Bijela kuća predstavila je novi dokument – Nacionalnu bezbjednosnu strategiju – koji označava najradikalniji zaokret američke spoljne politike u posljednjim decenijama. Strategija, pisana u duhu politike “Amerika na prvom mjestu”, oštro mijenja dosadašnji pristup prema Evropi i svijetu, dok istovremeno preispituje ulogu Sjedinjenih Država u globalnom poretku.

Dokument na 33 stranice odbacuje tradicionalne evropske saveznike gotovo omalovažavajućim tonom, naglašava potrebu dijeljenja moći sa Kinom, te poziva na okretanje novim partnerima u Zapadnoj hemisferi – u regionu gdje Vašington, realno, ima vrlo malo pouzdanih prijatelja.

Prema pisanju CNN-a, strategija počinje tvrdnjom da su dani kada je Amerika “držala svjetski poredak kao Atlas” iza nas. Nejasno je, međutim, da li se time opisuje prošlost ili se najavljuje novi pravac politike. Dokument ističe da SAD više ne teži globalnoj dominaciji, ali istovremeno želi spriječiti dominaciju drugih sila. Uspon Kine opisuje se kao proces koji se odvijao “na račun Amerike”, pri čemu se zanemaruje činjenica da su kineski jeftini proizvodi decenijama poboljšavali životni standard u SAD-u.

Strategija otvoreno sugeriše da se kineski uticaj može “obuzdati”, ali ne i u potpunosti zaustaviti. U tom kontekstu, Bijela kuća vidi šansu za stvaranje savezništava “bliže kuće”, u obje Amerike, iako se upozorava da taj kurs nosi rizike i moguća razočaranja.

Dokument se poziva na takozvanu “Trampovu korelaciju” sa čuvenom Monroovom doktrinom iz 1820-ih, koja je zagovarala dominaciju Sjedinjenih Država u oblastima najbližim sopstvenim obalama. Iako djeluje kao povratak starim geopolitičkim idejama, strategija ne nudi jasnu viziju kako bi to trebalo da izgleda 2026. godine. Nije ni objašnjeno koliko stvarnih, moćnih saveznika SAD ima u regionu, dok istovremeno prijeti bombardovanjem narkokartela, a pomiluje bivšeg predsjednika Hondurasa optuženog za korupciju.

Iako strategija koristi tešku, ozbiljnu retoriku, pojedine ideje djeluju potpuno odvojeno od realnosti. Pojedine rečenice zvuče kao akademska verzija Trampovih govora iz Ovalnog kabineta, obojena tonom koji podsjeća na mračne forume na internetu. Posebno zabrinjava dio koji se odnosi na Evropu – tradicionalno najbližeg američkog partnera.

Dokument se oslanja i na stavove potpredsjednika Džej Dija Vensa, iz njegovog februarskog govora na Minhenskoj bezbjednosnoj konferenciji, u kome je bez dokaza optužio evropske zemlje za “gušenje slobode govora i demokratije”, kao i za uništavanje sopstvenih ekonomija prevelikom regulacijom. U strategiji se tvrdi da većina Evropljana navodno ne može slobodno izraziti želju za mirom sa Rusijom, što predstavlja pojednostavljen i pogrešan pogled na situaciju na kontinentu.

Još opasniji dio dokumenta pozajmljuje retoriku ekstremnih evropskih krugova, naročito rasističku teoriju “velike zamjene”, upozoravajući da Evropu navodno čeka “civilizacijska erozija”. Tvrdi se da bi “za nekoliko decenija pojedine zemlje NATO-a mogle postati većinski neevropske”, kao i da bi takva promjena etničke strukture učinila te države nepouzdanima za američke interese.

Strategija čak sugeriše da bi SAD trebalo da podstiču “otpor trenutnoj trajektoriji Evrope” – što se može shvatiti kao direktno miješanje u unutrašnja pitanja evropskih država.

Suprotno tome, Rusiji se ne upućuju takve kritike, već se odnosi sa Moskvom opisuju kao odnos “strateške stabilnosti”. SAD se ne predstavljaju kao saveznik Evrope u okviru NATO-a, nego kao “posrednik u smanjenju rizika od sukoba između Rusije i evropskih država”.

Dokument kritikuje Evropu kao “vojnu silu koja se boji braniti sebe”, dok potpuno ignoriše činjenicu da Tramp redovno hvali ruskog predsjednika Vladimira Putina, čija je ekonomija manja od italijanske, a vojska nesposobna da pokori slabijeg susjeda.

Posebno je problematično što strategija ne nudi nikakav konkretan plan za “preživljavanje” Ukrajine kao funkcionalne države – već samo ističe da je vašingtonska politika “mišićava, a suzdržana”, “realistična, ali ne realist”, i “pragmatična bez pragmatizma”.

U konačnici, dokument zvuči kao zbrkana mješavina pritužbi, strahova i nejasnih poruka bez jasnog cilja – nešto što će, sigurno, odjeknuti širom svijeta, naročito u Evropi koja je već izrazila duboku zabrinutost zbog novog američkog kursa.

Kremlj je pozdravio odluku administracije predsednika SAD Donalda Trampa da revidira strategiju nacionalne bezbjednosti i prestane nazivati Rusiju „direktnom prijetnjom“, izjavio je portparol Dmitrij Peskov u komentaru koji je objavila agencija TASS.

Američke strategije, donošene nakon ruskog pripajanja Krima 2014. i početka rata u Ukrajini 2022. godine, godinama su Moskvu označavale kao glavnu bezbjednosnu prijetnju. Međutim, ažurirani dokument, objavljen u petak, donosi vidno blaži ton i poziva na ograničenu saradnju sa Rusijom kada je riječ o pitanjima strateške stabilnosti.

Peskov je za državnu novinsku agenciju rekao da je nova verzija strategije izbacila formulaciju koja je Rusiju opisivala kao direktnu prijetnju i umjesto toga naglasila potrebu za saradnjom sa Moskvom u oblastima koje su ključne za globalnu sigurnost.

— Smatramo ovo pozitivnim korakom — naveo je Peskov, dodajući da će Moskva detaljno proučiti dokument prije nego što donese šire zaključke. — Moramo ga pažljivo analizirati — prenosi TASS njegove riječi.

Nova strategija na 29 stranica izlaže Trampovu viziju spoljne politike kao koncept „fleksibilnog realizma“, naglašavajući da će američki potezi biti vođeni prije svega „onim što je dobro za Ameriku“, navodi se u dokumentu.

Vašington, prema toj strategiji, teži brzom rješavanju sukoba u Ukrajini i želi ponovo uspostaviti „stratešku stabilnost“ sa Moskvom, iako i dalje tvrdi da su ruske aktivnosti u Ukrajini centralni bezbjednosni izazov.

Strategija je objavljena u trenutku zastoja u američkoj mirovnoj inicijativi, kojom je Vašington predstavio prijedlog blizak ključnim zahtjevima Rusije u ratu koji traje gotovo četiri godine.

Tramp često javno hvali ruskog predsjednika Vladimira Putina, što mu kritičari zamjeraju i optužuju ga da je preblag prema Moskvi, čak i dok njegova administracija zadržava sankcije uvedene zbog ruskih postupaka u Ukrajini.

Evropski saveznici, koji se oslanjaju na američku vojnu podršku kao odbrambeni štit od Rusije, pomno prate ovu promjenu i izražavaju zabrinutost da bi blaži ton Vašingtona mogao oslabiti napore u suprotstavljanju Moskvi dok rat u Ukrajini i dalje traje.

Američki biznismen Ilon Mask nazvao je Evropu Četvrtim rajhom, objavljeno je na platformi “Iks”.

Američki milijarder pozvao je ranije na ukidanje EU nakon što je kaznila njegovu društvenu mrežu “Iks” sa 120 miliona evra zbog kršenja zakona o transparentnosti.

U nizu objava na toj mreži, Mask je oštro kritikovao zvaničnike koji su izrekli ovu kaznu i zaprijetio da će preduzeti pravne korake protiv svake zemlje pojedinačno.