Connect with us

Društvo

Srpskoj prijeti gubitak pola MILIJARDE MARAKA

Energetski sektor u Republici Srpskoj trpi značajne finansijske udarce, a u prilog ovoj tvrdnji, govori činjenica da je Srpska u 2024. godini definitivno izgubila dva arbitražna spora, zbog kojih će dvjema slovenačkim kompanijama morati da isplati sa kamatama nešto manje od 340 miliona maraka.

Ali, tu nije kraj problemima, jer Republici prijeti još jedan arbitražni spor, ovoga puta sa Hrvatskom, a u igri je ponovo 200 miliona KM, koliko u vidu odštete od Rudnika i termoelektrane “Gacko” planira da traži “Hrvatska elektroprivreda” (HEP).

Prvo ćemo se ukratko posvetiti onome što je već izgubljeno.

Naime, 1. maja ove godine, Arbitražno vijeće u Londonu odbacilo je zahtjev Republike Srpske, odnosno BiH, da se poništi arbitražna odluka kojom je Srpska bila obavezana da isplati 90 miliona KM odštete slovenačkoj kompaniji “Vijadukt”, zbog jednostranog raskida ugovora o koncesiji za izgradnju hidrocentrala na Vrbasu, a koji je potpisan 2004. godine.

Ovo je za portal “Capital” potvrdio Predrag Baroš, pravni zastupnik “Vijadukta”.

Kompletan slučaj datira iz 2004. godine, kada je Vlada Republike Srpske sa “HES Vrbas”, potpisala ugovor o dodjeli koncesije za izgradnju “HE Krupa” i HE “Banjaluka – Niska”, vrijedan 165 miliona KM.

Međutim, uslijedili su protesti građana Banjaluke, koji su se protivili projektu, što je dovelo do toga da se nije realizovao do 2015. godine, čime je ugovor raskinut.

Zbog raskida ugovora, kompanija “Vijadukt” iz Slovenije, koja je većinski vlasnik “HES Vrbas”, podnijela je Vladi Srpske odštetni zahtjev vrijedan 46 miliona evra (90 miliona KM). Pošto do dogovora nije došlo, “Vijadukt” je 2016. godine podnio zahtjev za arbitražu sa BiH u Vašingtonu.

Drugi poraz od Slovenaca potvrđen je u januaru ove godine.

Tada su predstavnici Rudnika i termoelektrane Ugljevik, “Elektrogospodarstva Slovenije” i Holdinga “Slovenske elektrane” potpisali tri ugovora povodom arbitražnog spora koji je trajao deceniju i po, između ugljevičkog preduzeća i slovenačke elektroprivrede, a kojim je traženo da RiTE, odnosno “Elektroprivreda Republike Srpske” (ERS), treba da plati 67 miliona evra (131 milion KM), na ime prouzrokovane štete po osnovu neisporučene trećine proizvedene električne energije, za period od 12. juna 2011. godine, do 31. decembra 2021. godine.

Srpska se ugovorima obavezala da će novac iz svojih sredstava platiti ERS u 14 polugodišnjih rata, kao i da će iz RiTE Ugljevik isporučivati trećinu proizvedene struje Sloveniji, sve dok bude radila. Međutim, to nije sve.

RiTE Ugljevik će takođe morati da plati i kamatu zbog neisporučene struje, a ona iznosi dodatna 58,2 miliona evra, odnosno oko 116 miliona KM.

Sličan problem sa neispunjenim obavezama koje se tiču isporuke struje ima i Rudnik i termoelektrana (RiTE) Gacko, s tim da oni muku muče sa Hrvatima.

“Nezavisne novine” već su pisale o čemu se radi, ali nije zgoreg podsjetiti da “Hrvatska elektroprivreda” od RiTE Gacko traži 100 miliona evra (oko 200 miliona maraka) i kamate na ime obeštećenja po osnovu ulaganja u izgradnju termoelektrane iz osamdesetih godina prošlog vijeka.

Tada se RiTE obavezala da će Hrvatskoj isporučivati jednu trećinu proizvedene struje, a obaveze su redovno plaćane do 1992. godine, kada je počeo rat u BiH.

HEP je na tom planu 2017. godine, poslao zahtjev za mirno rješavanje spora Savjetu ministara BiH (mirno poravnanje), tražeći da im se na ime odštete plati 100 miliona evra. Međutim, od tada se situacija nije pomjerila sa mrtve tačke, pa se hrvatska strana okrenula namjeri da pokrene međunarodni arbitražni spor.

“Nezavisne” od rukovodstva RiTE Gacko nisu uspjele saznati da li ima novih informacija u vezi s ovim pitanjem, a isto smo prošli u pokušaju da dobijemo stav od Petra Đokića, ministra energetike i rudarstva Republike Srpske.

Vrijedi podsjetiti da je Radovan Višković, premijer Srpske, najavio da će, ukoliko HEP krene u arbitražu, Republika Srpska pokrenuti protivtužbu, kojom bi tražila da joj Hidroelektrana (HE) Plat kod Dubrovnika, a koja je dio hidrosistema Trebišnjica, nadoknadi preuzetu i nenaplaćenu električnu energiju od 1994. godine.

Ekonomista Slaviša Raković ističe za “Nezavisne” da će Srpska preživjeti gubitak novca, ali da je šteta nenadoknadiva u smislu da su se tim parama mogli pokrenuti novi projekti. Stava je da u ovom slučaju ne možemo na isti način gledati na slučajeve u Ugljeviku, Gacku i Banjaluci, jer se radi o različitim periodima.

“Da se radilo po propisima, u Vrbasu nikad ne bismo došli u situaciju da imamo spor. To je zaista vrijedno istrage da se vidi zašto je došlo do toga i neko bi trebalo da odgovara”, smatra Raković, dodajući:

“Ugljevik je izgubio. Što se tiče RiTE Gacko, tu imamo mnogo kompleksnije odnose sa HEP-om, jer se u isti koš u taj slučaj mogu staviti i Hidroelektrane u Dubrovniku”.

Raković kaže da je ključ svega ispitati gdje godinama nestaju milioni maraka iz javnih energetskih preduzeća te da Srpska u bilo kom trenutku može biti suočena sa nekom arbitražom, ukoliko sa druge strane projekta stoji neki strani investitor.

“Uzmite samo Rašida Serdarova, evo, ja čekam da on počne da tuži za bilo šta. Ne bi me čudilo. Podsjetiću vas i na to da je kroz IRB RS nestalo 300-400 miliona KM, pa nikom ništa. Kad nestane neki novac, treba da se zapitamo gdje je on ispario, pa nije u termoelektrani. Kako vrijeme prolazi, trag novca se uništava, a niko ne odgovara za to”, upozorio je Raković.

Related Topics:

Društvo

KOLIKO ZARAĐUJU POLICAJCI U SRPSKOJ? Ministar otkrio prosječnu platu službenika

Željko Budimir, ministar unutrašnjih poslova Republike Srpske, naveo je da je tokom godine značajno unaprijeđen materijalni položaj policijskog službenika čija je prosječna plata oko 2.100 KM, te je dodao da će se isto raditi i za pripadnike MUP-a koji su zaposleni na upravno-pravnim poslovima.

On je ocijenio da je saradnja sa policijama u regionu i svijetu veoma profesionalna, posebno sa Srbijom koja ima najbolje organizovan sistem obuke policijskih službenika na prostoru jugoistočne Evrope. “Intenzivna je saradnja i sa Evroplom i Interpolom. Naši ljudi su pouzdani, učestvuju u velikim organizovanim akcijama koje se združeno rade sa policijskim agencijama iz regiona, Evrope i svijeta. Posebno kada je riječ o oblasti organizovanog i teškog kriminala koja je zasnovana na sardnji i razmjeni podataka”, rekao je Budimir. “Banjaluka među najsigurnijim gradovima u Evropi”

On tvrdi da Banjaluka i gradovi Republike Srpske spadaju među najsigurnije u Evropi, jer nema opasnosti koju je proizvela migrantska kriza.

Budmiri je poručio da Republika Srpska mora istrajati u tome da ne dozvoli da migranti ugroze bezbjednost Srpske i njenih građana. Linker
“Zato je policija Republike Srpske garant slobodnog i bezbjednog života u Srpskoj i trudiću se da svaki dan, dok sam ministar, radim na unapređenju bezbjednosti svakog građanina bez obzira da li je Srbin, Bošnjak ili Hrvat”, poručio je Budimir.

On je pripadnicima MUP-a čestitao predstojeću krsnu slavu MUP-a – Svetog arhangela Mihaila, te podsjetio na 782 pripadnika koji su ugradili živote u očuvanje Republike Srpske.

“Prema porodicama stradalih policajaca pokušavamo poslati poruku da su njihgovi sinovi, očevi, muževi ostavili neku vrstu nasljeđa i zadužbine prema sadašnjem sistemu MUP-a. Zaposlili smo više od 400 članova tih porodica i prioritet u zapošljavanju imaju članovi porodica poginulih pripadnika MUP-a”, istakao je Budimir.

Stižu nova policijska vozila
Budimir tvrdi da je MUP Republike Srpske jedna od najorganizovanijih institucija i da je zadovoljan radom policijskih uprava i stanica u koje će se intenzivno ulagati da bi njihov rad bio kvalitetniji.

“Jedan od mojih prioriteta jeste da 2026. godine završeno kompletno opremanje policije, od sistema veze, oružja, uniforme i automobila”, naglasio je Budimir za Srnu.

On je istakao da će biti kupljena veća količina automobila, koji su jedno od osnovnih sredstava za rad policije, ali da će se obnavljati i uniforme za opštu policiju posebne jedinice.

“Jedan od većih projekata koji radimo jeste novi sistem veze za cjelokupni MUP i prvi put ćemo napraviti sistem koji će odgovoriti izazovima komuniciranja u 21. vijeku, od enkripcije i ostalog. I oružje je sredstvo koje je potrebno zanavljati”, istakao je Budimir.

Nastavi čitati

Društvo

DANAS JE NERADNI DAN u Republici Srpskoj

U skladu sa Zakonom o praznicima Republike Srpske, 21. novembar 2025. godine, Dan uspostavljanja Opšteg okvirnog sporazuma za mir u BiH, je republički praznik i neradni dan.

“U dane praznika Republike Srpske ne rade republički organi i organizacije, organi jedinice lokalne samouprave, preduzeća, ustanove i druge organizacije i lica koja profesionalno obavljaju uslužne i proizvodne djelatnosti”, saopšteno je iz Ministarstva uprave i lokalne samouprave Republike Srpske. Istoimenim Zakonom je, kako su dodali, propisano da će načelnik opštine, odnosno gradonačelnik odrediti koja su preduzeća, ustanove i druge organizacije sa područja jedinice lokalne samouprave dužne da rade, radi zadovoljenja neophodnih potreba građana, u dane praznika i u kom obimu.

U petak se navršava 30 godina od parafiranja Opšteg okvirnog sporazuma za mir u BiH (Dejtonskog sporazuma) i njegovih 12 aneksa, čime je okončan rat u BiH i uspostavljen njen ustavno-pravni poredak.

Sporazum je parafiran 21. novembra 1995. u vojnoj bazi “Rajt-Peterson” u američkom gradu Dejtonu.

Zvanično je potpisan 14. decembra iste godine u Jelisejskoj palati u Parizu.

Nezavisne novine

Nastavi čitati

Društvo

DANAS JE ARANĐELOVDAN! Ove običaje obavezno treba ispoštovati

Srpska pravoslavna crkva slavi Sabor Svetog Arhanđela Mihaila – Aranđelovdan, jednu od najčešćih i najpoštovanijih krsnih slava u Srbiji, Crnoj Gori i Republici Srpskoj. Ovaj praznik, duboko ukorijenjen u narodnu tradiciju, povezuje porodicu, vjeru i predanje staro vijekovima.

Arhanđel Mihailo je u hrišćanskom predanju poznat kao nebeski vojvoda, predvodnik anđela koji se suprotstavio Luciferu, branilac vjere, ali i čuvar pravednika.

Na ikonama se prikazuje kao ratnik u carskoj odeždi, sa kopljem ili mačem u jednoj ruci, dok u drugoj drži palminu grančicu – znak trijumfa dobra nad zlom. U narodnom predanju naziva se i „dušovodnikom“, jer se vjeruje da u času smrti preuzima ljudsku dušu.

Anđeli i anđeoska hijerarhija

U pravoslavnom učenju anđeli su bestjelesna duhovna bića, stvorena da izvršavaju Božju volju.

Prema crkvenoj tradiciji, podijeljeni su u devet činova, a arhanđeli su među najvišima. Mihailo je jedan od sedmorice najviših, i nosi titulu arhistratiga, što znači „vrhovni vojvoda“.

Smatra se da je upravo on odbranio veliki broj anđela od pada zajedno sa Luciferom.

Kada se slavi i zašto je značajan

Aranđelovdan se obilježava 21. novembra po gregorijanskom, odnosno 8. novembra po julijanskom kalendaru, i u crkvenom kalendaru je označen crvenim slovom. Linker
Ovaj praznik smatra se danom velike duhovne sile, a u mnogim krajevima se kaže da je to dan kada se „nebo otvara“, pa su molitve posebno uslišene.

Arhanđel Mihailo je zaštitnik brojnih porodica, gradova i bratstava. Njemu je posvećen i manastir Grabovac, a u srednjem vijeku smatran je i zaštitnikom loze Nemanjića, što ovaj praznik čini još većim dijelom srpske duhovnosti.

Običaji za Aranđelovdan

Iako je ova slava veoma raširena, uz nju se vezuje nekoliko specifičnih običaja i vjerovanja.

Najrasprostranjenija zabluda je da se za Aranđelovdan ne sprema žito, jer je sveti Arhanđel „živi svetitelj“.

Međutim, crkva ističe da je to netačno – žito se priprema uvijek, jer je namijenjeno dušama predaka, a ne svetitelju.

U narodu postoje i druga predanja:

• vjeruje se da tog dana Arhanđel Mihailo obilazi bolesnike i nevoljne
• ako „stane kod glave“ – donosi ozdravljenje; ako stane „kod nogu“ – život se bliži kraju
• siromašne i putnike ne treba odbijati, jer se smatra da svetac može biti „prevučen“
• vrijeme na Aranđelovdan nagovještava kakva će biti zima – hladno i vjetrovito najavljuje oštru, a tiho i sunčano blažu sezonu

Slavska trpeza – posna ili mrsna?

Kao i kod većine slava, trpeza zavisi od dana u sedmici na koji praznik pada. Ako je, kao ove godine, srijeda ili petak, obavezna je posna trpeza.

Na stolu se tradicionalno nalaze: slavski kolač, žito, svijeća, vino i postna jela. U drugim godinama, kada praznik pada na dane koji nisu postni, slavi se mrsno.

Zašto se kaže da se „nebo otvara“

Jedno od najljepših narodnih vjerovanja jeste ono da se na Aranđelovdan „nebo otvara“, pa su molitve upućene tog dana posebno snažne.

Vjeruje se da se najveće želje mogu ostvariti ako se molba uputi iskreno, iz duše i sa blagodarnošću.

Zbog toga je ovaj praznik za mnoge više od tradicije – on je dan duhovne obnove, sabornosti i porodičnog jedinstva.

Nastavi čitati

Aktuelno