Bezbjednosni štit iznad nuklearnog reaktora u Černobilj, u Ukrajini, koji je u februaru pogođen dronom, više ne može da obavlja svoju primarnu funkciju blokiranja radijacije, saopštila je Međunarodna agencija za atomsku energiju (IAEA).

Prema njenim navodima objavljenim u petak, 5. decembra, konstrukcija zahtijeva ozbiljnu restauraciju.

Inspekcija čelične strukture, koja je završena 2019. godine i koja je koštala oko 1,5 milijardi evra (u okviru šireg projekta vrijednog oko 2,1 milijardi evra), utvrdila je prošle sedmice da je udar drona u februaru degradirao zaštitni “novi sigurni sarkofag” (New Safe Confinement) — to jest konstrukciju koja je postavljena da spriječi širenje radioaktivnog materijala poslije katastrofe iz 1986. godine.

Generalni direktor IAEA, Rafael Grosi, upozorio je sada da je štit “izgubio svoje primarne bezbjednosne funkcije, uključujući sposobnost zadržavanja radijacije”, ali je istakao da noseće strukture i sistemi za praćenje nisu trajno oštećeni.

On je dodao da su već izvršene neke hitne popravke, ali da je potrebno sprovesti sveobuhvatnu restauraciju radi dugoročne nuklearne bezbjednosti.

Štit je bio postavljen da bi se zadržao radioaktivni materijal koji je ostao nakon katastrofe iz 1986. godine, ali sada njegova sposobnost da to efikasno radi dolazi u pitanje.

Ukrajina tvrdi da je udar dronom izvršila Rusija, dok Moskva negira umiješanost.

Prema izvještaju UN-a od 14. februara, ukrajinske vlasti su saopštile da je dron sa visokoeksplozivnom bojevom glavom pogodio elektranu, izazvao požar i oštetio zaštitnu oblogu reaktora broj 4, koji je bio uništen 1986. godine.

Iako je struktura pretrpjela oštećenja, nivoi radijacije su, prema UN-u, ostali normalni i stabilni, bez izvještaja o curenju radijacije.

Ruske snage su tokom više od mjesec dana, na početku rata u februaru 2022. godine, zauzele elektranu i okolno područje, navodi Rojters.

Eksplozija u Černobilju iz 1986. godine izazvala je širenje radijacije širom Evrope, a posljednji funkcionalni reaktor elektrane zatvoren je 2000. godine.

IAEA je inspekciju sprovela paralelno sa istraživanjem štete na električnim trafostanicama tokom skoro četvorogodišnjeg rata između Ukrajine i Rusije.

Premijer Rusije Mihail Mišustin potpisao je ukaz o raskidu vojnih sporazuma sa Kanadom, Francuskom i Portugalijom.

Ukaz je objavljen na ruskom zvaničnom portalu za pravno informisanje.

Dokumentom je naređeno ruskom Ministarstvu spoljnih poslova da o odluci obavijesti Kanadu, Francusku i Portugaliju.

Sporazum sa Kanadom potpisan je u 20. novembra 1989. godine, sa Francuskom 4. februara 1994. godine, a sa Portugalijom 4. avgusta 2000. godine. Svi sporazumi potpisani su u Moskvi.

Budući češki premijer, lider populističke ANO, milijarder Andrej Babiš, saopštio je da će se, da bi izbjegao sukob interesa, odreći zauvijek svoje poslovne imperije u agraru, prehrambenoj i hemijskoj industriji – koncerna “Agrofert”, koji posluje u 20 zemalja širom svijeta.

“Odlučio sam se za korak za koji sam mislio da ga nikad neću učiniti. Riješio sam da se zauvijek odreknem koncerna ‘Agrofert’, sa kojim više neću imati nikakve veze – neće biti u mom vlaništvu, neću biti s njim ekonomski povezan, niti ću biti u bilo kakvoj vezi”, saopštio je Babiš u video-poruci na društvenim mrežama.

Babišovi pravnici su, da riješe sukob interesa kada bi Babiš bio predsjednik vlade koja odlučuje o poljoprivrednoj politici i javnim nabavkama, nacionalnim i evropskim dotacijama, odabrali varijantu slijepog trasta po uzoru na pravno rješenje u Kanadi, kada će fondom upravljati potpuno nezavisno lice sa kojim nema veze ni bilo koji član Babišove porodice.

“Akcije ‘Agroferta’ mi više nikad niko neće vratiti i to ni kada odem iz politike. Isto tako, moja djeca i moja supruga neće imati nikakav uticaj na ‘Agrofert’. Djeci će se vlasništvo vratiti poslije moje smrti”, kazao je Babiš.

Da saopšti javnosti kako će riješiti svoj sukob interesa i po češkim i po evropskom zakonima, Babiša je natjerao češki predsjednik Petr Pavel, jer je odbijao da ga prije toga imenuje za premijera, iako je njegova stranka ANO ubjedljivo pobijedila na parlamentarnim izborima 3. i 4. oktobra.

Po Ustavu češki predsjednik ne mora da imenuje za premijera ni lidera pobjedničke partije na izborima, ni lidera eventualne većine u parlamentu, već bukvalno koga on lično hoće, što je koristio bivši predsjednik Miloš Zeman da održi Babišovu manjinsku vladu.

Tek ako dva puta vlade koje bi šef države imenovao ne dobiju povjerenje parlamenta, treći pokušaj da se nađe premijer pripada predsjedniku Poslaničkog doma, prenosi Nova.

Sukob interesa po češkom zakonu

Po češkom zakonu o sukobu interesa, pooštrenom izmjenama nazvanim Leks Babiš, “Agrofert” ne bi smio da učestvuje u tenderima za javne nabavke niti da dobija dotacije, a sudovi baš povodom ranijih dotacija za “Agrofert” potvrdili su da nije bilo dovoljno to što je Babiš, kada je ranije bio premijer od 2017. do 2021, akcije smjestio u običan povjerenički fond.

Pavel je insistirao da Babiš riješi problem sukoba interesa, jer bi zbog njega mogle da budu ugrožene i druge evropske dotacije za cijelu Češku, a pravo na to potvrdio mu je i raniji nalaz Ustavnog suda.

Babiš je po ulasku u vlade, još kao ministar finansija 2013, a poslije od 2017. kao premijer učetvorostručio svoje bogatstvo u dobroj mjeri zahvaljujúći javnim nabavkama i dotacijama i dostigao drugo mjesto “Forbsove” liste najbogatijih Čeha, dok je njegovo bogatstvo poslije odlaska iz vlade počelo da se topi i završio je na sedmom mjestu “Forbsove” liste.

U okviru “Agroferta” koji je Babiš, doseljenik iz Slovačke, osnovao 1993. godine, posluje više od 250 preduzeća u Češkoj i regionu Srednje Evrope, prvenstveno u Slovačkoj, Njemačkoj i Austriji, a svoja predstavništva i poslove ima u više od 20 zemalja svijeta na četiri kontinenta.

Na najnovijoj listi najvrednijih čeških firmi “Agrofert” je na 8. mjestu, a zapošljava oko 40.000 ljudi.

Pavel je obećao da će odmah, čim Babiš javno saopšti kako je riješio sukob interesa, imenovati Babiša za premijera i cijelu novu vladu.

Imenovanje za premijera

Češki predsjednik je saopštio da će u utorak, 9. decembra, imenovati Babiša za premijera.

On je pohvalio Babiša što je poštovao sporazum i javno objavio način rješavanja svog sukoba interesa, nakon što je objavio da će se odreći svog holdinga “Agrofert”.

“Cijenim jasan i razumljiv način na koji je Andrej Babiš ispunio naš dogovor i javno objavio metod rješavanja svog sukoba interesa. Stoga sam odlučio da ga imenujem na mjesto premijera u utorak, 9. decembra. Time uvažavam rezultate izbora za Poslanički dom Parlamenta i trenutni tok pregovora o formiranju koalicione vlade”, naveo je Pavel na platformi X.

Češki lider je rekao da rješenje za “Agrofert”, koje je Babiš izabrao, vidi kao javnu obavezu, prenosi Tanjug.

Pavel je napomenuo i da će biti važan i način na koji će se cijeli proces sprovesti, prenosi Radio Prag.