Connect with us

Društvo

SAD MOŽETE DA SAZNATE: Šta se sve proizvodilo u bivšoj Jugoslaviji? (VIDEO)

Ako ste znatiželjni ili želite da znate šta se to sve proizvodilo u fabrikama (počev od svjetskih brendova) u bivšoj Jugoslaviji (SFRJ) sada možete da saznate.

U bivšoj Jugoslaviji (SFRJ) se proizvodilo skoro sve, “od igle do lokomotive”. Takođe mnoge fabrike u vrijeme tadašnje Jugoslavije su proizvodile (pravile) proizvode po originalnoj licenci mnogih tada svjetskih brendova ( nekih i danas). .

To je u današnje vreme (za mlađe generacije) izgleda gotovo nezamislivo, a tada je bila sasvim normalna stvar

Oni koji se sjećaju bivše države Jugoslavije često kažu kako uopšte nije bilo potrebe za uvozom, a da se država zaduživala upravo kako bi se razvijala na ovaj način.

Na društvenim mrežama kruži mapa sa firmama i na njoj se vidi sve što se proizvodilo u Jugoslaviji.

Neke od jugoslovenskih proizvoda koristio je doslovno cijeli svijet, a proizvodili su se brodovi, automobili, avioni, kamioni, oružje pa čak i računari.

Na mapi su naravno i kompanije koje su bile proizvođači odjeće, hrane i ostalih potrepština. Mnoge od njih više ne postoje, neke su privatizovane, a neke u stečaju.

Za vrijeme Jugoslavije, u BiH se proizvodio popularni Volksvgenov Golf u TAS-u, ali i popularna “buba” koja se proizvodila uz pomoć tadašnjeg UNIS-a. Municija se, na primjer, proizvodila u vogošćanskom PRETIS-u, lideru namjenske industrije u Jugoslaviji.

Teški kamioni i šleperi proizvodili su se u FAP-u iz Priboja i TAM-u iz Maribora, dok su se laki transporteri proizvodili u Zastavi u Kragujevcu.

Godišnje, tamo se otprilike proizvodilo 200.000 automobila. Ponos vojne industrije u bivšoj državi bio je SOKO s proizvodnjom u BiH, dok je državna fabrika aviona postojala i u Kraljevu.

Vjerovali ili ne, Jugoslavija je bila jedna od pet država u Evropi koje su imale svoje računare. Vjerovatno je najpoznatije Galaksija, dok je prvi proizveden računar bio CER-10. Još krajem 70-ih godina, firma Digitron u Bujama u Istri i Iskra u Sloveniji, počeli su sa sklapanjem računara.

U Slavonskom Brodu bila je fabrika vagona, a budući da Hrvatska ima izlaz na more, tamo je bilo najviše brodogradilišta. Ipak, još brodogradilišta bilo je i u Srbiji i Crnoj Gori.

Pulski Uljanik i riječki 3. maj bili su na svjetskom nivou, a u tim brodogradilištima proizvodili su najveće prekookeanske brodove za inostranstvo.

Evo šta smo sve to nekada Jugosloveni imali, a pravili (proizvodili) jugosloveski radnici toj bivšoj državi Jugoslaviji (SFRJ) proizvodli:

1. “Levi Štraus” je proizvodio Varteks iz Varaždina

2. “Le Couper” proizvodio je Beko iz Srbije

3. “Wrangler” se proizvodio u Makedoniji

4. Patike “Puma” u Borovu u Hrvatskoj

5. “Adidas” Planika, … u Sloveniji

P.S. ’‘Nike’’ nije ni postojao, pojavio se tek krajem sedamdesetih

6. “Boss” se radio u DIORK-u …Kragujevac

7. “Javor” iz Ivanjice proizvodio 20.000 košulja mjesečno za svjetski izvoz

8. “22.decembar” proizvodio uniforme za vojsku i policiju …danas se preko privatnika uvozi iz Kine.

9. “Elan” iz Slovenije proizvodio skije koje je svjetski prvak Ingmar Stenmark vozio

10. “Tomi” majonez, PEZ i Wrigley žvake, danasnji Orbit se proizvodio u Kolinskoj u Sloveniji.

11. “Podravka” iz Koprivnice sa Vegetom pokrivala 20% svjetskog tržišta začina a njihov goveđi gulaš bio čak i u vojnim paketima nekih armija svijeta!

12. Naša, ‘‘roland’’ klasa maline bila najskuplja na tržištu a mi bili najveći izvoznici

13. ‘‘Zastava’’ je proizvodila cca 200.000 automobila koji su bili 90% od domaćih kooperanata. Danas sa ‘‘Fiatom’’ je suprotno 90% iz uvoza

14. Sarajevski TAS (legnedrani golf ) proizvodio 40.000 Volkswagena ali i “buba” uz pomoć tadašnjeg UNIS-a U Vogošći (Sarajevo) je, osim TAS-a, bio i PRETIS, lider namjenske industrije u Jugoslaviji, gdje se proizvodila municija.

15. Novo Mesto 30.000 Renoa

16. Cimos je proizvodio Citroen

17. U Prištini se radio vjerovali ili ne Pežo!

18. IDA iz Kikinde je “pravila” 10.000 Opela … u njenoj livnici se radili blokovi za Mercedes, BMW…

19. FAP iz Priboja i TAM iz Maribora proizvodili teške kamione i šlepere a Zastava lake transportere…

20. “Ikarbus” proizvodio autobuse a TAM mini buseve

21. Tomos iz Kopra proizvodio mopeda i vanbrodske motore …njihova ‘‘penta’’ bila najbolji motor na svijetu

22. Fabriku Lada u Rusiji i -125 pz- u Poljskoj pustili u pogon u saradnji sa Fiatom Zastavini stručnjaci

23. Farovi slovenacke fabrike “Saturnus” su se pored Zastave ugradjivali i u VW, Opel, Fiat…

24. FRAD u Aleksincu proizvodio filtere za vazduh za Mercedes, Moris, Fiat…

25. HTD iz Ohrida proizvodio brave, kvake… za auto industriju izmedju ostalog za cijelu sovjetsku proizvodnju

26. Priština ‘‘proizvodila’’ amortizere za Zastavu, Fiatt i Opel

27. U Beogardu fabrika “21.maj ” proizvodila motore

29. Jugoplastika iz Splita 40% izvozila na rvropsko tržište

30. “Filip Kljajić” bio jedna od samo četiri fabrike u svijetu koje proizvode lance, koji su se se (lanci) u cijelom SSSR koristili a u svojim linijama niz fabričkih pogona. Jedno vrijeme je bila najveći izvoznik u Srbiji.

31. “Prvomajska” Zagreb proizvodila strugove, bušilice i opremala čitave pogone po cijelom svijetu

33. IMT izvozio 20.000 traktora u Egipat

34. Brodogradilišta u Hrvatskoj proizvodili najveće prekookeanske brodove

35. “Uljanik” generatore za te brodove

36. Imali fabrike elektro uređaja, televizora, radio aparata, gramofona, kasetofona i bijele tehnike “Obod”, “Cer”, “Gorenje”, “Iskra”, “Rudi Čajevac”, “Borac”… Beograd čak proizvodio i aparate za espresso

37. U Sloveniji u Bujama, još krajem sedamdesetih počeli da se sklapaju kompjuteri

38. EI Niš bio jedan od najboljih svjetskih proizvođača lampi koje je i Philips ugradjivao a imao proizvodnju TV u boji pre Sony a

40. “Insa” iz Zemuna proizvodila satove

41. Tri fabrike telefona od kojih je jedan ‘‘Iskrin’’ proglašen najboljim na svijetu i nalazi se u njujorškom muzeju savremene umetnosti

42. Imali dve fabrike sijalica “Teslu” Pančevo i “TIZ” Zagreb

43. Tri fabrike šibica, ona u Rijeci proizvodila čak i parafinske sve za izvoz

44. “Jugodent” iz Vojvodine proizvodio i izvozio u Afriku i Indiju zubarske stolice

45. “Soko”, Mostar proizvodio avione i helikopter Gazelu

46. Zastavin pištolj koristila i americka policija a lovačka puska bila najprodavaniji puška u SAD

47. Tenkovi se u cijelosti proizvodili u zemlji kooperacijom fabrika u Slavonskom Brodu, Kruševcu, Beogradu… samo Kuvajt nabavio preko 1.000 tenkova. Teleoptik proizvodio žiroskope za cijeli svijet

48. Pored JAT-a imali još jednog avioprevoznika “Inex adriu” koji je u floti imao 9 Boinga a kupio ih u kompenzaciji za prašku šunku “Crvene Zvezde” iz Kragujevca i reznog alata FRA iz Čačka …Znači Boing je koristio Čačanske burgije

49. Farmaceutska industrija snabdijevala 30% tržišta SSSR, skoro pola Afrike i Indije …“Lek”, “Krka”, “Pliva”, “Galenika”, “Zdravlje”, “Alkaloid”

50. Većinu najvećih svjetskih gradjevinskih radova su projektovali i izvodili “Energoprojekt” i bh. “Energoinvest” od Asuanske brane, mostova po Africi i čitavih naselja u SSSR, preko bolnica u Libiji do Paname, Zimbabvea…

51. “Šipad” Sarajevo sve hotele, bolnice i idruge objekte u svijetu sagrađene a bilo ih je na stotine, opremao namještajem…

52. “Sloveniales”, “Lesnina” i “Meblo” skoro celu proizvodnju izvozili na zapadno tržište jer su imali i kvalitet i dizajn

53. “Jelovica” i “Šipad” stolariju za cijelu Austriju i Italiju

54. Imali smo željezare u Skopju, Smederevu, Sisku, Zenici i Sloveniji, aluminijumske kombinate u Titogradu i Skoplju, fabriku poncinkovanog lima, na Kosovu

55. Sevojno dobilo prvu liniju za plastifikaciju lima u Evropi

56. Jednu nuklearnu centralu u Sloveniji odnosno tada u Jugoslaviji.

Related Topics:

Društvo

DEMOGRAFSKI KRAH BiH! Sve manje beba, sve više starih

FOTO: SINIŠA PAŠALIĆ/RAS SRBIJA

Na odluku o rađanju utiču i ekonomska nesigurnost, nezaposlenost, nedostatak prilika, kao i kasnije stupanje u brak i odlaganje roditeljstva. Statistika je jasna…

U Federaciji Bosne i Hercegovine tokom jula 2025. godine rođeno je 1.371 beba, dok je umrlo 1.718 osoba, što znači da je prirodni priraštaj iznosio minus 347, a vitalni indeks 80. Negativan prirodni priraštaj zabilježen je u devet kantona Federacije, izuzev u Zapadnohercegovačkom kantonu. U periodu januar – juni 2025. godine u FBiH je rođeno 6.786 beba, dok je umrlo 10.160 stanovnika. Tokom 2024. godine ukupno je rođeno 15.375 djece, a umrlo 20.195 osoba, pa je prirodni priraštaj u toj godini bio minus 4.820.

U Republici Srpskoj u drugom tromjesečju 2025. godine registrovano je 1.812 živorođenih i 3.394 umrla lica. Broj rođenih u drugom tromjesečju bio je manji za 5,2 posto u odnosu na isti period prošle godine, dok je broj umrlih porastao za 6,6 posto. Kada je riječ o bračnoj statistici, u Republici Srpskoj je u istom periodu broj sklopljenih brakova porastao za 4,1 posto, dok je broj razvoda smanjen za 7,2 posto u odnosu na drugo tromjesečje 2024. godine.

Demografski podaci ukazuju na to da Bosna i Hercegovina nastavlja trend negativnog prirodnog priraštaja. Na smanjenje broja novorođenih utiču niski fertilitet i sve izraženija emigracija mladih ljudi i porodica, što značajno smanjuje broj stanovnika reproduktivne dobi.

S druge strane, populacija u zemlji je sve starija, pa se broj umrlih povećava iz godine u godinu. Na odluku o rađanju utiču i ekonomska nesigurnost, nezaposlenost, nedostatak prilika, kao i kasnije stupanje u brak i odlaganje roditeljstva.

Ako se ovakav trend nastavi, posljedice za društvo bi mogle biti ozbiljne. BiH se već suočava sa smanjenjem radne snage, što otežava finansiranje javnih servisa poput penzijskog i zdravstvenog sistema. U isto vrijeme, povećava se pritisak na zdravstvene i socijalne usluge zbog rasta udjela starijeg stanovništva.

Broj djece u školama se smanjuje, pa se već bilježe slučajevi zatvaranja odjeljenja ili čitavih škola u pojedinim sredinama. Demografski pad najviše pogađa nerazvijene i ruralne dijelove zemlje, gdje se stanovništvo ubrzano iseljava, dok su gradovi nešto otporniji, ali ni oni ne bilježe pozitivne trendove.

Stručnjaci upozoravaju da su za zaustavljanje negativnog priraštaja potrebne ozbiljne mjere pronatalitetne politike, od finansijskih podsticaja za porodice s djecom do poboljšanja životnih i radnih uslova mladih. Kao posebno važno navodi se otvaranje novih radnih mjesta, osiguranje pristupačnog stanovanja, ali i mjere kojima bi se dijaspora motivisala na povratak i ulaganje u zemlju.

Pored ekonomskih faktora, neophodna je i stabilnija socijalna i zdravstvena politika, jer bez sveobuhvatnog pristupa teško je očekivati zaustavljanje, a kamoli preokret u demografskim kretanjima.

(Buka)

Nastavi čitati

Društvo

VREMENSKA PROGNOZA! Sunčano i toplo, popodne naoblačenje!

U BiH sunčano vrijeme uz malu do umjerenu oblačnost. Po kotlinama i uz riječne tokove moguća je magla ili niska oblačnost. Tokom dana postupan porast oblačnosti sa sjeverozapada, što poslije podne i tokom noći u Bosni može donijeti kišu i pljuskove. Vjetar slab do umjeren na sjeveru Bosne sjevernih smjerova, a u ostatku zemlje južni i jugozapadni. Jutarnja temperatura vazduha od 11 do 17, na jugu do 20, a dnevna od 23 do 30 stepeni.

Nastavi čitati

Društvo

NEMA VIŠE SUNCA U Srpskoj sutra promjena vremena

Sutra se u Republici Srpskoj nakon vedrog jutra očekuje naoblačenje koje će donijeti kišu i pljuskove sa grmljavinom u pojedine krajeve i pad temperatura.

Kako su najavili meteorolozi, očekuju se i jak sjeverni vjetar uz najjače udare u široj regiji oko rijeke Save.

– Kasnije popodne slabije padavine će se premještati ka istoku, a do večeri padavine prestaju uz hladnije vrijeme u svim predjelima. Na jugu ostaje suvo i sunčanije tokom cijelog dana – podaci su RHMZ.

Minimalna temperatura vazduha od 8 do 16, na jugu do 19 stepeni Celzijusa. Maksimalna temperatura vazduha od 26 do 31, u višim predjelima od 22 stepena Celzijusa. Popodne zahlađenje na sjeveru, do večeri hladnije u svim predjelima.

U srijedu tokom noći i jutra oblačno i još uvijek vjetrovito, na sjeveru i istoku se očekuje prolazna kiša, dok će u Hercegovini biti pretežno vedro.

– Prijepodne prestanak padavina i razvedravanje uz sve više sunčanih perioda, ali hladnije nego prethodnih dana. Vjetar će oslabiti svuda izuzev u Hercegovini, gdje će i dalje biti jakih udara bure – naveli su iz RHMZ.

Minimalna temperatura vazduha od 10 do 16, na jugu do 18, u višim predjelima od 7 stepeni Celzijusa. Maksimalna temperatura vazduha od samo 20 do 25, na jugu do 28, u višim predjelima od 15 stepeni Celzijusa.

U četvrtak nakon hladnog jutra, pretežno sunčano uz dnevni razvoj oblačnosti i malo toplije. U Hercegovini još uvijek vjetrovito uz umjerenu do jaku buru, piše ATV.

Minimalna temperatura vazduha od samo 7 do 13, na jugu do 16, u višim predjelima od 5 stepeni Celzijusa. Maksimalna temperatura vazduha od 22 do 28, u višim predjelima od 17 stepeni Celzijusa.

Nastavi čitati

Aktuelno