Connect with us

Društvo

DANAS JE SVETI SAVA! Ako zagrmi…

Vernici SPC danas slave Savindan, praznik posvećen utemeljitelju srpske verzije pravoslavlja i prosvetitelju Svetom Savi, koji se odrekao svetovnog bogatstva i moći ali ipak stekao legendarnu slavu. Zašto je “najveći sin srpskog naroda”
Praznik Svetog Save jedan je od najvećih hramovnih i porodičnih praznika. Proglašen je za školsku slavu (“Sveti Sava, školska slava”), ali svetkuju ga i mnoge zanatlije i čobani.

LEGENDA I NARODNI OBIČAJI
Brojne su anegdote i priče o Svetom Savi, ali je srpski narod ispreo i prave legende, u koje je uneo i elemente mnogih drugih priča i običaja.

Slušajući sve što je ispredeno o ovom svecu moglo bi se pomisliti da pre Svetog Save, a rođen je sredinom XII veka, Srbi nit’ su išta znali nit’ umeli. Sveti Sava je putujući Božji čovek – zavodi red i blagostanje, uči narod kako da ore, kopa… Kresanjem ognjila kako da dobije vatru, žene uči da kuvaju, mese hleb, tkaju, pletu, prave sir i kiselo mleko, kovače da kuju gvožđe, kako se sadi loza, kako se dobija vino…

Savin pakt s Đavolom
Jedna od narodnih legendi kaže vide Sava kako se ljudi muče da samelju/istucaju žito, pa reši da im olakša. Napravi svetac vodenicu, ali mu je za “punjenje” trebala đavolja pomoć. Đavo je tražio naknadu – da jedan dan vodenica bude njegova, da bude ortak. Sava mu dade Badnji dan, kad se obično i reke smrznu. Otad vodeničari na taj dan ne melju, a zahvalan narod na Savindan mesi pecivo od belog brašna i u crkvi ga deli deci.

Mnogi srpski narodni običaji oko Svetog Save vezani su za stoku i za strah od vukova.

U takovskom kraju se priča da su svi vuci – psi Svetog Save. Čak da on vukovima određuje koje torove smeju da napadaju zimi.

Stoka se pred Savindan nije smela terati u šumu zbog straha od vukova, jer bi to za nju bilo pogubno, a tih dana se ništa nije radilo sečivom, pa britve nisu otvarane da bi vucima čeljusti ostale sklopljene. Žene nisu smele ništa da boje u crveno da vuci ne bi klali stoku.

Da bi umolili sveca da vukove okrene od njihovog stada, Sveti Sava se u mnogim krajevima proslavlja veoma svečano, posle sedmodnevog posta.

Sveti Sava ne samo da “gospodari” srpskom zemljom već i – nebom. Među narodnim verovanjima je i to da “ako na Svetog Savu grmi, desiće se nešto sudbinsko”.

Time je srpski svetac, pridodavanjem munje i groma kao božanske opomene i oruđa, uzdignut u nivo paganskih bogova (antičkih Zevsa, Jupitera, slovenksog Peruna, skandinavskog Tora…).

Jedan od primera “grmljavine na Svetog Savu” je i iz narodne pesme o buni protiv dahija (1804. godine).

U Čačku je bio običaj da majke koje imaju školsku decu spremaju na ovaj dan žito.

Sava je i srpski Mojsije. jer veruje se da gde on dotakne štapom kamen, tu se pojavljuje izvor sa lekovitom vodom. Otuda brojni lekoviti izvori sa njegovim imenom: od vrela kod manastira Savinac u takovskom kraju na reci Dičini, do istoimenog izvora kod Užičke Požege.

Ο Savindanu ne samo da se ne rade teži poslovi, već u nekim krajevima se ne radi ništa, a negde čak poste celu sedmicu pre Savindana.

KO RADI NA SVETOGA SAVU…
Proslavljanje uspomene i praznika Svetog Save otpočeo je u srpskim zemljama pod Turcima, najpre u crkvama a tek se kasnije razvila u narodnu svečanost.

Knez Miloš je naredbom od 5.februara 1827. Proglasio Dan Svetog Save za neradni, a onima koji ne bi tog dana došli u crkvu ili dućan zatvorili odredio da “ne samo globu crkvi plate,no i apsom i telesnom kaznom kaštigovani budu”. Namesništvo kneza Mihaila Obrenovića odredilo je 2. januara 1840. da se Sveti Sava smatra školskim patronom.

PRINC RASTKO, MONAH SAVA
Sveti Sava je rođen kao Rastko Nemanjić, sin velikog srpskog župana Stefana Nemanje, rođen je 1169. godine. Bio je raški plemić iz vladarske porodice Nemanjića, uticajni diplomata i prvi srpski prosvetitelj i arhiepiskop autokefalne srpske žičke arhiepiskopije, diplomata, zakonodavac, književnik i hodočasnik.

Kao mladić je žudeo za duhovnim životom i zato je odbegao u Svetu Goru. I sam Stefan Nemanja je za njim došao u Svetu Goru, zamonašio se i umro kao monah Simeon.

“Vaskrsnuće” posle 45 godina
Za vreme socijalističke Jugoslavije Sveti Sava se nije službeno slavio, jer su komunisti taj praznik ukinuli kada su zauzeli vlast 1945. godine. U škole je ponovo vraćen 1990. godine. U školama je taj dan radni, ali nenastavni. Kao školska slava obeležava se u školama u Srbiji i Srpskoj.

Rastko, koji je uzeo monaško ime Sava, bio j toliko dobar diplomata da je, iskoristivši carsko zaziranje od rimskog pape a patriajrha vaseljsnskog od koolege iz Ohrida, izdejstvovao kod nikejskog cara (Nikejsko carstvo je u to doba slovilo kao naslenik Vaizantijskog) i patrijarha vaseljenskog punu nezavisnost Srpske crkve, i postao njen prvi arhiepiskop.

Sveti Sava i njegov otac ustanovili su manastir Hilandar, a potom i mnoge druge manastire, crkve i škole po srpskoj zemlji.

Mirio je svoju braću, zavađenu oko vlasti, mirio je Srbe sa njihovim susedima. Stvarajući Srpsku crkvu, istovremeno je stvarao srpsku državu i kulturu.

Umro je u Trnovu u vreme cara Asena, razbolevši se posle službe na Bogojavljenje, 12. januara 1236. godine.

Kralj Vladislav preneo je njegove mošti u manastir Mileševu, a Sinan-paša ih je oskrnavio i spalio na u Beogradu, 27. aprila 1594. godine.

Related Topics:

Društvo

KUĆA U GRADIŠCI POSTALA HIT! Na fasadi Ostrog, u dvorištu lavovi, vlasnici iz dijaspore

Jedna kuća u Gradišci, preko noći je postala internet senzacija.

Već na prvi pogled, kuća upada u oči zbog krv-crvene fasade, ali ono što zaista izaziva nevjericu jeste zlatni mural manastira Ostrog, naslikan tik ispod krova. Ispred ulaza – dva masivna zlatna lava, simbol moći i luksuza, koji su već decenijama neizostavan motiv na kapijama mnogih povratničkih kuća širom regiona.

Vlasnici kuće, kako se navodi u tekstu Monda, su radnici iz dijaspore – tipični predstavnici gastarbajterskog sna, koji teško zarađeni novac ulažu u gradnju porodičnih domova u rodnom kraju. I dok su zlatni lavovi i dekorativne ograde već viđena pojava, mural manastira Ostrog u zlatnoj boji predstavlja nesvakidašnji potez i svojevrsnu novinu u ovom vizuelnom izrazu.

Fotografije kuće postavljene su i na oglasnim platformama, jer je kuća, kako se navodi, na prodaju, a cijena je „na upit“. Upravo te slike izazvale su lavinu komentara na društvenim mrežama – od oduševljenja do ismijavanja.

Dok jedni hvale hrabrost i kreativnost vlasnika koji su na ovaj način izrazili svoju vjeru i identitet, drugi postavljaju pitanje: gdje je granica između umjetnosti i kiča?

Bez obzira na različita mišljenja, jedno je sigurno – ova kuća nije prošla neopaženo, pišu Nezavisne.

Nastavi čitati

Društvo

SITUACIJA JE OZBILJNA! Poznati detalji epidemioloških mjera u Sarajevu

Na osnovu epidemiološkog izvještaja Zavoda za javno zdravstvo Kantona Sarajevo i njihovog prijedloga za proglašenje epidemije Leptospiroze na području KS, kao i uz stručno mišljenje Zavoda za javno zdravstvo Federacije Bosne i Hercegovine, te uz saglasnost Federalnog ministarstva zdravstva, ministar zdravstva KS Enis Hasanović donio je Naredbu o proglašenju epidemije zarazne bolesti Leptospiroze za ugroženo područje, teritorij Kantona Sarajevo.

Poznati su i detalji koje epidemiološke mjere predviđaju.

“Za vrijeme trajanja epidemije zarazne bolesti Leptospiroze preduzimaju se mjere predvidene Zakonom o zaštiti stanovništva od zaraznih bolesti („Službene novine Federacije BiH”, broj 29/05), i to kako slijedi: prijavljivanje, epidemiološko ispitivanje, nadzor nad oboljelim osobama, zdravstveno prosvjećivanje stanovništva, pojačana protivepidemijska deratizacija, vanredna dezinfekcija vozila javnog prevoza, pojačano pranje ulica i trotoara, povećana higijena parkova i odvoz smeća, usmjereni inspekcijski nadzor od strane Kantonalne uprave za inspekcijske poslove, kao i provođenje drugih mjera koje naredi ministar zdravstva Kantona Sarajevo, odnosno Vlada Kantona Sarajevo, a po preporukama Zavoda za javno zdravstvo Kantona Sarajevo”, navodi se u Naredbi, a prenose Nezavisne.

Iz Ministarstva zdravstva poručuju da prate novonastalu situaciju, a građane pozivaju da se drže mjera po preporukama Zavoda za javno zdravstvo KS, koje se mogu pronaći na internetskoj stranici Zavoda.

Nastavi čitati

Društvo

TRANSPORTERI DIŽU USTANAK Ako Vlada FBiH ne reaguje do 1. juna, slijedi javno prozivanje odgovornih!

Konzorcijum “Logistika BiH” uputio je zvanično pismo Nerminu Nikšiću, premijeru Federacije BiH zahtjevajući hitan sastanak i formiranje radne grupe za pokretanje ključnih reformskih mjera koje se odnose na fiskalni, poreski i zakonodavni okvir sektora međunarodnog drumskog transporta.

U pismu se izražava zabrinutost zbog višestrukih dopisa na koje izostaje odgovor već više od mjesec dana. Kako se navodi, i dalje su prisutni brojni apsurdi na terenu, prevoznici koji legalno obavljaju djelatnost s važećim državnim licencama bivaju sankcionisani od strane kantonalnih i federalnih inspektora, čak i prilikom prijevoza između gradova unutar Federacije, poput rute Ljubuški–Tuzla. Osim toga, vozači su kažnjavani zbog nepoštovanja kantonalnih propisa, iako postoji jasno definiran državni zakon o radu mobilnih radnika.

“Ovakva pravna fragmentacija direktno uzrokuje nepotrebne troškove, ozbiljnu pravnu nesigurnost i ometa efikasan protok roba i usluga,” navodi se u saopštenju Konzorcijuma.

Dodaju da je stanje postalo neodrživo i postavljaju rok ukoliko se do 1. juna ne postigne institucionalni pomak, Konzorcijum će 16. juna javno objaviti spisak svih institucija i pojedinaca koji su ignorisali pozive na dijalog i odbili pružiti podršku sektoru koji čini preko 90 posto unutrašnje robne distribucije u FBiH, ulaže više od 3 milijarde eura, i direktno zapošljava više od 47.000 radnika.

“U cilju konkretnog djelovanja, predložemo osam mjera koje bi predstavljale osnov za djelovanje buduće radne grupe, a to su povećanje dnevnica za vozače, izmjena Zakona o porezu na dobit, omogućavanje prenosa poreskih olakšica, uvođenje podsticaja za ekološki prihvatljiva vozila, reforma sistema fiskalizacije, priznavanje transporta kao izvozne usluge, uvođenje pisane poreske komunikacije, povrat trošarina na dizel gorivo”, navode u saopštenju.

Ističu da je potrebno da se hitno odredi termin sastanka, kako bi pokrenuli zajednički rad na rješavanju problema.

U pismu se ističe i zabrinutost zbog sve učestalije prakse da rad carinskih terminala zavisi od subjektivne procjene federalnih i kantonalnih inspektora. Takvo stanje, poručuju, uvodi nesigurnost u čitav lanac snabdijevanja i onemogućava normalno funkcionisanje tržišta.

“Sektor drumskog transporta nije samo još jedan privredni segment, on je krvotok ekonomije FBiH. Naša preduzeća žele ostati, ulagati i rasti u Bosni i Hercegovini, ali bez hitne reakcije, prijeti im gašenje, a radnoj snazi – iseljavanje”, dodaju iz Konzorcijuma.

Nastavi čitati

Aktuelno