njegov predlagač, Milorad Dodik, uz objašnjenje da je Republika Srpska opredijeljena ka evropskom putu.  A da bi dokazali da ne žele strani novac, deset lokalnih zajednica iz Republike Srpske je ranije ove godine odustalo od saradnje sa USAID-om, a njih devet predvode kadrovi vladajućeg SNSD-a. Ipak novac će i dalje stizati u Srpsku preko USAID-a ali da li će se tad neko iz vlasti nazvati stranim plaćenikom?

– Jedno opšte licemjerje, neprincipijelonost koja nije samo sad ni unazad godinu dana već godinama decenijama je prisutna. Možemo samo reći logičan slijed događaja što bi se moglo očekivati od vlasti, odnosno od SNSD-a da rade ono što je njima dozvoljeno i da to proglašavaju opštim interesom a ono što drugi rade da proglase za izdajnike“, kaže Mladen Bubonjić, politikolog.

Siniša Vukelić smatra smatra da vlast, kroz priče o plaćenicima i izdajnicima, manipuliše javnim mnjenjem kako bi se predstavili kao neki spasilac Republike Srpske, dok se istovremeno na sve načine pokušava izvući neka lična ili stranačka korist.

– Izvlačite novac istovremeno ne bavite se problemima koji su krucijalni u ovom društvu obrazovanje, zdravstvo sport ekonomija i sve stvari koje su važne za običnog čovjeka da taj običan čovjek ne bi tražio svoja prava kroz izbore ili proteste vi morate nečim da ga zabavite izmišljate srane agente domaće plaćenike iako to kada bi ušli u ozbiljnu raspravu ne postoji jer ista ta Vlada i javne institucije obilato koriste međunarodne donacije od USAID-a od EBRD-a povoljne kredite, Evropske razvojne banke“, smatra  Siniša Vukelić, urednik portala Capital.ba.

Dug je spisak odakle sve stižu strani milioni u Srpsku. Prema podacima nevadine organizacije Transparensi, 620 miliona dolara od američke Vlade i nekoliko stotina miliona evra pomoći iz EU –  stiglo je u Republiku Srpsku u periodu od 1995. do 2020. godine. Ipak, javnost ne zna gdje su završili svi ti milioni jer konkretnih i završenih projekata od tih para nigdje nema,  smatra narodni poslanik Zagorka Grahovac.

– Kad je vlast u pitanju novac odakle god dolazi dobro došao je njima ako oni sa njim raspolažu. Zakonska rješenja koja su pokušali da nametnu i da uđu u proceduru zapravo je njihova svrha bila da se ograniči tok i da novac ne dolazi nikome drugom ako nije pod njihovom kontrolom i ako oni njim ne raspolažu“, ističe  Zagorka Grahovac, poslanik Lista za pravdu i red u NS RS.

Iako je prema svim zvaničnim podacima vlast u Srpskoj navjeći korisnik stranog novca, naši sagovornici su saglasni da kroz Nacrt zakona o posebnom registru i javnosti rada neprofitnih organizacija ili kako je javnosti poznat kao zakon o stranim agentima, nadležni pokušavaju na svojevrsnu crnu listu staviti nevladin sektor i medije i na taj način stvoriti osnov za obračun sa svima koji nisu pod kontrolom vlasti.

BN