Od 1981. godine, kada je bolest postala poznata, AIDS je odnio 44 miliona života širom svijeta. Smatra se jednom od najtežih epidemija u istoriji čovječanstva.

Iako je broj smrtnih slučajeva vremenom opao zahvaljujući edukaciji i preventivnim mjerama, ljudi i dalje umiru od posljedica ove bolesti. Tokom 2024. godine od AIDS-a je u svijetu umrlo oko 630.000 ljudi.

Zbog toga otkriće Univerzitetske klinike u Kelnu budi novu nadu da bi moglo predstavljati još jedno oružje u borbi protiv ove bolesti.

Testirano više od 800 antitijela protiv HIV-a
Istraživački tim, koji predvodi Florijan Klajn, direktor Instituta za virusologiju, proučio je uzorke krvi 32 osobe. Sve one su zaražene HIV-om, ali su samostalno – dakle, bez terapije – razvile snažan i široko djelotvoran imuni odgovor kroz antitijela protiv virusa.

Naučnici su u laboratoriji testirali više od 800 različitih antitijela iz tih uzoraka, ispitujući njihovu sposobnost da neutrališu HIV viruse.

Jedno od njih, pod oznakom 04_A06, posebno se istaklo. Ovo antitijelo blokira mjesto pomoću kojeg se virus vezuje za ćelije domaćina tokom infekcije. Na taj način sprečava ulazak HIV virusa u ćelije. Kada virus uđe u ćeliju, on preuzima njene funkcije i koristi je za sopstveno umnožavanje, čime dugoročno slabi imuni sistem.

Plan za proizvodnju antitijela nalazi se u ljudskom imunom sistemu – u B-limfocitima. Kada dođu u kontakt s patogenima, ovi limfociti sazrijevaju u plazma ćelije koje proizvode velike količine antitijela – među njima i 04_A06.

Istraživači su dešifrovali genetski plan za njegovo stvaranje i uspjeli da ga reprodukuju.

“Znači, više nije potrebno uzimati krv od pacijenata, već se taj genetski plan može ubaciti u drugu ćeliju i reći joj: proizvedi ovaj protein – odnosno ovo antitijelo”, kaže Klajn.

Za sada samo sredstvo za prevenciju

U eksperimentima na miševima koji su nosili komponente ljudskog imunog sistema i bili zaraženi HIV-om, antitijelo 04_A06 uspjelo je da potpuno neutrališe većinu HIV virusa.

Istraživači su sproveli testove na oko 340 različitih varijanti HIV-a, uključujući i one koje su već bile otporne na druga antitijela.

“Virusi su veoma raznoliki, i to je razlog zašto je HIV tako teško liječiti – jer postoji velika genetska raznolikost među virusima”, objašnjava Klajn.

Novootkriveno antitijelo, međutim, uspjelo je da neutralizuje 98 odsto testiranih varijanti.

Dakle, 04_A06 bi mogao pomoći ljudima koji su već zaraženi HIV-om, jer virusu onemogućava pristup ćeliji.

“Vezuje se za receptor virusa, blokira ga i tako sprečava da zarazi ciljnu ćeliju”, kaže Klajn.

Pored toga, virusi koji su “označeni” antitijelima lakše se prepoznaju i uništavaju od strane imunog sistema.

Ovo antitijelo bi se moglo koristiti i preventivno, kako bi se spriječila HIV infekcija.

“Ako antitijelo već postoji u tijelu, virus koji uđe biva odmah zaustavljen prije nego što uspije da zarazi ćeliju”, dodaje Klajn.

Još ne postoji vakcina protiv HIV-a

Novo antitijelo bi moglo da djeluje kao takozvana pasivna imunizacija.

Suprotno tome, aktivna imunizacija podrazumijeva vakcinu koja omogućava tijelu da samo proizvodi antitijela – ali takva vakcina još ne postoji.

Postoje istraživanja s mRNA vakcinom, koja bi trebalo da podstakne imuni sistem da reaguje na određeni protein iz omotača HIV virusa.

Međutim, do sada je ovaj pristup testiran samo na jednoj varijanti virusa.

Trenutno se različiti lijekovi u obliku tableta ili injekcija koriste za profilaksu protiv HIV infekcija, i to s velikim uspjehom.

Ipak, tablete se najčešće moraju uzimati svakodnevno.

Dugotrajni preparati sa depo-efektom, poput onih koji sadrže lenakapavir, već su odobreni u SAD i EU, ali se u EU još uvijek ne prodaju.

Ideja iza profilakse antitelima poput 04_A06, objašnjava Klajn, jeste: “Da se može izbjeći svakodnevno uzimanje tableta, jer bi postojala preko 90 odsto vjerovatnoća da se infekcija spriječi.”

Profilaksa antitijelima uzimala bi se otprilike na svakih šest mjeseci.

Samotestiranje na HIV

“Do sada su već otkrivana i druga antitijela širokog dejstva protiv HIV-a, ali je 04_A06 definitivno izuzetno snažan predstavnik te grupe”, ocjenjuje Aleksandra Trkola, direktorka Instituta za medicinsku virusologiju Univerziteta u Cirihu.

Dodaje da “teoretski, 04_A06 sam postiže efikasnost koja se inače dostiže samo kombinacijom više antitijela.”

“Snažan” u ovom kontekstu znači: čak i kada se mala količina antitijela primijeni na zaražene ćelije, efekat je vrlo izražen.

To je važno ako bi se otkriće iz Kelna jednog dana pretvorilo u lijek koji bi se davao injekcijom.

“Jer može se primijeniti samo ograničena količina, a davanje 20 injekcija ne bi bilo samo neugodno, već bi i proizvodnja lijeka bila veoma skupa”, objašnjava Klajn.

Dugo putovanje do lijeka protiv AIDS-a

Međutim, do razvoja stvarnog lijeka na osnovu 04_A06 moglo bi proći dosta vremena, smatra Kristof Špiner, šef Odjeljenja za infektologiju na Univerzitetskoj klinici “Rechts der Isar” u Minhenu.

On napominje da su rezultati iz Kelna za sada samo laboratorijski podaci, “pa se efikasnost ne može direktno prenijeti na stvarne uslove života”.

Potrebne su daljnje studije o doziranju, bezbjednosti i efikasnosti antitijela, prenosi Deutsche Welle.

“Još uvijek ne možemo znati da li će se antitijelo pokazati efikasnim i u kliničkoj primjeni”, upozorava Aleksandra Trkola, ali dodaje: “Znakovi su svakako vrlo ohrabrujući.”

Novo istraživanje, a koje je objavljeno u časopisu “JAMA netvork open”, pokazalo je da usvajanje navika zdravih za srce u ranom periodu života može drastično da umanji rizik od srčanog i moždanog udara kasnije u životu, pokazalo je novo istraživanje.

Studija, takođe, pokazuje, da su odluke donesene u mladosti direktno povezane sa kardiovaskularnim zdravljem kasnije tokom života.

Otkriveno je da se obrasci zdravlja srca uspostavljaju veoma rano, pri čemu većina učesnika do 25. godine razvija navike koje ostaju stabilne tokom cijelog života.

Sistem bodovanja Američkog udruženja za srce korišten je za procjenu opšteg zdravlja srca. U obzir su uzeti faktori kao što su ishrana, vježbanje, kvalitet sna, pušenje, krvni pritisak i nivo holesterola.

Rezultati su pokazali da ljudi sa visokim brojem bodova u mladosti imaju tendenciju da održe dobro zdravlje srca.

Stručnajci smatraju da, iako su zdrave navike najkorisnije kada smo mladi, poboljšanje načina života donosi koristi u bilo kom uzrastu.

Ljudi sa lošim kardiovaskularnim zdravljem u ranom periodu života imali su do deset puta veći rizik od razvoja srčanih bolesti kasnije tokom života.

“Usmjeravanje djece na zdravije putanje znači veću vjerovatnoću da će ostati na vrhu grupe sa najboljim kardiovaskularnim zdravljem tokom cijelog života. Ti ljudi će živjeti duže i sa manje hroničnih bolesti. Mislim da je to prava pobjeda”, rekao je doktor Lojd-Džons, kardiolog i glavni autor studije, prenosi Srna.

“Nikada nije kasno za promjenu”, dodao je.

Inače, više od 4.200 učesnika starosti od 18 do 30 godina praćeno je gotovo 40 godina.

Čekaonice i ambulante porodične medicine, ali i pedijatrijske ambulante u Republici Srpskoj posljednjih dana pune su pacijenata koji su zbog respiratornih, virusnih infekcija i korona virusa prinuđeni da potraže pomoć ljekara.

Ljekari upozoravaju da su ovi sezonski virusi naročito učestali kod djece koja borave u kolektivu.

Gordana Savin, pomoćnik direktora za medicinska pitanja u Domu zdravlja u Bijeljini, kaže za “Nezavisne novine” da je povećan broj pacijenata koji se javljaju sa akutnim respiratornim infekcijama.

“Simptomi su povišena tjelesna temperatura, kašalj, kijavica, bol u grlu”, kazala je Savinova.

Dodala je da se, što se tiče pacijenata, uglavnom radi o mlađoj pedijatrijskoj grupaciji koja boravi u kolektivima.

“Školska djeca, djeca iz vrtića i ne toliko veliki broj starijih pacijenata koji su hronični bolesnici”, kazala je Savinova i dodala da je u ovom periodu uobičajan broj pacijenata.

“Ranijih godina u ovom periodu smo imali dosta pacijenata koji su imali upale pluća, dok ove godine do sada smo imali samo jednog pacijenta sa upalom pluća”, ističe Savinova.

Respiratorne infekcije u Trebinju
Radovan Todorović, zamjenik direktora Doma zdravlja Trebinje, kazao je da je kod njih povećan broj pacijenata koji se javljaju sa respiratornim infekcijama.

“Kod nas je u porastu broj pacijenata koji se javljaju sa simptomima prehlade, mada imamo određen broj djece koja borave u kolektivima, odnosno u vrtićima”, rekao je Todorović.

Pojasnio je da i na pulmološkom odjeljenju imaju povećan broj pacijenata, ali ističe da nisu u pitanju teže kliničke slike.

Povećan broj oboljelih od virusa korona
Iz Doma zdravlja Banjaluka ističu da je registrovan povećan broj akutnih respiratornih infekcija u odnosu na avgust, ali da je povećan i broj oboljelih od virusa korona.

“Od avgusta bilježi se blagi porast broja oboljelih od korone. U avgustu je prijavljeno 10 slučajeva, u septembru 29, a u oktobru, zaključno sa 8. oktobrom, 18 slučajeva. Riječ je uglavnom o pacijentima srednje i starije životne dobi, sa blažom kliničkom slikom, koji se nalaze na kućnom liječenju. Dominantni simptomi su grlobolja, povišena temperatura, kašalj i malaksalost”, kazali su iz Doma zdravlja Banjaluka.

Na koje simptome se pacijenti žale?
Da su gužve u porodičnim ambulantama potvrdila je Banjalučanka Sanja T., koja se svom porodičnom timu obratila zbog malaksalosti, bolnog grla, blage temperature i kijavice.

“Većina ljudi u čekaonici žalila se na slične simptome kao i ja, dok je majka jednog dječaka rekla kako njen sin već mjesec dana ima uporan kašalj, bez ostalih simptoma. U mom slučaju u pitanju je tipična prehlada, koja je već popustila zahvaljujući povećanom konzumiranju svježeg voća i povrća bogatog vitaminom C, ali me je doktorica upozorila da, ako mi propisana terapija ne pomogne, ponovo dođem na kontrolu”, kazala je ona.

Posjete u UKC RS
Iako se sa dolaskom hladnijih dana povećava broj oboljelih od respiratornih infekcija, posjete pacijentima na Univerzitetskom kliničkom centru Republike Srpske (UKC) nisu zabranjene, ali iz ove zdravstvene ustanove ističu da je obavezno nošenje maski.

“Posjete nisu zabranjene, ali je obavezno nošenje maski”, kazali su iz UKC RS.

Podsjetimo, zbog povećanog broja respiratornih infekcija od 28. januara ove godine bile su privremeno zabranjene posjete pacijentima u ovoj zdravstvenoj ustanovi.