Sve veća skepsa srpskog naroda u Srbiji, BiH i Crnoj Gori prema članstvu u EU rezultat je geopolitičkih okolnosti, percepcije da Zapad previše traži od Srba, a malo od ostalih naroda na zapadnom Balkanu, kao i antievropskih izjava domaćih političara i propagande pojedinih medija, smatraju analitičari.

Oni su komentarisali istraživanje Međunarodnog republikanskog instituta iz Vašingtona, koje je pokazalo da je povjerenje u EU opalo u Srbiji i BiH, a postoje indikatori i da su Srbi u Crnoj Gori skeptičniji prema EU od ostalog stanovništva.

Podsjećanja radi, istraživanje je sprovela organizacija IPSOS za račun IRI-jevog Centra za istraživanje javnog mnjenja tokom februara i marta kroz lično ispitivanje učesnika u posjetama njihovim kućama.

Ono je pokazalo da je u BiH podrška evropskim integracijama pala na 68 odsto, dok je u istraživanju prije dvije godine podrška iznosila čak 78 odsto. Što se tiče Srbije, prije dvije godine podrška EU je bila na 44 odsto, a danas iznosi samo 40 odsto i ima tendenciju daljeg opadanja.

Veliki dio srpskog stanovništva u svim zapadnobalkanskim državama smatra da se od njih previše traži kad je u pitanju odricanje od odnosa s Rusijom, što pokazuje i IRI-jevo istraživanje, s obzirom na to da značajniji procenat Srba u odnosu na druge narode obuhvaćene istraživanjem za rat u Ukrajini krivi Zapad i odbija da se uvedu sankcije prema Rusiji.

Ova percepcija preliva se na odnos prema EU, koja se smatra glavnim predstavnikom Zapada u regionu.

Faris Kočan, ekspert za pitanja evropskih integracija zapadnog Balkana iz Slovenije, za “Nezavisne” kaže da većina Srba smatra da su geopolitičke okolnosti okrenute protiv njih, posebno kada je u pitanju odnos prema pitanju Kosova, kao i prema Rusiji.

“U tom smislu se postojeća pitanja svode na ideju ugroženosti i ranjivosti Srbije, koja u spoljnopolitičkom smislu ide protiv postojećeg toka evroatlantskog okvira. I EU, koja je pored NATO-a nositelj tog evroatlantskog okvira, zalaže se za normalizaciju odnosa i eventualno priznanje Kosova, zalaže se za sankcije Rusiji i vrši pritisak na Srbiju da uvede sankcije, te traži način na koji bi Kosovo eventualno postalo dio međunarodne zajednice, kao što je, recimo, pitanje članstva u Vijeću Evrope”, kaže Kočan.

Osim toga, on ukazuje i na činjenicu da je EU posljednjih godina pokazala nedosljedan odnos prema regionu, navodeći primjer Sjeverne Makedonije.

“Ako je Sjeverna Makedonija promijenila ime i nije dobila nikakve garancije od strane EU da će početi sa pregovaranjem za članstvo, zašto bi onda Srbija priznala Kosovo, ili ga ne zaustavljala na njegovom putu ka članstvu u međunarodnim organizacijama, ako nema nikakvog garanta da bi mogla u kratkom roku i odlučno da započne s otvaranjem pregovora i brzo nakon toga ušla u EU”, smatra Kočan.

Tanja Topić, politička analitičarka iz Banjaluke, smatra da je glavni problem odnos vlasti prema EU.

“Oni su vrlo sistematično njegovali antieuropski narativ, dok su se istovremeno trudili prikazati se perjanicama EU integracije, govoreći o tome da će se EU raspasti prije nego postanemo njenom članicom. Nakon ruske agresije na Ukrajinu javno su počeli zagovarati članstvo u nekim drugim organizacijama tipa BRIKS. Javnosti nisu pokazivali sve dobre strane i prednosti članstva u EU, ukazuje se na one vrijednosti EU koje nisu imanentne srpskoj tradiciji. Zapravo, maske su pale, kvazipolitičke elite nisu sem deklarativnog zainteresovane za članstvo u EU”, smatra ona.