Vrijednost ukupno ostvarenih investicija u stalna sredstva u Federaciji BiH tokom 2024. godine iznosila je 6,1 milijardu KM, a u Republici Srpskoj oko 2,74 milijarde KM.

Ovo piše u zvaničnim podacima Federalnog zavoda za statistiku i Zavoda za statistiku Republike Srpske.

“U odnosu na 2023. godinu, ostvarene investicije u stalna sredstva u 2024. godini su veće za 10,2%. Posmatrano prema djelatnosti investitora, najveće učešće u ostvarenim investicijama u 2024. godini je zabilježeno u prerađivačkoj industriji 18,1%, trgovini na veliko i malo; zatim u popravak motornih vozila i motocikala 16,6%, prevoz i skladištenje 13,7%, a tu su i javna uprava i odbrana, obavezno socijalno osiguranje 11,9%, proizvodnja i snabdijevanje električnom energijom, plinom, parom i klimatizacija 7,7%”, stoji u podacima Federalnog zavoda za statistiku.

U odnosu na 2023. godinu, kada su investicije u stalna sredstva iznosile 5,53 milijarde KM, one su u prethodnoj godini bile veće za oko 570 miliona KM.

Kako pokazuju podaci Zavoda za statistiku RS, investicije u stalna sredstva su tokom prethodne godine iznosile 2,74 milijarde KM, te su u odnosu na 2023. godinu veće za oko 120 miliona KM.

“Ostvarene investicije u nova stalna sredstva odnose se na onaj dio stalnih sredstava koji je nabavljen neposredno od izvođača građevinskih radova, odnosno proizvođača opreme ili proizveden u vlastitoj režiji, odnosno na ona stalna sredstva koja još nisu bila predmet kupoprodaje između neposrednih korisnika tih sredstava, uključujući i polovnu opremu iz uvoza (prvi put uvezenu)”, objasnili su iz Zavoda za statistiku.

U podacima piše da su investicije u odnosu na 2023. veće za 4,6 odsto.

Posmatrano prema djelatnosti investitora, najveće učešće u ostvarenim investicijama u 2024. godini je zabilježeno u javnoj upravi, odnosno obaveznom socijalnom osiguranju od 15,3 odsto, proizvodnji i snabdijevanju električnom energijom, gasom, parom i klimatizacija 14,7 odsto, prerađivačkoj industriji 13,9 odsto, građevinarstvu 12,9 odsto, djelatnosti zdravstvene zaštite i socijalnog rada 9,2 odsto, trgovini na veliko i na malo, kao i popravka motornih vozila i motocikala devet odsto.

Ekonomista Milenko Stanić kaže za “Nezavisne novine” da je svaki porast investicija pozitivan za ekonomsku aktivnost.

“Ne znamo kakva je struktura tih investicija, ali svaka ima multiplikaciju, te se višestruko uvećava BDP putem prenosa tih ulaganja. Vjerovatno je da su investicije rasle zbog niskog poreza na dobit od 10 odsto, te nepostojanja poreza na dividendu, te to stimulativno utiče na ostvarivanje visokih profita, kao u finansijskom sektoru. Takođe, tu i Vlada RS i FBiH dodatno stimulišu investicije u smislu oslobađanja dijela poreza na dobit, a takođe i stimulativni okvir da onaj ko investira može računati i na dio podsticaja iz odgovarajućeg fonda”, objasnio je Stanić.

Prema njegovim riječima, dobro je što ove godine imamo i porast izvoza, dok smo prošle godine imali ozbiljne padove.

“Mislim da je najviše investicija u uslužnom sektoru i on sve više jača. Naravno, valjalo bi da je više investicija u prerađivačkoj industriji, rudarstvu, energetici”, zaključio je Stanić.

Navršilo se 30 godina od zločina regularnih hrvatskih snaga nad srpskim civilima, među kojima su bila i djeca, tokom napada na izbjegličku kolonu u mjestu Bravnice kod Jajca koja je iz Donjeg Vakufa krenula po spas na teritoriju Republike Srpske.

Prema podacima Republičkog centra za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestalih lica, najmlađe žrtve zločina u Bravnicama, koji je počinjen 13. septembra 1995. godine, bili su Dragan i Boris Janković koji su imali tri i šest godina, te brat i sestra Aleksandar i Vesna Petrić, takođe od tri i šest godina.

Posmrtni ostaci Aleksandra i Vesne do danas nisu pronađeni, a nikada nije pronađen ni Velibor Janković koji je rođen 1982. godine. U napadu na kolonu izbjeglica ubijena i Danijela Janković rođena 1978. godine.

Vršilac dužnosti direktora Republičkog centra Viktor Nuždić rekao je za Srnu da je u tom napadu na kolonu izbjeglica ubijeno 13 žena, a da se ukupno 14 lica i danas vodi kao nestalo.

“Preživjeli su odvedeni u logore gdje su neki od njih bili izloženi zlostavljanju”, rekao je Nuždić.

On je istakao da su u septembru 1995. godine iza takozvaned Armije BiH, Hrvatske vojske i HVO-a ostajali leševi, masovne grobnice i popaljena sela, istakavši da je zločin u Bravnicama jedan od najstrašnijih.

“Ministarstvo unutrašnjih poslova Republike Srpske 2005. godine podnijelo prijavu o ovom zločinu, ali, nažalost, ništa nije urađeno, kao i u mnogim drugim slučajevima gdje su žrtve bili Srbi”, istakao je Nuždić.

On je ukazao da godine prolaze, da svjedoci i preživjeli umiru, a izvršioci ostaju nekažnjeni.

“Pokušava se ispisati nova revizionistička istorija u kojoj nema mjesta za srpske žrtve. Naša je dužnost, kao institucije zadužene za dokumentovanje i očuvanje kolektivnog pamćenja, da ne dozvolimo da se to zaboravi, da svjedočimo i da istinu sačuvamo od zaborava”, poručio je Nuždić.

Porodice žrtava ovog masakra najviše boli činjenica da za ovaj zločin niko nije odgovarao.

Predsjednik skupštine “Zavičajnog udruženja Srba Donjovakufljana Gradiška” Bojan Trgić rekao je za Srnu da su vojnici iz Donjeg Vakufa i 19. Srbobranska brigada bili među najčasnijim brigadama u proteklom Odbrambeno-otadžbinskom ratu, gd‌je ne samo da brigada nije činila zločine, nego su propustili nekoliko hiljada hrvatskih izbjeglica iz Travnika, Viteza i Bugojna 1993. godine.

“To su Hrvati vratili srpskom narodu iz Donjeg Vakufa tako što su granatirali izbjegličku kolonu u Bravnicama kod Jajca 1995. godine i ubijali civile, a preživjele odveli u logor u Livno”, rekao je Trgić.

On je podsjetio da je u pomen na ovaj nekažnjeni zločin i 30 godina egzodusa Srba iz Donjeg Vakufa, organizovana svečana akademija u Kulturnom centru Gradiška, navodeći da je u planu izgradnja spomen kompleksa u Bravnicama.

“Zavičajno udruženje Srba Donjovakufljana Gradiška postavilo je spomen-ploču sa imenima stradalih u Bravnicama, gd‌je je planirana izgradnja memorijalnog spomen-kompleksa da bi se bar na taj način odužili stradalim. Želimo da ovaj zločin ne padne u zaborav i da spomenik podsjeća na teške dane Srba iz Donjeg Vakufa i drugih mjesta iz kojih su ubijani, protjerani i u koja se više nikada nisu vratili”, zaključio je Trgić.

Tokom naredne godine biće završen četvrti tom Atlasa zločina nad Srbima u izdanju Republičkog centra za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestalih lica koji će obuhvatiti i dešavanja iz 1995. godine.

“To će biti najpotpunije i najobuhvatnije istraživanje kada je riječ o zločinima nad Srbima, zasnovano na dokazima, svjedočenjima i činjenicama”, rekao je Nuždić.

SRNA

Srpska pravoslavna crkva /SPC/ proslaviće danas Rođenje Presvete Bogorodice – Malu Gospojinu, jedan od najvećih zavjetnih praznika.

Na Malu Gospojinu slavi se uspomena na dan kada je u Nazaretu u domu Joakima i Ane rođena Sveta Djeva Marija.
Joakim i Ana su dugo bili bez djece. Već stari, oni su se usrdno molili Bogu da im podari dijete, da ih obraduje kao što je nekada obradovao Avrama i Saru, darujući im sina Isaka.
Joakim jednom ode u pustinju, gdje je proveo četrdeset dana u neprekidnom postu i molitvi da se Bog i na njega smiluje.

Jednog dana, moleći se Bogu u voćnjaku pod lovorovim drvetom, Ani se javi anđeo Božiji i reče joj da je njen vapaj dopro do Nebesa i da će ubrzo postati majka.

Ana se na te riječi zavjetova da dijete, koje bude rodila, muško ili žensko, posveti Gospodu Bogu, da mu služi cijeloga vijeka.

I Bog ih obradova, darova im više nego su mogli i usniti, ne samo kćerku nego i Bogomajku.

Kada dođe vrijeme, starica Ana rodi kćerku, kojoj nadjenu ime Marija, što znači visoka ili gospodareća.

Djeva Marija, plod molitava svojih roditelja, odvedena je u hram kada je imala tri godine, kako se Bogu i zavjetovala njena majka Ana.

Sa 14 godina Djeva Marija se vratila u Nazaret gdje joj je, prema predanju, saopštena blagovijest arhangela Gavrila da će roditi Sina Božijeg.

Scena Roždestva Bogorodice sa Svetom Anom u postelji i novorođenom Marijom u kolijevci obavezan je motiv pravoslavnih ikona i srednjovjekovnih manastirskih fresaka.

Jedan od najstarijih i najbolje očuvanih živopisa sa motivom Roždestva Bogorodice nalazi se u Kraljevoj crkvi u Studenici, zadužbini kralja Milutina sa kraja 14. vijeka.

Mala Gospojina spada u red praznika posvećenih Bogorodici i nepokretan je, što znači da ima stalno, fiksno mjesto u crkvenom kalendaru i označen je crvenim slovom.

Ostali Bogorodičini praznici su Vavedenje, Sretenje, Blagovijesti, Uspenje Presvete Bogorodice /Velika Gospojina/ i oni koji obilježavaju uspomenu na događaje iz njenog života, kao što su Pokrov Presvete Bogorodice i Polaganje rize Presvete Bogorodice.

Dan za svadbe i vjeridbe

Za današnji dan se vezuju mnogi običaji – jesenje svadbe u Srbiji, od davnina, počinjale su od Male Gospojine. Ovaj dan dobar je za svadbe i vjeridbe. U mnogim naseljima održavaju se sabori, preslave, molitve i litije. Takođe, za zemljoradnike ovaj bitan dan je bitan jer označava početak jesenjeg oranja, a nerijetko su se održavale i razne stočarske svečanosti. Veliki broj porodica Malu Gospojinu proslavlja kao svoju krsnu slavu.

Zanimljivo je da se vjeruje da bilje ubrano između Velike i Male Gospojine ima posebna ljekovita svojstva, kao i da jaja iz toga perioda mogu cijelu godinu da ostanu svježa pa se zato ostavljaju za nasad, a izleženi pilići tokom ovog perioda biće dobre nosilje. Kada je o prazniku vedro, vjeruje se da će nam se sunce smješiti i tokom jeseni, ali i zime, piše RTS.

Takođe, žene ne bi trebalo ništa da rade, a posebno ne da započnu neke nove poslove, već bi trebalo da ih odlože za drugi dan.